Inleiding

VILLA "Tangkal Rambei", in l894 ontworpen in schilderachtige Engelse landhuisstijl met elementen van chaletstijl door architect J.W. Hanrath (l867-1932) voor J.E. Scheltema in het oudste villapark van Bloemendaal, Het Bloemendaalsche Park, aangelegd vanaf l883.

Het pand is beeldbepalend gesitueerd op de kruising van de Parkweg met de Korte Parkweg, in een tuin ontworpen door L.A. Springer. Het perceel wordt voor het merendeel nog omgeven door de oorspronkelijke ijzeren erfafscheiding met aan de oostzijde de entree tot de oprijlaan die naar de hoofdingang voert. N.B. Van de oorspronkelijke tuinaanleg is weinig bewaard gebleven door de bouw van een bungalow in l961 op het oostelijk deel van het terrein die buiten de bescherming valt.

Eveneens buiten de bescherming valt de voormalige stal diein l895 ten zuiden van de villa is gebouwd en die later in een woonhuis is gewijzigd (Parkweg 9a) en met een omringend stuk grond van het oorspronkelijke perceel is afgescheiden. De villa is in l979 in tweeën gesplitst. Dit is evenwel op zo'n zorgvuldige wijze geschied, dat de oorspronkelijke indeling van het pand hierdoor niet is aangetast. In l990 is op de serre aan de zuidoostzijde een tweede serre geplaatst, evenwel in stijl aangepast aan de rest van het huis.

Omschrijving

De villa is gebouwd tegen een hellend duin waardoor de keuken en annexen in een onderhuis met direct licht konden worden ondergebracht. De twee verdiepingen hierboven bevatten - zoals kenmerkend is voor de invloed van de Engelse landhuisarchitectuur op de plattegrond - diverse vertrekken voor verschillende functies gegroepeerd rondom een grote hal; vanuit deze hal als het ware uitwaaierend naar alle kanten.

Aan de buitenzijde zijn deze in- en uitspringende bouwonderdelen onder verschillende kappen op schilderachtige wijze gegroepeerd.

De villa is opgetrokken uit witgepleisterde baksteen boven een plint - ter hoogte van het souterrain - van rode Friese klinkers in staand verband, en bestaat uit drie bouwlagen onder een samenstelsel van schild- en zadeldaken bedekt met rode kruispannen. De daken worden op meerdere plaatsen doorbroken door schoorstenen die in oorsprong onder meer siermetselwerk en aardewerken schoorsteenpotten bevatten. De daken hebben aan alle zijden een overstek, aan de lange zijden voorzien van een goot op klossen. Onder het overstek bevindt zich een lijst van verticale houten delen. Al het houtwerk, ook dat van het vakwerk in de topgevels, was oorspronkelijk groen geverfd.

Het merendeel van de vensters is kruisvormig, wordt bekroond door een strek in schoon metselwerk, heeft aan de onderzijde een strook met vier rijen tegels en was oorspronkelijk van luiken voorzien.

De zuidoostgevel heeft links een trapeziumvormig, naar voren springend gedeelte met zowel in het souterrain als op de begane grond in elk van de drie gevelvlakken een aan de bovenzijde segmentvormig afgesloten raam, de onderste bekroond door een gelijkvormige strek. Op de verdieping wordt de trapeziumvorm gevolgd door een balkon, waarop een dubbele deur opent met aan weerszijden een raam, oorspronkelijk voorzien van luiken. Het balkon wordt aan de buitenzijde afgesloten door een houten balustrade tussen vijf houten stijlen die verbonden zijn met de kap, welke, eveneens trapeziumvormig, als tentdak naar voren is getrokken; op de nok een piron, oorspronkelijk bekroond door een smeedijzeren windvaan.

Het teruggelegen gevelvlak ter rechter zijde heeft in het souterrain drie gekoppelde, gemetselde bogen waarvan het linker een moderne deur bevat en de middelste een halfcirkelvormig raam. Hierboven bevindt zich de vensterstrook van de serre, waarvan de bovenramen zijn voorzien van glas-in-lood. Het dak boven de serre fungeerde als balkon voor de verdieping (tegenwoordig als serre). Hierop opent een dubbele deur, omgeven door ramen en oorspronkelijk voorzien van luiken. Het dakschild bevat aan deze zijde een kleine dakkapel met twee vierkante ramen, afgesloten door een lessenaardak.

De noordoostgevel heeft links een deur te midden van vensters behorend bij de serre; dan volgt een bouwvolume, onder eigen zadeldak met wolfseind bekroond door een loden piron, voorzien van een kruisvormig kozijn zowel op de begane grond als op de verdieping, en een kleiner kruisvormig raam in de geveltop, te midden van houtbekleding.

Het rechter deel van de noordoostgevel springt een stuk naar voren. Het hierachter gelegen bouwvolume wordt afgesloten door een schilddak, voorzien van overstek, wolfseind en uilebord met vakwerk. Het gevelvlak heeft links op de begane grond een portiek, via drie treden te bereiken, met segmentboogvormige opening aan de noord- en zuidoostzijde, rustend op een zuil met basement op de oosthoek (en oorspronkelijk twee halfzuilen, eveneens met basement, tegen de gevelvlakken aan; deze zijn later verwijderd). De zuil is door middel van versierde ijzeren stangen met de gevels verbonden. Via deze portiek bereikt men de teruggelegen hoofdingang. Deze bestaat uit een deur die evenals de kozijnen daaromheen voorzien is van ramen met ijzeren sierroosters.

Boven de portiek bevindt zich een vensterpartij met drie ramen, die naar Engels voorbeeld om de hoek wordt voortgezet met twee ramen in het zuidoostelijke zijvlak. Onder deze vensterpartij is een strook met tile-hanging aangebracht; boven een strook van vakwerk.

Het rechter deel van dit gevelvlak heeft op de begane grond twee vensters en op de verdieping één. De geveltop, voorzien van vakwerk, had oorspronkelijk in het midden één kruisvormig raam, waar later een verticaal in tweeën gedeeld raam naast is geplaatst.

De noordwestzijde heeft in de rechter risaliet een raam in het souterrain; daarboven twee kruisvormige kozijnen en een dakkapel identiek aan die in het zuidwestelijke en het zuidoostelijke dakvlak. De linker risaliet springt ter hoogte van de begane grond iets naar voren en wordt geleed door twee smalle ramen (daterend uit l913; oorspronkelijk was hier een pui met veel glas in een dubbele deur en ramen aan weerszijden daarvan); op de verdieping door een kruisvormig raam en recht daarboven door een dubbel venster in de geveltop.

Het middendeel van de noordwestgevel springt een stuk terug, links in twee sprongen. In het midden bevindt zich in het hoger doorgetrokken gevelvlak een vensterstrook ter verlichting van het achtergelegen trappenhuis; de onderste ramen zijn later door een deur (ingang van nummer 1) vervangen. Daarboven is een deel van het dakschild opgelicht als een apart lessenaarsdak rustend op houten consoles. Links van de vensterstrook bevindt zich op de begane grond nog een klein raam. De rechter risaliet heeft aan de zijde van het teruggelegen middendeel nog een rechthoekige, houten uitbouw met één raam met bovenlicht aan de noordwestzijde en twee aan de noordoostzijde. Het dak van deze uitbouw dient als balkon voor de verdieping; hierop opent een deur. Vanaf het balkon loopt een lessenaarsdak, rustend op houten schoren en bedekt met rode kruispannen, naar beneden en fungeert zo als luifel boven de ingang van nummer 1. De linker risaliet heeft aan de zijde van het teruggelegen middendeel een later aangebrachte deur en rechts daarvan drie kleine ramen boven elkaar.

De zuidwestzijde heeft een gevelvlak dat van rechts naar links in drie etappen naar voren springt; de twee linker als onderdeel van een bouwvolume onder hoog opgaand schilddak met overstek, wolfseind en uilebord met vakwerk. Het gevelvlak rechts heeft van beneden naar boven een strook van vier ramen in het souterrain (het kozijn hiervan is vernieuwd en naar beneden verlengd, zodat de twee middelste ramen nu als openslaande deuren kunnen fungeren), een dubbel en vervolgens een enkel kruisvormig kozijn, en in het dakvlak een dakkapel gelijkvormig aan die aan de zuidoost- en noordwestzijde. Het middelste gevelvlak is voorzien van een moderne deur (ter vervanging van twee raampjes) in het souterrain en daarboven, op elke verdieping een kruiskozijn; de linker van een gelijkvormig raam op de verdieping. Op de begane grond is het oorspronkelijke raam vervangen door een dubbele deur, met ramen aan weerszijden, die uitkomt op een later tegen de gevel aangebracht balkon. Het souterrain bevat nog het oorspronkelijke kozijn met twee ramen. De geveltop boven het linker- en het middendeel heeft een kruisvormig raam te midden van vakwerk; rechts daarvan is een nieuw tweedelig raam geplaatst en in het uilebord een klein raam, te bereiken via een brandtrap die dwars door het wolfseind is aangebracht.

De erfafscheiding aan de oostzijde van het perceel bestaat uit een ijzeren gebogen spijlenhek met dubbel, openslaand hekwerk van zwart gelakt gietijzer, gevat tussen twee pijlers die worden bekroond door een goudkleurig geverfde eikel.

Waardering

Villa Tangkal Rambei met bijbehorend hekwerk uit 1894 naar ontwerp van J.W. Hanrath is van algemeen belang wegens architectuur- en cultuurhistorische en typologische waarde als representatief voorbeeld van de eerste villa's in de laat 19de-eeuwse villaparken, in dit geval beinvloed door de Engelse landhuisarchitectuur; als goed en vroeg voorbeeld van het werk van architect J.W. Hanrath; en vanwege de gaafheid van hoofdvorm, detaillering en het toegepaste materiaal;De villa heeft tevens grote situationele en ensemblewaarde als beeldbepalend gesitueerd onderdeel van het oudste villapark van Zuid-Kennemerland, Het Bloemendaalsche Park, een villapark waarvan bovendien de structuur en de aanleg gaaf bewaard gebleven zijn.