Inleiding

De SOCIETEIT De Doele, gelegen aan de Nieuwmarkt te Bolsward, is gebouwd in 1867 in een eclectische vormentaal. Het gebouw staat op de plaats van het in 1867 afgebrande logement De Doele. Door de vele markten die vanaf de middeleeuwen op de Nieuwmarkt werden gehouden nam de sociëteit van oudsher een belangrijke plaats in het Bolswarder handelsleven in. Het gedeeltelijk onderkelderde gebouw is in de loop der tijden aanzienlijk verbouwd en uitgebreid zodat de bescherming zich uitsluitend op de karakteristieke voorgevel richt. De overige gevels en het interieur zijn van ondergeschikt belang, met uitzondering van de HAL met monumentale trappartij.

Omschrijving

De zes traveeën brede bepleisterde voorgevel, onder afgeknot schilddak, omvat twee bouwlagen die van elkaar worden gescheiden door een geprofileerde architraaf met waterlijst. Onder langs de dakrand loopt een forse gootlijst met het opschrift "ANNO SOCIETEIT DE DOELE 1867". De hoeken worden benadrukt door pilasters. De begane grond wordt ingedeeld door een hoofdingang (met niet oorspronkelijke luifel) met aan weerszijden twee, respectievelijk drie rondboogvensters met vierruits onder- en drieruits bovenlichten. De vensters worden van elkaar gescheiden door slanke pilasters met composietkapiteel. In de zwikken zijn decoraties aangebracht.

De verdieping wordt ingedeeld door twaalf smalle rondboogvensters, twee per travee, die eveneens worden gescheiden door slanke pilasters met composietkapiteel. Ook hier zijn in de zwikken decoraties aangebracht. Voor de keldervensters gietijzeren sierroosters.

Waardering

Het in 1867 tot stand gekomen sociëteitsgebouw de Doelen is van algemeen cultuurhistorisch, architectuurhistorisch en stedebouwkundig belang:

- als voorbeeld van een sociëteitsgebouw, verbonden met het sociaal-economische verleden van Bolsward;

- vanwege de hoogwaardige esthetische kwaliteiten van de voorgevel;

- vanwege de monumentale hal- en trappartij;

- vanwege de betekenis van de voorgevel voor het aanzien van de stad Bolsward in het algemeen en de markt in het bijzonder;

- vanwege de prominente ligging aan de Markt;

- vanwege de hoge mate van architectonische gaafheid van de voorgevel.