Inleiding

SLUIZENCOMPLEX Stadskanaal-Musselkanaal. Reeks waterwerken met sluiswachterswoningen, gerealiseerd in de periode 1789-1917, bestaande uit: 1. SCHUTSLUIS met DRAAIBRUG, genaamd `Eerste Verlaat, Springersverlaat', van oorsprong uit 1789, gelegen aan de Unikenstraat by 98 in Stadskanaal.

2. SCHUTSLUIS met DRAAIBRUG, genaamd `Tweede Verlaat, Olthofsverlaat', van oorsprong uit 1828, gelegen aan de H.J. Kniggestraat by 121 in Stadskanaal.

3. SCHUTSLUIS met dubbele DRAAIBRUG en SLUISWACHTERSWONING, genaamd `Derde Verlaat, Buinerverlaat', gelegen aan de Hoofdstraat 89 in Stadskanaal.

4. SCHUTSLUIS met dubbele DRAAIBRUG, genaamd `Vierde Verlaat, Sapsverlaat of Eerste Musselverlaat', van oorsprong uit 1841 en 1910, gelegen aan de Schoolstraat by 104 in Musselkanaal.

5. SCHUTSLUIS met OPHAALBRUG en SLUISWACHTERSWONING, genaamd `Vijfde Verlaat, Stenenverlaat, Tweede Musselverlaat', van oorsprong uit 1851 en 1917, gelegen aan de Sluisstraat by 149 in Musselkanaal.

Het kanaal is gegraven in de periode 1765-1865 in opdracht van de stad Groningen ten behoeve van de veenafgravingen. Het kanaal dat van Bareveld tot de grens met Duitsland loopt is aangelegd in drie delen en heeft drie namen: het gedeelte dat door Stadskanaal loopt heet het Stadskanaal, het deel dat door Musselkanaal loopt het Musselkanaal en het deel dat door Ter Apel loopt het Ter Apelkanaal. In dit 34 km lange kanaal werden tussen 1789 en 1878 in totaal acht schutsluizen aangelegd om het grote verval van zo'n 10 meter te kunnen overwinnen. Vijf daarvan liggen in de gemeente Stadskanaal; drie in het Stadskanaal (1ste, 2de en 3de verlaat) en twee in het Musselkanaal (4de en 5de verlaat). Omstreeks het begin van de twintigste eeuw werden het 3de, 4de en 5de verlaat uitgebreid met een tweede kolk. Sindsdien hebben er nog enkele vernieuwingen aan verschillende onderdelen van de sluizen plaatsgevonden. Al deze kunstwerken zijn van groot belang omdat het kanaal de drager is voor de historisch-ruimtelijk structuur van zowel Stadskanaal als Musselkanaal.

Waardering

Complex bestaande uit vijf schutsluizen met bruggen en twee sluiswachterswoningen van algemeen belang vanwege architectuurhistorische, cultuurhistorische en stedenbouwkundige waarde:

- als voorbeeld van een sluizencomplex aangelegd in de periode 1789-1917 in de provincie Groningen

- vanwege de vrij hoge mate van gaafheid van het complex en de afzonderlijke onderdelen

- vanwege de beeldbepalende ligging in zowel het Stads- als het Musselkanaal

- historisch gezien van groot belang voor de ontwikkeling van de lintdorpen Stadskanaal en Musselkanaal

- als herinnering aan de veenafgravingen en de bloeiende scheepvaart.