Hoge Duin en Daalseweg 21, Bloemendaal
Omschrijving
Het twee verdiepingen hoge, rechthoekige FILTERGEBOUW, hoofdonderdeel van het complex van de voormalige "Bloemendaalsche Waterleiding", vormt in feite de ombouw van een voor- en nafilter uit de begintijd van de duinwaterleiding in Duin en Daal (1901 of kort daarna) en wordt gedragen door een gewapend betonskelet. De buitenconstructie telt vier (zijgevels) en acht (voor- en achtergevel) kolommen. De bovenverdieping heeft een beduidend kleiner oppervlak met een buitenconstructie van vijf kolommen aan de lange gevels en drie kolommen aan de korte gevels.
De bovenverdieping heeft een licht hellend zadeldak. Het dak van de begane grondverdieping loopt naar vier zijden langzaam af. De daken zijn geconstrueerd van ongeveer 7 centimeter dik gewapend beton. De buitenconstructie is in het zicht gelaten. Voor de invulling is gebruik gemaakt van holle betonstenen. Op enkele plaatsen zijn lichtopeningen dicht onder de dakrand aangebracht.
De voorgevel telt twee toegangen met dubbele deuren. In de rechter zijgevel is een toegang met dubbele deur opgenomen. Bij de renovatie van het filtergebouw in 1956 is onder meer een grondkerende muur aan de voet van het gebouw aangebracht en zijn de toegangen ontsloten door nieuwe betonnen trappen.
Het uit negen bronnen, 40 tot 120 meter opgevoerde drinkwater werd via een pompstation aan de Lage Duin en Daalseweg door twee persleidingen naar de 38 meter hoger gelegen voorfilters in de filtergebouwen gepompt.
Het ongeveer 4,50 bij 5,25 meter metende voorfilter van gewapend beton was gevuld met verschillende maten grint voor het ontijzeren van het water.
Via een goot stroomde het water in het even grote nafilter, gevuld met grint en een ongeveer 1,00 meter dikke laag duinzand. Het gezuiverde water stroomde vervolgens in een van de twee reinwaterkelders c.a. met een gezamenlijke inhoud in 1913 van 747 m3.
Waardering
Het voormalige filtergebouw is van algemeen belang als historisch-functioneel hoofdonderdeel van het complex van de voormalige "Bloemendaalsche Waterleiding" en vanwege de architectuurhistorische en cultuurhistorische waarden als een qua hoofdvorm, detaillering en materiaalgebruik gaaf nutsgebouw uit de eerste deccenia van de 20ste eeuw dat in Nederland kan gelden als een vroeg voorbeeld van de toepassing van gewapend betonskeletbouw, waarbij de constructie in het zicht is gelaten, in samenhang met holle betonsteen. Tevens is het gebouw een qua ouderdom zeldzaam geworden bouwtype voor de collectieve drinkwatervoorziening, gebouwd door de N.V. Industrieële Maatschappij F.J. Stulemeyer & Co. (één van de eerste bouwfirma's in Nederland, gespecialiseerd in het construeren van werken in gewapend beton). Daarnaast is het object van sociaalhistorische betekenis als element uit de geschiedenis van de drinkwatervoorziening in Nederland.
Monumenten.nl maakt u wegwijs in monumentenland
Alles over monumenten onder één dak.
Een monument kopen, onderhouden of verduurzamen? Hier vindt u alle informatie, inspiratie en praktische tips.
Locatie
Inleiding
Complex van de voormalige "Bloemendaalsche Waterleiding", gelegen aan de oostzijde van de Hoge Duin en Daalseweg, waarvan twee objecten afzonderlijk worden beschermd, namelijk een FILTERGEBOUW en MUUR MET TOEGANGSHEK. Vóór 1898 was de drinkwatervoorziening in de gemeente Bloemendaal in handen van de Amsterdamsche Waterleiding-Maatschappij. Het verzorgingsgebied beperkte zich tot Bloemendaal en Overveen. Vanaf 1 mei 1898 trad de gemeente Bloemendaal op als drinkwaterdistributiebedrijf in dit verzorgingsgebied. Daarnaast opende de Eerste Nederlandsche Electriciteits Maatschappij in 1900 een klein duinwaterleidingbedrijf dat drinkwater leverde aan particulieren in het verzorgingsgebied Bloemendaalsche Park en Park Duin en Daal. 0p 1 juli 1904 kwam dit waterleidingbedrijf in eigendom van de Kennemer Electriciteit-Maatschappij. Op 25 september 1912 werd de gemeente Bloemendaal formeel eigenaar van het waterleidingbedrijf in Duin en Daal. 0p 11 oktober 1912 ondertekenden B&W van Bloemendaal een overeenkomst met de N.V. Industrieële Maatschappij F.J. Stulemeyer & Co, Constructeurs van Werken in Gewapend Beton te Breda, Amsterdam en Brussel, voor de uitvoering van onder meer een filtergebouw. Op 25 september 1913 werd deze filterinrichting officieel in werking gesteld. Ook de langs de Hoge Duin en Daalseweg gelegen muur met toegangshek, welke evenals het filtergebouw in beton werd uitgevoerd, kwam in dat jaar gereed. Momenteel zijn het filtergebouw en omliggend terrein (inclusief muur en toegangshek) in beheer bij het Waterleidingbedrijf Zuid-Kennemerland. Het filtergebouw doet geen dienst meer.
Waardering
Het complex van de voormalige "Bloemendaalsche Waterleiding", bestaande uit een filtergebouw en muur met toegangshek, is van algemeen belang uit cultuurhistorisch en architectuurhistorisch oogpunt. Beide objecten zijn een vroeg en gaaf voorbeeld van de toepassing van gewapende betonbouw, waarbij de muur met toegangshek een ensemble-waarde vertegenwoordigt met betrekking tot het filtergebouw. Het filtergebouw is tevens van grote cultuurhistorische betekenis als een qua bouwtype zeldzaam geworden element uit de geschiedenis van de drinkwatervoorziening in Nederland.
Eigenschappen
Functie | Hoofdcategorie | Subcategorie | Functietype | Is hoofdfunctie |
---|---|---|---|---|
Nutsbedrijf | Boerderijen, molens en bedrijven | Industrie | oorspronkelijke functie | Ja |
Straat | Getal | Achtervoegsel | Postcode | Plaats | Locatie | Situatie | Is hoofdadres |
---|---|---|---|---|---|---|---|
Hoge Duin en Daalseweg | 21 | B | 2061 AE | Bloemendaal | Duin en Daal | – | Ja |
Kadastraal perceel | Kadastrale sectie | Kadastraal object | Appartement | Kadastrale gemeente |
---|---|---|---|---|
– | A | 10968 | – | Bloemendaal |
Start | Eind | Notitie | Beschrijving |
---|---|---|---|
1912 | 1912 | Oorspronkelijke bouwjaar | vervaardiging |