Inleiding

Voormalig RAADHUIS van de gemeente Haarlemmermeer, gelegen aan de westzijde van de Hoofdweg te Hoofddorp. Het vrijstaande pand werd in 1867, twaalf jaar na de instelling van de gemeente Haarlemmermeer, gebouwd in een eclectische bouwtrant met voornamelijk neo-classicistische elementen. In de loop der tijd gaf ruimtegebrek aanleiding tot de bouw van een nieuw raadhuis, dat in 1980 in gebruik werd genomen. Thans (1995) is het pand in gebruik als cultureel centrum. De oorspronkelijke klok uit de klokketoren bevindt zich thans in het nieuwe raadhuis.

Voor de hoofdingang staan twee grote platanen.

Het pand is samen met het polderhuis, het voormalige kantongerecht en de voormalige korenbeurs gesitueerd in het oude bestuurcentrum van de Haarlemmermeerpolder. Dit centrum bevindt zich op het kruispunt van de twee hoofdassen door de polder: de Hoofdvaart, de vaart die de polder in een oostelijk en westelijk deel scheidt, en de Kruisvaart, die de polder scheidt in een noordelijk en zuidelijk deel.

Omschrijving

Vrijstaand driebeukig pand, bestaande uit blokvormige bouwvolumes op een uit drie rechthoeken samengesteld grondplan. Het middelste bouwvolume is het grootste en is opgetrokken op een vrijwel vierkant grondplan. De twee flankerende bouwvolumes zijn kleiner en lager en zijn opgetrokken op een rechthoekig grondplan. Aan de voorzijde (O) risaleert het middelste blok, aan de achterzijde (W) risaleren de vleugels. Alle drie de bouwvolumes hebben een hoogte van twee bouwlagen. Het middelste bouwvolume wordt afgesloten door een afgeplat tentdak, gedekt met zwart geglazuurde Hollandse pannen, vier rechthoekige bakstenen schoorstenen op de nokhoeken met daartussen een smeedijzeren hekwerk. Aan de voorzijde (O) is op de noklijn een centrale klokketoren geplaatst. De twee bouwvolumes aan weerszijden van het centrale deel hebben een schilddak met zwart geglazuurde Hollandse pannen en hebben beide een noklijn loodrecht op de Hoofdweg.

Het pand is opgetrokken in rode handvormsteen, gemetseld in kruisverband, boven een risalerende plint. Op de hoeken en tussen de vensters zijn lisenen aangebracht. Tussen de begane grond en eerste verdieping is een rondomlopende houten cordonlijst aangebracht. Iets daarboven bevindt zich een tweede rondomlopende band, ter hoogte van de onderdorpels van de vensters van de eerste verdieping. De spaarvelden tussen de lisenen worden bovenlangs afgesloten door bakstenen tandlijsten. De gevel van het hoofdvolume wordt afgesloten door een rijk gedecoreerde kroonlijst met cassettes, consoles en een geprofileerde houten gootlijst. De gevel van de flankerende volumes wordt enkel afgesloten door een geprofileerde houten gootlijst. Tenzij anders vermeld, bevatten de vensterassen van het hoofdvolume een rechthoekig houten vierruits-schuifvenster met tweeruits-bovenlicht. De vensterassen van de vleugels bevatten op de begane grond dezelfde vensters, op de eerste verdieping echter een schuifvenster met middennaald en tweeruits-bovenlicht. Alle vensters zijn voorzien van een houten onder- of lekdorpel en een brede geprofileerde houten omlijsting.

De symmetrisch ingedeelde voorgevel (O) heeft een breedte van vijf vensterassen, verdeeld over de risalerende middenpartij ter breedte van drie vensterassen en de vleugels ter breedte van één vensteras. De nadruk ligt op de middelste as die van beneden naar boven de volgende onderdelen bevat. Ter hoogte van de plint is een hardstenen trap met een bordes aangebracht. Op de begane grond bevindt zich de entree, bestaande uit een rechthoekige dubbele paneeldeur met een rechthoekig bovenlicht met kruislings geplaatste metalen roeden, waardoor een ruitvormige roedenverdeling onstaat. De entree heeft een geprofileerde houten omlijsting. Aan weerszijden van de entree is een rechthoekige houten kast (voor mededelingen) aan de gevel bevestigd. Boven de entree bevindt zich een houten balkon, geplaatst op vier rijk geprofileerde houten voluutvormige consoles. Het balkon heeft een in hout en smeedijzer uitgevoerde balustrade. Een dubbele balkondeur van de eerste verdieping geeft toegang tot het balkon. De balkondeur heeft glazen panelen, een tweeruits-bovenlicht en een omlijsting met houten pilasters die een driehoekig fronton dragen waarop een wapenschild met het gemeentewapen van Haarlemmermeer is bevestigd. De gevel wordt afgesloten door genoemde kroonlijst, waarboven zich een houten dakkapel met fronton, onder ingestoken zadeldak, bevindt. Op de nok staat de vierkante houten klokkestoel, die rondboogvormige galmgaten en een met koper beklede spits heeft. De overige vensterassen in de voorgevel bevatten alle een schuifvenster.

De rechterzijgevel (N) heeft een breedte van drie vensterassen. De nadruk ligt op de middelste as die op de begane grond een secundaire entree bevat, bestaande uit een dubbele paneeldeur met rechthoekig bovenlicht en kruislings geplaatste metalen roeden. Op de eerste verdieping bevindt zich een schuifvenster en boven de gootlijst is een bakstenen dakkapel met rondboogvormig venster, bakstenen lisenen en fronton aangebracht. De vensterassen aan weerszijden van de middenas bevatten schuifvensters.

De linkerzijgevel (Z) heeft eveneens een breedte van drie vensterassen en heeft een vergelijkbare opbouw en indeling als de rechterzijgevel. De linkerzijgevel bevat echter ter plaatse van de secundaire ingang een schuifvenster.

De achtergevel (W) heeft een breedte van vijf vensterassen. De vleugels met een breedte van één vensteras risaleren, de middenpartij ter breedte van drie vensterassen is teruggelegen. De vensterassen in de vleugels bevatten vensters als in de voorgevel. De vensterassen van de middenpartij hebben een afwijkende vorm. Op de begane grond bevat elke vensteras twee gekoppelde rechthoekige vierruits-schuifvensters met tweeruits-bovenlichten. Op de eerste verdieping bevat elke as twee zesruits-schuifvensters waarvan de tweeruits-bovenlichten afgeronde hoeken hebben. De vensters worden per twee gekoppeld door een omlijsting die eveneens afgeronde hoeken heeft.

Waardering

Het uit 1867 daterende raadhuis is van algemeen belang uit cultuur- en architectuurhistorisch oogpunt als een qua exterieur gaaf bewaard gebleven voorbeeld van overheidsarchitectuur uit de tweede helft van de 19de eeuw in een eclectische, merendeels op het neo-classicisme geïnspireerde, bouwtrant. Daarnaast heeft het pand ensemblewaarde door de situering in het oude bestuurscentrum van de Haarlemmermeerpolder, samen met het voormalige kantongerecht, het polderhuis en de voormalige korenbeurs.