Rijksmonument

Westeinde 57, Dwingeloo

Omschrijving onderdeel 2:

HISTORISCHE TUIN- EN PARKAANLEG behorende tot de buitenplaats Oldengaerde. Deels in structuur en deels in detail gaaf bewaarde 18de-eeuwse aanleg bestaande uit een rechthoekige omgrachting met dubbele singels aan drie zijden en enkele singel aan voorzijde, waarbinnen het ensemble van huis en hof is gesitueerd. Het huis ligt op een lange middenas gevormd door een zichtlaan voor het huis en een zichtkanaal ('grand canal') achter het huis. De dieptewerking en oneindigheid van deze zichtas wordt versterkt door de opening in beplanting van de singel met een doorzicht naar het achterliggende weiland; als 'point de vue' staat op de singel een tuinbeeld (Hercules; zie aparte omschrijving), met aan weerszijden een oude beuk. Het kanaal wordt geflankeerd door rechthoekige grasparterres (oorspronkelijk boomgaarden). Direct achter het huis ligt een iets verdiept glooiend gazon met randbeplanting. Ten noorden hiervan ligt een oude boomgaard. Het voorplein is thans ingericht met een druppelvormig gazon met een rondgaand pad. Na de afbraak van het rechter bouwhuis (1825) is het gedeelte aldaar verhoogd en beplant met een bomengroep (eik, linden en beuk) en, naast het huis, een monumentale rode beuk. Langs het rondgaande pad staan natuurstenen bouwfragmenten (onderdelen van tuinvazen en voetstukken van banken). Voor het huis loopt een lichtgebogen gracht waarlangs oude eiken. Rechthoekige singel rondom, deels met nieuwe aanplant; achter het huis een breed pad met eiken en beuken. Ten zuiden van het huis ligt een rabattenbos van gemengd loofbos (op de kadastrale kaart 1831 als hakhoutbos aangegeven). Door het bos loopt een diagonaal pad (zie kaart ca.1780). Aan de overzijde van het Westeinde ligt de OVERTUIN, bestaande uit een dubbel beplante zichtlaan in de as van het huis geflankeerd door weiden. In de linker weide staan verschillende solitairen (rode beuk), de rechter weide heeft aan de buitenrand, die ovaal verloopt, verschillende bomen/solitairen of eenzijdige laanbeplanting van beuken en linden. Aan het einde van de zichtlaan is aan de rechterzijde een lichte glooiing met een kring van linden - alwaar vroeger een theehuisje. Links van de laan ligt een wandelbosje met restanten van slingerpaden, veel hulst, oude eiken en beuken en een diagonaal pad naar de aanpalende boerderij.

Waardering

HISTORISCHE TUIN- EN PARKAANLEG behorende tot de buitenplaats Oldengaerde van algemeen belang: - vanwege de ouderdom; - vanwege de gaaf bewaarde 18de-eeuwse omgrenzing van de buitenplaats met formele structuur van ten dele dubbele singels met als belangrijk onderdeel het typisch 18de-eeuwse 'grand canal'; - vanwege de aanwezigheid van monumentale solitairen en boomgroepen uit de tijd van de aanleg; - vanwege de functioneel-ruimtelijke samenhang met de andere onderdelen van de buitenplaats.

Monumenten.nl maakt u wegwijs in monumentenland

Alles over monumenten onder één dak.
Een monument kopen, onderhouden of verduurzamen? Hier vindt u alle informatie, inspiratie en praktische tips.

Locatie

Monumentnummer

513985

Complexnaam

Oldengaerde

Provincie

Drenthe

Gemeente

Westerveld

Plaats

Dwingeloo

Complexomschrijving

HISTORISCHE BUITENPLAATS OLDENGAERDE Westeinde 57 te Dwingeloo (gemeente Westerveld)

Omschrijving van het complex

In structuur en deels in detail gaaf bewaarde buitenplaats met HOOFDGEBOUW (1), HISTORISCHE TUIN- EN PARKAANLEG (2), BOUWHUIS (3), GRAFZERK (4), TOEGANGSBRUG (5), TOEGANGSHEK (6), DAGLONERSWONING (7), SOKKEL (8), DUIVENTIL (9), TUINBEELD (10). Ten zuidwesten van Dwingeloo aan het Westeinde ligt de historische buitenplaats Oldengaerde, die in de vijftiende eeuw door Reinold van Echten werd gesticht. Dit rechthoekige huis, dat aan drie zijden was omgracht, werd in het begin van de zeventiende eeuw vermoedelijk vergroot met twee ondiepe zijvleugels zodat een U-vormig plattegrond ontstond). Van 1660 tot 1782 was de havezate in het bezit van familie Van Dongen, waarbij onder het beheer van Cornelis van Dongen jr. het huis tot een rechthoek werd verbouwd, getuige de gedenksteen in de gevel met het jaartal 1717. Vermoedelijk eveneens uit 1717 dateren de bouwhuizen aan weerszijden van het voorplein, waarvan het rechter na een brand in 1825 werd afgebroken. De situatie van omstreeks 1717 wordt weergegeven op een tekening van C.Pronk uit 1732. Deze toont het classicistische huis met de ondiepe zijvleugels en de beide bouwhuizen. Een kaart uit het einde van de achttiende eeuw (1797; maker onbekend) laat het huis 'Aldengaarde' zien, gelegen binnen een rechthoekig aan drie zijden dubbel en aan de voorzijde enkel grachtenstelsel, op een as van symmetrie, gevormd door een oprij- annex zichtlaan (oost) en een zichtkanaal, het zogenaamde 'Grand Canal' (west). De overtuin en het bos aan de zuidzijde zijn ook weergegeven. In 1797 werd het goed verkocht aan prof. Wynoldus Munniks, die er krentenbossen aanplantte en exotische planten kweekte. Bij de verkoop in 1808 aan Aalt Willem van Holthe werd de havezate omschreven als 'Oldengaerde met twee grote schuren waarin stallingen voor paarden en vee, een washuis, knechtenkamers en een hovenierswoning, een oranjerie, tuinen met ene menigte beste vrugtbomen, persikenkast, plantagies, allees, cingels, slingerboschen, vijvers en gragten, benevens verscheidene fraaije tuinsieraden.....'. Thans is het huis in bezit van nazaten van de familie Westra-van Holthe.

Op de bij de omschrijving behorende kaart is de omgrenzing van het complex alsmede de aanduiding van de onderdelen aangegeven. De begrenzing is historisch bepaald en omvat de huisplaats aan het Westeinde met singels rondom, de overtuin en het bos met weiland aan de zuidzijde.

Waardering De HISTORISCHE BUITENPLAATS OLDENGAERDE is van algemeen cultuur-, architectuur- en tuinhistorisch belang: - vanwege de ouderdom; - als één van de weinige goed bewaard gebleven Drentse havezaten; - vanwege het in oorsprong 15de-eeuwse hoofdgebouw, dat in 1717 in classicistische stijl is verbouwd; - als voorbeeld van een buitenplaats in gaaf bewaarde 18de-eeuwse verschijningsvorm; - vanwege de historische tuin- en parkaanleg met 'grand canal'; - vanwege de visuele samenhang tussen de complexonderdelen.

Eigenschappen

Functies
Functie	Hoofdcategorie	Subcategorie	Functietype	Is hoofdfunctie
Historische aanleg	Kastelen, landhuizen en parken	Tuin, park en plantsoen	oorspronkelijke functie	Ja

Adressen
Straat	Getal	Achtervoegsel	Postcode	Plaats	Locatie	Situatie	Is hoofdadres
Westeinde	57	–	7991 RT	Dwingeloo	–	BY	Ja

Types
Hoofdcategorie	Subcategorie	Beschrijving	Notitie
Kastelen, landhuizen en parken	Tuin, park en plantsoen	–	–

Percelen
Kadastraal perceel	Kadastrale sectie	Kadastraal object	Appartement	Kadastrale gemeente
–	M	605	–	Dwingeloo
–	M	686	–	Dwingeloo
–	M	619	–	Dwingeloo
–	M	906	–	Dwingeloo
–	M	905	–	Dwingeloo
–	M	903	–	Dwingeloo
–	M	1932	–	Dwingeloo
–	M	909	–	Dwingeloo
–	M	606	–	Dwingeloo

Bouwperioden
Start	Eind	Notitie	Beschrijving
1700	1800	–	vervaardiging