De Holle Bilt 2, De Bilt
Monumenten.nl maakt u wegwijs in monumentenland
Alles over monumenten onder één dak.
Een monument kopen, onderhouden of verduurzamen? Hier vindt u alle informatie, inspiratie en praktische tips.
Omschrijving
HISTORISCHE TUIN- EN PARKAANLEG onderdeel 2. De buitenplaats kenmerkt zich enerzijds door het gaaf bewaarde achttiende-eeuwse formele lanenstelsel en anderzijds door de aanleg in landschapsstijl, die in twee fasen tot stand is gekomen: rond 1820 vindt de eerste en na 1842 de tweede fase plaats. Waarschijnlijk heeft J.D. Zocher jr. zich met de laatst genoemde fase bezig gehouden. De formele structuur van de aanleg wordt bepaald door de Visserssteeg, de toegangslaan, het deels nog met de originele klinkers bestrate Melkweggetje (1777) als dwarsas van de toegangslaan, een deel van de laan in de as van het huis (achterzijde) en de twee sterrenbossen met rotondes. Het middelpunt van het eerste, meest zuidelijk gelegen sterrenbos wordt gevormd door een heuveltje 'konijnenberg', waarop een linde is aangeplant (ca. 1835). Vanaf dit punt loopt een laan in noordoostelijke richting naar de kern van het tweede sterrenbos gevormd door een thans droogstaande goudvissenkom welke in ca. 1777 is uitgegraven. Met de uitgegraven grond is ten noordoosten van deze kom een zogenaamde trappenberg (vanwege zijn trapsgewijze opbouw) opgeworpen, thans een glooiende heuvel. In het sterrenbos is, met behoud van de formele structuur, een landschapselement ingepast: vanaf de goudvissenkom loopt in noordwestelijke richting een laan beplant met grove dennen en twee levensbomen (Tuya). Vanaf ditzelfde punt loopt in westelijke richting een thans doorgeschoten berceau 'paraplulaantje'. De aanleg in landschapsstijl is meer rondom het huis geconcentreerd. Voor het huis ligt een taps-toelopende weide met boomgroepen geflankeerd door bospartijen. Deze weide dateert uit de eerste fase van de aanleg in landschapsstijl. Vanaf het huis liep over de weide een zichtas gericht op de Domtoren van Utrecht, welke thans door de hoge bebouwing van De Uithof verloren is gegaan. Achter het huis is een bescheiden en meer besloten aanleg in landschapsstijl (tweede fase), waarbij het karakter wordt bepaald door een uitgegraven slingerende beek tussen opgeworpen heuvels. Over de waterpartij loopt één diagonale zichtas naar een door bossen omzoomd wei- annex bouwland. De genoemde beek vervolgt zijn tracé langs de westzijde van dit weiland en is voorzien van een eenvoudig gemetseld negentiende-eeuws boogbruggetje om het weiland te ontsluiten. De omgeving van Beerschoten karakteriseert zich verder door productiebossen afgewisseld met open weiden en bouwland. De bossen grenzen aan het bosgebied van Houdringe en lopen in elkaar over.
Waardering
De HISTORISCHE TUIN- EN PARKAANLEG is van algemeen belang:
- vanwege de deels in structuur en deels in detail gaaf bewaarde aanleg in landschapsstijl uit het begin van de 19de eeuw;
- vanwege de zeldzaamheidswaarde van een formeel lanenstelsel uit de 18de eeuw met elementen uit de 18de-eeuwse Nederlandse tuinarchitectuur;
- vanwege de funtcioneel-ruimtelijke samenhang met de andere onderdelen van de buitenplaats.
Monumenten.nl maakt u wegwijs in monumentenland
Alles over monumenten onder één dak.
Een monument kopen, onderhouden of verduurzamen? Hier vindt u alle informatie, inspiratie en praktische tips.
Locatie
Complexomschrijving
In structuur en deels in detail gaaf bewaarde buitenplaats met HOOFDGEBOUW(1), HISTORISCHE TUIN- EN PARKAANLEG(2), TOEGANGSPIJLERS(3), (IJSKELDER(4), BRUG(5), KOETSHUIS(6), TUINMANSWONING 'DE KOEPEL'(7), WOONHUIS 'KLEIN BEERSCHOTEN'(8), WONINGEN 'HET SPINNEWEB'(9)en WOONHUIS(11). Ten oosten van de bebouwde kom van De Bilt aan de doorgaande weg van Utrecht naar Zeist gelegen buitenplaats Beerschoten, die aan de westzijde grenst aan de buitenplaats Houdringe. In 1680 koch Jacob Martens de voormalige uithof van het Vrouwenklooster van het Ridderschap van Utrecht en werd zo de eerste particuliere eigenaar van het goed. In de loop van de achttiende- en negentiende eeuw werd het grondbezit aanzienlijk uitgebreid, in het bijzonder door de aankopen van de familie Steengracht van Oostcapelle, die vanaf 1820 tot 1965 Beerschoten in eigendom had. De achttiende-eeuwse formele aanleg van de buitenplaats werd gevormd door rechte lanen en twee sterrenbossen, die thans in structuur nog aanwezig zijn. Ook elementen uit deze periode, zoals de goudvissenkom en de trappenberg zijn thans nog aanwezig. In het begin van de negentiende eeuw vond rondom het huis de eerste omvorming van het park in landschapsstijl plaats met grillige waterpartijen en onregelmatig gevormde weilanden (zie Kadastrale Minuut 1824). Na 1842 volgde een tweede verlandschappelijking, waarbij de waterpartijen werden vergraven tot één slingerende beek (zie Topografische Militaire Kaart 1846-1847). Immerzeel noemt in 1842 Zocher als bouwer van de oranjerie, die in 1965 is afgebroken. Het is mogelijk dat Zochter eveneens de ontwerper was van de tweede fase in landschapsstijl. In 1889 brandde het huis volledig af, waarna het tussen 1890 en 1891 in eclectische stijl op de oude plek werd herbouwd. In 1978 werd het gerestaureerd en verbouwd tot kantoor.
Op de bij de omschrijving behorende kaart is de omgrenzing van het complex alsmede de aanduiding van de onderdelen aangegeven. De omgrenzing van de buitenplaats wordt bepaald door De Holle Bilt, de Visserssteeg, lanen in het bos aan de noordoostzijde en een bospad parallel aan de Amersfoortseweg, aansluitende op De Holle Bilt.
De niet- genoemde bouwkundige onderdelen, staande binnen de begrenzing van de buitenplaats, zijn voor de bescherming van de buitenplaats van ondergeschikt belang.
Waardering
De HISTORISCHE BUITENPLAATS BEERSCHOTEN is van algemeen cultuur-, architectuur- en tuinhistorische belang:
- vanwege het in 1890/1891 gebouwde hoofdgebouw in eclectische stijl;
- vanwege het gaaf bewaarde formele lanenstelsel uit de 18de-eeuw en de 19de-eeuwse aanleg in landschapsstijl;
- als onderdeel van de Stichtse Lustwarande;
- vanwege de visuele samenhang tussen de complexonderdelen.
Eigenschappen
| Functie | Hoofdcategorie | Subcategorie | Functietype | Is hoofdfunctie |
|---|---|---|---|---|
| Historische aanleg | Kastelen, landhuizen en parken | Tuin, park en plantsoen | oorspronkelijke functie | Ja |
| Straat | Getal | Achtervoegsel | Postcode | Plaats | Locatie | Situatie | Is hoofdadres |
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| De Holle Bilt | 2 | – | 3732 HM | De Bilt | – | BY | Ja |
| Hoofdcategorie | Subcategorie | Beschrijving | Notitie |
|---|---|---|---|
| Kastelen, landhuizen en parken | Tuin, park en plantsoen | – | Landschappelijke tuin |
| Kadastraal perceel | Kadastrale sectie | Kadastraal object | Appartement | Kadastrale gemeente |
|---|---|---|---|---|
| – | B | 2149 | – | De Bilt |
| – | B | 2200 | – | De Bilt |
| – | B | 2059 | – | De Bilt |
| – | B | 2199 | – | De Bilt |
| – | B | 2178 | – | De Bilt |
| – | B | 2171 | – | De Bilt |
| – | B | 2170 | – | De Bilt |
| – | B | 2018 | – | De Bilt |
| – | B | 2172 | – | De Bilt |
| – | B | 545 | – | De Bilt |
| – | B | 2144 | – | De Bilt |
| – | B | 2198 | – | De Bilt |
| – | B | 2169 | – | De Bilt |
| – | B | 2146 | – | De Bilt |
| – | B | 2196 | – | De Bilt |
| – | B | 2197 | – | De Bilt |
| – | B | 611 | – | De Bilt |
| – | B | 2140 | – | De Bilt |
| – | B | 550 | – | De Bilt |
| Start | Eind | Notitie | Beschrijving |
|---|---|---|---|
| 1820 | 1842 | – | vervaardiging |