De Holle Bilt 22, De Bilt
Monumenten.nl maakt u wegwijs in monumentenland
Alles over monumenten onder één dak.
Een monument kopen, onderhouden of verduurzamen? Hier vindt u alle informatie, inspiratie en praktische tips.
Omschrijving onderdeel 2:
HISTORISCHE TUIN- EN PARKAANLEG behorende tot de buitenplaats Houdringe. Binnen de achttiende-eeuwse structuur en omgrenzing is een aanleg in landschapsstijl gerealiseerd waartoe in 1772 de eerste aanzet is gegeven met de aanleg van een bos met slingerpaden. In de eerste helft van de negentiende eeuw (vóór 1823/4 en in 1841) is de aanleg verder in landschapsstijl uitgewerkt en sindsdien nauwelijks gewijzigd. Waarschijnlijk heeft Zocher sr. zich met de aanleg in landschapsstijl bemoeid. De structuur van de aanleg wordt gedragen door de middenas (zuid-noord) gevormd door een formele toegangslaan voor het huis, die zich achter het huis voorzet in een in landschapsstijl aangelegde centrale zichtas. De monumentale, achttiende-eeuwse toegangslaan, die in 1967 opnieuw is ingeplant, kruist voor het huis de gracht, die in landschapsstijl is vergraven tot een slingerende waterloop. Aan weerszijden van de oprijlaan liggen weilanden, die in landschappelijke trant gestoffeerd zijn met enige boomgroepen van rode beuken. In 1968 werd door T.A.M. van Keulen voor- en achter het huis een aanleg in neo-formele stijl gerealiseerd, waardoor het ovale gazon voor het huis verdween (zie kadastrale minuut 1832). Achter het huis loopt de uitgestrekte zichtas over een zich verwijdende, grillig gevormde weide, 'Klaverkamp' voorzien van enige boomgroepen en door gekartelde (west) en gebogen (oost) bospartijen omzoomd. Deze bospartijen worden genoemd in de veilingcatalogus van 1841 'twee uitgestrekte smaakvol aangelegde wandelbosschen van zware hoog opgaande eiken, beuken, sparrenboomen'. De as zet zich voort in een tweede weiland met aan de westzijde daarvan, achter een bomensingel, de ijsbaan (ca.1960). Dit tweede weiland is later bij de aanleg getrokken, zoals de veilingcatalogus van 1841 opmerkt 'een perceel bouw- en weiland (...) van eenige partijen opgaande boomen voorzien (...) waardoor zich het uitzigt uit het heerenhuis verder uitstrekt en veraangenaamd'. De integratie van dit weiland met de toen reeds bestaande aanleg in landschapsstijl is te zien op de Topografische militaire kaarten uit 1872 en 1906. De opeenvolging van verschillende open ruimten, die zich versmallen en verbreden is kenmerkend voor een aanleg in vroege-landschapsstijl. In het bos aan de oostzijde staan verschillende exoten; aan de westzijde een groep dicht bijeengeplaatste eiken. Recht achter het huis (noord) is nog een restant van een achttiende-eeuwse laan. Op het perceel met kadastrale aanduiding sectie B, nummer 2094, bevindt zich een woonhuis (Visserssteeg 1) met bijbehorende recent aangelegde tuin. Woonhuis en tuin vallen buiten de bescherming.
Waardering:
HISTORISCHE TUIN- EN PARKAANLEG behorende tot de buitenplaats Houdringe van algemeen belang: - als representatief en gaaf bewaard voorbeeld van een in landschapsstijl aangelegd park waartoe in 1772 de eerste aanzet is gegeven en vóór 1823/4 waarschijnlijk naar ontwerp van Zocher sr. verder uitgewerkt en verfraaid; - vanwege het 18de-eeuwse tracé van de oprijlaan en laanresten aan de noordkant in het bos; - vanwege de functioneel-ruimtelijke relatie met de andere onderdelen van de buitenplaats.
Monumenten.nl maakt u wegwijs in monumentenland
Alles over monumenten onder één dak.
Een monument kopen, onderhouden of verduurzamen? Hier vindt u alle informatie, inspiratie en praktische tips.
Locatie
HISTORISCHE BUITENPLAATS HOUDRINGE
Omschrijving van het complex
In structuur en deels in detail gaaf bewaarde buitenplaats met HOOFDGEBOUW (1), HISTORISCHE TUIN- EN PARKAANLEG (2), BRUG MET BALUSTRADE (3), SPEELHUISJE (4), TUINMUUR (5), BOERDERIJ 'KLEIN HOUDRINGE' (6), PORTIERSWONING 'DE KETTING' (7), HEKPALEN (8) en twee GRENSPALEN aan het begin van de Visserssteeg. Ten oosten van de bebouwde kom van De Bilt tussen de wegen richting De Bilt, Bilthoven en Zeist gelegen buitenplaats Houdringe, die aan de oostzijde grenst aan de buitenplaats Beerschoten. Het gebied dat thans de naam Houdringe draagt, behoorde in de middeleeuwen tot de bezittingen van het klooster Oostbroek en kwam tijdens de Reformatie in bezit van de Staten van Utrecht. Deze verkochten in 1640 het goed aan de Amsterdamse koopman Jan Frederik Mamuchet, die een eenvoudig herenhuis met boerderij liet optrekken ter plekke van het huidige voorplein (zie de kaart van Justus van Broekhuysen uit 1722). De omgrenzing van de buitenplaats, de middenas en de gracht (zuid-oost), zoals aangegeven op de kaart van Broekhuysen, zijn thans nog aanwezig. Vanaf 1772 was het goed in bezit van het geslacht Van Westrenen. In 1779 liet Frederik Jan van Westrenen iets ten noorden van het oude huis een nieuw representatief buitenhuis bouwen. Waarschijnlijk was de Amsterdamse architect Abraham van der Hart verantwoordelijk voor het ontwerp. In deze tijd werd tevens een begin gemaakt met de wijziging van de tuinaanleg in landschapsstijl met behoud van de formele structuur met middenas. In 1772 werd een nieuw bos aangelegd, waarvan in 1777 werd opgetekend 'Slingerlaanen in 't nieuwe Bos'. De tuinaanleg, vermoedelijk ontworpen door J.D.Zocher sr. (1763-1817), werd blijkens de kadastrale minuut van 1823/4 van landmeter J.Vesters vóór deze datum gerealiseerd. Kaarten van latere datum tonen geen grote veranderingen. In opdracht van de familie Van Boetzelaer, sinds 1881 eigenaren van Houdringe, werd vanaf 1888 het ex- en interieur gewijzigd door de architect A.Salm, waarvan thans een enkel interieuronderdeel resteert. In 1954 werd Houdringe aangekocht door het Utrechts Landschap, die het hoofdgebouw met bijgebouwen en directe omgeving doorverkocht aan de NV Grontmij. De Grontmij nam het buitenhuis als kantoor in gebruik en liet de bijgebouwen slopen en vervangen door twee vleugels, waarvan de vormgeving aan het hoofdgebouw werd aangepast. In 1960 werden de vleugels naar achteren toe verlengd, zodat een H-vormig plattegrond ontstond. Deze aanbouwen vallen vanwege hun recente ouderdom buiten de bescherming.
Op de bij de omschrijving behorende kaart is de omgrenzing van het complex alsmede de aanduiding van de onderdelen aangegeven. De grens wordt bepaald door de Holle Bilt, de Soestdijkseweg en de Visserssteeg.
De niet-genoemde bouwkundige onderdelen, staande binnen de omgrenzing van de buitenplaats, vallen buiten de bescherming van de buitenplaats.
Waardering:
De HISTORISCHE BUITENPLAATS HOUDRINGE is van algemeen cultuur-, architectuur- en tuinhistorisch belang: - vanwege het 18de-eeuwse hoofdgebouw vermoedelijk naar ontwerp van de Amsterdamse architect A. van der Hart; - vanwege de gaaf bewaarde 18de-eeuwse aanleg bepaald door de formele structuur met middenas; - vanwege de tuin- en parkaanleg in vroege-landschapsstijl vermoedelijk naar ontwerp van Zocher sr. uit het begin van de 19de eeuw; - als een onderdeel van de Stichtse Lustwarande; - vanwege de visuele samenhang tussen de complexonderdelen.
Eigenschappen
| Functie | Hoofdcategorie | Subcategorie | Functietype | Is hoofdfunctie |
|---|---|---|---|---|
| Historische aanleg | Kastelen, landhuizen en parken | Tuin, park en plantsoen | oorspronkelijke functie | Ja |
| Straat | Getal | Achtervoegsel | Postcode | Plaats | Locatie | Situatie | Is hoofdadres |
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| De Holle Bilt | 22 | – | 3732 HM | De Bilt | – | BY | Ja |
| Hoofdcategorie | Subcategorie | Beschrijving | Notitie |
|---|---|---|---|
| Kastelen, landhuizen en parken | Tuin, park en plantsoen | – | Landschappelijke tuin |
| Kadastraal perceel | Kadastrale sectie | Kadastraal object | Appartement | Kadastrale gemeente |
|---|---|---|---|---|
| – | B | 551 | – | De Bilt |
| – | B | 2167 | – | De Bilt |
| – | B | 2096 | – | De Bilt |
| – | B | 2094 | – | De Bilt |
| – | B | 2082 | – | De Bilt |
| – | B | 1985 | – | De Bilt |
| – | B | 611 | – | De Bilt |
| – | B | 143 | – | De Bilt |
| – | B | 2089 | – | De Bilt |
| – | B | 604 | – | De Bilt |
| – | B | 2202 | – | De Bilt |
| – | B | 2165 | – | De Bilt |
| – | B | 2142 | – | De Bilt |
| – | B | 2086 | – | De Bilt |
| – | B | 2042 | – | De Bilt |
| – | B | 733 | – | De Bilt |
| – | B | 561 | – | De Bilt |
| – | B | 2044 | – | De Bilt |
| – | B | 2057 | – | De Bilt |
| – | B | 955 | – | De Bilt |
| – | B | 1968 | – | De Bilt |
| – | B | 2087 | – | De Bilt |
| – | B | 2126 | – | De Bilt |
| – | B | 2196 | – | De Bilt |
| – | B | 2201 | – | De Bilt |
| – | B | 2055 | – | De Bilt |
| – | B | 2056 | – | De Bilt |
| – | B | 2081 | – | De Bilt |
| – | B | 2048 | – | De Bilt |
| – | B | 2090 | – | De Bilt |
| – | B | 142 | – | De Bilt |
| – | B | 138 | – | De Bilt |
| – | B | 956 | – | De Bilt |
| – | B | 1988 | – | De Bilt |
| – | B | 2092 | – | De Bilt |
| – | B | 2146 | – | De Bilt |
| – | B | 2168 | – | De Bilt |
| – | B | 2177 | – | De Bilt |
| – | B | 2191 | – | De Bilt |
| – | B | 2143 | – | De Bilt |
| – | B | 101 | – | De Bilt |
| – | B | 2093 | – | De Bilt |
| – | B | 289 | – | De Bilt |
| – | B | 550 | – | De Bilt |
| – | B | 602 | – | De Bilt |
| – | B | 2046 | – | De Bilt |
| – | B | 2052 | – | De Bilt |
| – | B | 2058 | – | De Bilt |
| – | B | 2091 | – | De Bilt |
| – | B | 608 | – | De Bilt |
| – | B | 140 | – | De Bilt |
| – | B | 2190 | – | De Bilt |
| – | B | 2028 | – | De Bilt |
| – | B | 607 | – | De Bilt |
| – | B | 2054 | – | De Bilt |
| – | B | 1990 | – | De Bilt |
| – | C | 2106 | – | De Bilt |
| – | D | 7964 | – | De Bilt |
| – | D | 8163 | – | De Bilt |
| – | F | 1968 | – | De Bilt |
| Start | Eind | Notitie | Beschrijving |
|---|---|---|---|
| 1772 | 1772 | – | vervaardiging |