Onderdeel 9

Inleiding

Voormalig KOETSHUIS (1899-1900) van de historische buitenplaats Koningshof, gesitueerd aan de noordzijde van de oprijlaan tot het hoofdgebouw ten opzicht waarvan het zich aan de noord-oostzijde op geruime afstand bevindt. Het voormalige koetshuis is vanuit het hoofdgebouw niet zichtbaar. Het object, dat ook een paardestal en op de verdieping een voormalige koetsierswoning bevat, wordt thans (1993) gebruikt als depot van het Nederlands Filmmuseum.

Omschrijving

Op vrij, doch in grove lijn binnen een vierkant gehouden grondplan gebouwd koetshuis bestaande uit parterre en kapverdipeing. De hoofdvorm is gevarieerd door diverse uitspringende en terugliggende bouwvolumen onder uit tentdak, schild- en zadeldaken samengestelde kap. Het silhouet van de kap wordt vooral bepaald door het tentdak, dat het hoogste kapvolume vormt en dat wordt bekroond door een als ontluchtingskanaal dienende dakruiter. De kapvoeten bevinden zich op diverse hoogten. De bedekking bestaat uit een rode Muldenpan. De kopse zijden van het zadeldak zijn voorzien van windveren met gesneden geometrische decoratie. De overstekken rusten hier op de doorgetrokken gordingen. De overstekken van de overige kapdelen rusten op de doorgetrokken sporen. Diverse nokpunten zijn voorzien van pirons. De samengestelde kap wordt gemarkeerd door twee schoorstenen, waarvan het westelijke exemplaar in het decoratieve metselwerk verwijst naar de diverse rookkanalen. Het muurwerk is opgetrokken in rode verblendsteen. Ter hoogte van de verdiepingvloer bevindt zich een horizontale strook metselwerk met decoratieve functie. Het muurwerk boven deze strook is donkerder gevoegd. Aan de onderzijde heeft het muurwerk een licht uitgemetselde plint die via een afgeschuinde rollaag overgaat in het bovenliggende muurwerk. De vensters en deuren zijn alle van hout en hebben ramen met een vierkante roedenverdeling. De voorzijde (ZO) heeft een naar voren komende middenpartij met puntgevel. Op de parterre van deze partij bevindt zich een centraal geplaatste dubbele wagendeur. Het betreft hier twee scharnierende paneeldeuren met ramen over tweederde van de deurhoogte. De vierkante roedenverdeling in deze ramen heeft halverwege een zwaardere spiegelboog. Direct hierboven bevindt zich een houten balkon met gesneden balustrade en met schaalvormige consoles op de beide buitenste hoeken. Het balkon is vanaf de verdieping toegankelijk via een stolpdeur. Deze stolpdeur maakt deel uit van een meerdelig, ten opzicht van het gevelvlak sterk teruggeplaatst, kozijn dat geheel samenvalt met een inham in de gevel. De puntgevel heeft geheel in de top een klein ruitvormig venster. Rechts (O) van de middenpartij staat een groter teruggeplaatst volume met dezelfde kapvoethoogte als de middenpartij. Dit volume heeft op de parterre een dubbele deur en is verder blind. Alleen de kapvoet wordt doorsneden door twee dakkapellen. De noklijn daarboven biedt plaats aan een uitgebouwd ventilatie- en lichtkanaal onder zadeldak. Links (W) van de middenpartij staat een lager volume. De kapvoet ligt hier ter hoogte van de strek boven de wagendeuren. Dit lagere volume heeft een horizontaal zesdelig kozijn.

De rechterzijde (NO) bestaat uit de een naar voren komende partij links (ZO) en een lagere partij rechts (NO) daarvan. De hoge partij is de kopse zijde van het eerder genoemde, grotendeels blinde volume van de voorzijde (ZO). Deze kopse zijde heeft twee verticale vensters op de parterre en wordt afgesloten door een schilddak waarvan de kapvoet centraal wordt doorsneden door een smalle puntgevel onder zadeldak. De smalle puntgevel heeft een klein venster. De lagere partij rechts van de hoge partij is de lange zijde van een breed rechthoekig volume (stalgedeelte) waarvan de kopse zijde zich an de achterkant (NW) van het gebouw bevindt. De lange zijde heeft onder de kapvoet drie horizontale (twaalfruits) vensters. In het muurwerk zijn kleine ijzeren ringen bevestigd. Vermoedelijk werden hier de teugels van de paarden aan vastgemaakt.

De achterzijde (NW) bevat links (NO) de eerder genoemde kopgevel van de paardestal. Rechts daarvan staat een terugliggende kopgevel die hoger en smaller is. De kopgevel is een puntgevel met flauwe helling. De puntgevel is is symmetrisch van opzet. Een centrale dubbel deur van de parterre wordt geflankeerd door een venster dat zich direct onder de verdiepingsvleor bevindt. Een derde venster bevindt zich centraal in geveltop. De terugligende kopgevel is eveneesn een puntgevel. De partrre heeft blindnissen en de verdieping heeft een vijfdelig kozijn met stolpraam en getoogfd centraal bovenlicht. Dit kozijn hoort bij de voormalige koetsierswoning. De linkerzijde (ZW) heeft links een puntgevel, die in hoofdlijn identiek is aan de eerder genoemde middenpartij met puntgevel aan de voorzijde. In plaats van wagendeuren heeft de gevel echter een hoog, onder de verdiepingsvloer geplaatst, raam. Ook bevindt het zesdelige kozijn van de verdieping dat toegang geeft tot het balkon - ondereel van de voormalige koetsierswoning - zich hier niet in een inham. Ook is er geen klein ruitvormig venster in de geveltop geplaatst. Rechts van de puntgevel staat het lage volume dar al erd ewerd genoemd bij de ebschrijving van de voorijde. Met uitzondering van een paneeldeur - die de toegang geeft tot de koetsierswoning - is dit volume aan de zuidwestzijde geheel blind. Boven de deur bevindt zich enigszins naar achter geplaats enigszins torenachtig volume onder tyentdak waarin het trappenhuis is ondergebracht. Dit volume biedt ruimte aan een hoog opgaande schoorsteen waarvan het decoratieve metselwerk verwijst naar de diverse rookkanalen. Ook heeft dit volume een klein venster aan de zuid-oostzijde.

Waardering

Het voormalige koetshuis annex koetsierswoning en paardestal is van algemeen belang uit cultuurhistorisch en architectuurhistorisch oogpunt als historisch-functioneel onderdeel van de historische buitenplaats Koningshof, dat in architectuur een eenheid vormt met de overige bebouwing van de architect A. Salm op deze buitenplaats en als voorbeeld van een uit omstreeks 1900 daterend dienstgebouw in traditionalistische bouwtrant met invloeden van de Enegelse landhuisstijl.