INLEIDING

HOOFDGEBOUW, hoofdonderdeel van het voormalige PEN-complex (Provinciaal Elektriciteitsbedrijf Noord-Holland), gebouwd in 1935 naar ontwerp van architect R.H.T. Zwiers.

OMSCHRIJVING

Het in aanleg en opbouw symmetrische PEN-gebouw is opgetrokken op een rechthoekig grondplan, rondom twee binnenhoven. Het PEN-gebouw bestaat uit een langgerekt hoofdvolume, voorzien van drie haaks erop staande achtervleugels. Het langgerekte hoofdvolume bestaat uit een souterrain, twee bouwlagen plus kapverdieping en is opgetrokken uit een betonskelet (ook de kapconstructie). Hoofdvolume en drie haakse vleugels hebben zadeldaken met een houten overstek en zijn gedekt met zwart geglazuurde Hollandse pannen, de oostelijke uiteinden van de drie vleugels hebben een schildeind. De gevels zijn bekleed met gele baksteen, gemetseld in Vlaams verband boven een plint afgezet met kalkzandstenen afzaat. De gevels worden geleed door lange reeksen staande vensters met houten kozijnen en bronzen ramen met meerruitsroedenverdeling, voorzien van smalle bronzen profielen. Het souterrain is herkenbaar aan de reeks segmentboogvormige bronzen vensters. Ook dakgoten, regenpijpen en oorspronkelijke detailleringen in het interieur zijn uitgevoerd in brons. De gevels bevatten voorts detailleringen in kalkzandsteen, waaronder de omlijsting van de hoofdentree, de spekblokken in de middenpartij, de omlijsting van de glaspuien van de trappenhuizen op de kopgevels, diverse vensteromlijstingen en lateien, enzovoort. De langgerekte voorgevel bevindt zich aan de westzijde. Een verhoogde middenpartij onder opgetild zadeldak accentueert de hoofdentree: op de begane grond bevindt zich de risalerende entreepartij, gekenmerkt door een bronzen pui met glasinvullingen en omlijsting in kalkzandsteen, waarboven in bronzen letters "PROVINCIAAL ELECTRICITEITSBEDRIJF VAN NOORDHOLLAND" staat aangegeven. De eerste verdieping van de middenpartij heeft een breedte van drie vensterassen elk met openslaande bronzen deuren, waarachter zich de directiekamers bevinden. De tweede verdieping is terugliggend en bevat vier vensters (waarachter zich de werkkamers van hoofdmedewerkers bevonden). Aan weerszijden van de middenpartij bevindt zich een langgerekte gevel met repeterend gevelschema met reeksen bronzen vensters: in het souterrain segmentboogvormige, op de begane grond en eerste verdieping rechthoekige staande vensters. Parallel aan de voorgevel lopen van beide kanten hellingbanen die naar de secundaire entree in het souterrain voeren. Achter de middenas en aachter de uiteinden van het hoofdvolume bevinden zich trappenhuizen; de achtervleugels sluiten aan op deze drie trappenhuizen. De achtervleugels hebben reeksen rechthoekige vensters, ook in het souterrain. Het casco van het gebouw is nog intact: het betonskelet, de in betonnen spanten uitgevoerde kapconstructie, het dak en de vloeren. Van de oorspronkelijke indeling van de ruimtes zijn de volgende ruimtes van belang: de entree met centrale hal, hal van het souterrain, de drie trappenhuizen in het hoofdvolume, directiekamers met specifieke detailleringen. De entreepartij met centrale hal en hoofdtrappenhuis bevat trappen uitgevoerd in travertin, de leuningen, de binnenpuien, draai- en klapdeuren zijn uitgevoerd in brons met glaspanelen. Na binnenkomst betreedt men een tochtportaal met brede steektrap die naar de draai- en klapdeuren voert. Na deze deuren betreedt men de centrale hal; op de hoofdas bevindt zich het hoofdtrappenhuis: steektrappen voerden naar de directiekamers (op de eerste verdieping) en de hoofdmedewerkerskamers (op de tweede verdieping). In tenminste één van de twee directiekamers is het authentieke eiken interieur nog aanwezig, bestaande uit eiken deuren, parket en lambrizeringen alsmede het oorspronkelijke cassetteplafond. Ook de trappenhuizen op de uiteinden van het hoofdgebouw, eveneens uitgevoerd in travertin, zijn nog intact. In de achtervleugel op de middenas bevinden zich nog enkele in brons uitgevoerde vitrinekasten, die zich oorspronkelijk in de ruimte naast de grote vergaderzaal bevonden.

WAARDERING

Het hoofdgebouw is van algemeen belang als historisch functioneel hoofdonderdeel van het voormalige PEN-complex en vanwege architectuurhistorische, cultuurhistorische en typolgische waarden als representatief, gaaf bewaard gebleven en zeldzaam geworden voorbeeld van een uit de jaren '30 van de 20ste eeuw daterend groot kantoorgebouw, opgetrokken in een betonskelet met gevels in traditionalistische bouwtrant die kenmerken van de Delfste School vertonen. Tevens is het gebouw van belang vanwege het heldere ontwerp en vanwege het materiaalgebruik met grote hoeveelheden brons. Daarnaast vormt het gebouw een karakteristiek onderdeel van het oeuvre van architect R.H.T. Zwiers.