Omschrijving

VILLA "Endymion", onderdeel uitmakend van het complex "Endymion", gebouwd op een rechthoekige plattegrond met in- en uitspringende delen zoals de uitbouw aan de zuidzijde. De plattegrond vertoont een strakke, tamelijk symmetrische indeling met vertrekken links en rechts (respectievelijk ten noorden en ten zuiden) van een grote hal met trappenhuis, waarbij de deuren die vanuit de hal leiden naar de tuin, aan zowel west- als oostzijde, in één as liggen.

De villa is opgetrokken uit wit gepleisterde baksteen en bestaat uit twee bouwlagen onder een mansardekap bedekt met leien.

Bij de verschillende gevels is een klassicistische indeling en detaillering aangebracht evenwel in een sterk geabstraheerde vorm, zoals de Dorische zuilen aan de west- en oostzijde en de horizontale geledingen: de licht naar voren springende plint en de lijsten in de vorm van een hoofdgestel tussen de twee bouwlagen en als afsluiting van de gevels. Onder de uitkragende gootlijst is laatstgenoemde geleding van een tandlijst voorzien. Tussen de horizontale geledingen zijn de muurvlakken - afgezien van deur- en vensteropeningen - versierd met in stuc, in licht reliëf aangebrachte, rechthoekige vlakken. Het merendeel van de vensters ligt verdiept in het gevelvlak, in rechthoekige, langgerekte verticale vakken, veelal drie naast elkaar door twee pilasters van elkaar gescheiden. Deze pilasters zijn evenals de Dorische zuilen voorzien van een entasis (dat wil zeggen, dat zij naar boven toe smaller worden). Deuren en vensters bestaan uit metalen ramen met roedeverdeling.

De belangrijkste gevel is gelegen aan de westzijde, aan de zijde van de tuin, en is symmetrisch ingedeeld. Deze gevel heeft links en rechts twee naar voren springende gedeelten die zowel op de begane grond als op de verdieping drie van bovengenoemde vensternissen hebben; die op de verdieping zijn evenwel veel korter en beslaan één derde van de lengte van de vensters op de begane grond. Deze gevelvlakken zijn tevens op de begane grond voorzien van een bronzen lantaarn.

Het teruggelegen middendeel heeft zowel op de begane grond als de verdieping een dubbele, openslaande deur geflankeerd door een smalle verticale vensterstrook.

Deur en vensters worden door een pilaster van elkaar gescheiden. Op de begane grond wordt de deur- en vensterpartij bekroond door een bovenlicht met vijf ramen voorzien van diagonaal geplaatste roeden met rozet in het midden.

Ter weerszijden van de deur en vensters op de verdieping is nog een klein achthoekig raam in het gevelvlak aangebracht. De deuren van de verdieping openen op een balkon dat ter hoogte van de begane grond door twee, oorspronkelijk gecanneleerde, Dorische zuilen wordt ondersteund. Het balkon wordt afgesloten door een wit gepleisterde borstwering met afgeronde hoeken.

De noordgevel is gelegen aan de zijde van de Koepellaan en bevat de hoofdingang. Het huis is vanaf de weg te bereiken via een trap tussen witgepleisterde borstweringen die aan de voorzijde met vazen worden bekroond.

In de as van deze trap ligt de hoofdingang van het huis, die eveneens via een aantal treden te bereiken is. De hoofdingang bevindt zich in een risaliet die net iets uit het midden is geplaatst. Links van deze risaliet is het gevelvlak zowel op de begane grond als op de verdieping voorzien van twee langgerekte vensters naast elkaar; rechts van drie gelijksoortige vensters.

De treden die leiden naar de houten voordeur met bovenlicht in natuurstenen omlijsting, zijn segmentvormig en worden geflankeerd door borstweringen, die loodrecht op het gevelvlak zijn geplaatst en worden bekroond met een vaas van gips. (Deze vazen zijn, evenals de vazen die bovengenoemde trap bekronen, in l990 helaas grotendeels verdwenen.) Op de verdieping is recht boven de ingangspartij een eveneens segmentvormige vensterpartij aangebracht in een metalen kozijn met roedeverdeling boven een plakkaat van brons waarop de naam van het huis is vermeld en de dichtregels van John Keats waaraan de naam is ontleend. (De segmentvormig uitgebouwde risaliet doet denken aan het door P. Behrens in 1908-1910 gebouwde huis voor burgemeester Cuno).

De oostgevel van het huis is evenals de westgevel geheel symmetrisch en springt op de hoeken een stuk naar binnen. Voor het enigszins teruggelegen middengedeelte is op de begane grond een segmentvormige kolonnade geplaatst, bestaande uit vier, oorspronkelijk gecanneleerde, Dorische zuilen, waarvan de afdekking fungeert als balkon voor de verdieping. Op dit balkon, afgesloten door eenzelfde borstwering als aan de westzijde is toegepast, opent een grote driedelige vensterpartij. Achter de kolonnade op de begane grond heeft het gevelvlak een deur met aan weerszijden twee maal drie ramen boven elkaar. Het dakvlak boven de middenpartij bezit nog drie originele ovale daklichten. De gevelvlakken links en rechts van het midden hebben op de begane grond een achthoekig en op de verdieping een rechthoekig klein raam.

De zuidgevel heeft rechts ter hoogte van de kelder een deur met aan weerszijden een raam, op de begane grond drie langgerekte en op de verdieping drie kleine ramen.

Het linker deel van de zuidgevel springt licht naar voren en bevat op de begane grond het uitgebouwde deel van de huiskamer dat aan de zijkanten is voorzien van een deur met bovenlicht en aan de zuidzijde van vijf kleine ramen aan de bovenzijde.

Het dak van dit uitgebouwde gedeelte fungeert als balkon voor de verdieping. Hierop opent een dubbele deur met smalle vensterstrook aan weerszijden; het geheel wordt bekroond door een bovenlicht. Recht hierboven heeft het dakschild nog drie van de oorspronkelijk ovale daklichten. Het dak wordt voorts aan noord- en zuidzijde doorbroken door eveneens witgeverfde, gemetselde, aan de bovenzijde uitkragende schoorstenen met aardewerken schoorsteenpotten.

Wijdeveld had het huis ontworpen als "Gesamtkunstwerk" dat wil zeggen, dat hij ook de detaillering van het interieur vorm gaf. De onder de bescherming vallende onderdelen van het interieur zijn: de vestibule (onder meer zwart en wit marmer, koperen vloerroosters); de garderobe en spreekkamer( onder meer wit marmer); de hal (onder meer ingelegde parketvloer, betimmeringen, cassetteplafonds, wandbespanning), het trappenhuis (onder meer trappartij met metalen griffioenen in borstwering, betimmeringen), de kleine woonkamer ten noorden van de hal (onder meer parketvloer, wandbespanning, cassetteplafond, schouw), de grote woonkamer ten zuiden van de hal (onder meer betimmeringen, schouw, ingebouwde kasten, cassetteplafond, wandbespanning), de herenkamer op de verdieping (onder meer cassetteplafond, betimmeringen, schouw).

Waardering

De villa met interieuronderdelen is van algemeen belang als historisch-functioneel hoofdonderdeel van het complex "Endymion" en uit cultuur- en architectuurhistorisch oogpunt als representatief en gaaf bewaard voorbeeld van een in "Um 1800"-stijl opgetrokken villa uit de eerste decennia van de 20ste eeuw; tevens van belang als belangrijk onderdeel van het oeuvre van architect H.Th. Wijdeveld.