Hoofdstraat 89, Stadskanaal
Monumenten.nl maakt u wegwijs in monumentenland
Alles over monumenten onder één dak.
Een monument kopen, onderhouden of verduurzamen? Hier vindt u alle informatie, inspiratie en praktische tips.
Omschrijving
Voormalige SLUISWACHTERSWONING met aangebouwde SCHUUR opgetrokken in een rode baksteen op een uitspringend trasraam van donkere klinkers, afgezet met een geglazuurde rand. De gevels zijn verlevendigd met gevelbanden van oranje steen. Het samengestelde dak met wolfeinden, gedekt met een grijze muldenpan, heeft strakke windveren, drie pirons op de nokeinden en een goot met houten klossen, deels steunend op blokjes van oranje baksteen. De hoofdentree bevindt zich aan de voorzijde (zuidwest) en bestaat uit een paneeldeur met twee deurlichten met aan de Art Nouveau verwant smeedwerk, een bovenlicht met geschilderd glas-in-lood motief onder een gepleisterde latei; voor de deur een gemetselde stoep (drie treden) met bordes met zandgele tegels met decoratief patroon. Links van de entree een T-venster met vierruits bovenlicht en latei. Rechts van de entree een risalerend deel met T-venster met drieruits bovenlicht met latei, en in de topgevel een paar openslaande ramen; aan de noordoostkant van het risalerende deel een H-venster met latei.
De zuidoostgevel heeft vier T-vensters met latei, een paneeldeur met twee deurlichten en een bovenlicht met latei, en een koekoek met tweeruits keldervenster en een ijzeren rooster. De noordwestgevel heeft een T-venster met vierruits bovenlicht, dubbele paneeldeuren (1953) met erboven een later dichtgemetseld rond venster met sluitstenen van oranje steen; in de topgevel een paar openslaande ramen met drieruits bovenlicht en latei.
De achtergevel heeft twee paar openslaande ramen met drieruits bovenlichten en een latei en in de topgevel een ijzeren roosvenster.
Aan de achtergevel een aangebouwde SCHUUR opgetrokken in een roodbruine baksteen onder een zadeldak met een zwarte Friese golfpan, een goot op gemetselde klossen en strakke windveren. In de noordwestgevel twee getoogde ijzeren zesruitsvensters en in de zuidoostgevel een getoogd ijzeren zesruits venster, een ijzeren roosvenster en een schuurdeur met rollaag en gemetselde stoep.
In het INTERIEUR zijn onder meer van belang: in het voormalige kantoor de houten lambrizering; in de kamer de houten schouw en vensterbanken.
Waardering
Sluiswachterswoning van algemeen cultuurhistorisch belang:
- als voorbeeld van een sluiswachterswoning uit het begin van de 20ste eeuw
- vanwege het verzorgde materiaalgebruik en de detaillering
- vanwege de historisch-functionele relatie met het sluiscomplex
- vanwege de markante ligging tegenover de sluis, op de hoek met de Amerikalaan.
Monumenten.nl maakt u wegwijs in monumentenland
Alles over monumenten onder één dak.
Een monument kopen, onderhouden of verduurzamen? Hier vindt u alle informatie, inspiratie en praktische tips.
Locatie
Inleiding
SLUIZENCOMPLEX Stadskanaal-Musselkanaal. Reeks waterwerken met sluiswachterswoningen, gerealiseerd in de periode 1789-1917, bestaande uit: 1. SCHUTSLUIS met DRAAIBRUG, genaamd `Eerste Verlaat, Springersverlaat', van oorsprong uit 1789, gelegen aan de Unikenstraat by 98 in Stadskanaal.
2. SCHUTSLUIS met DRAAIBRUG, genaamd `Tweede Verlaat, Olthofsverlaat', van oorsprong uit 1828, gelegen aan de H.J. Kniggestraat by 121 in Stadskanaal.
3. SCHUTSLUIS met dubbele DRAAIBRUG en SLUISWACHTERSWONING, genaamd `Derde Verlaat, Buinerverlaat', gelegen aan de Hoofdstraat 89 in Stadskanaal.
4. SCHUTSLUIS met dubbele DRAAIBRUG, genaamd `Vierde Verlaat, Sapsverlaat of Eerste Musselverlaat', van oorsprong uit 1841 en 1910, gelegen aan de Schoolstraat by 104 in Musselkanaal.
5. SCHUTSLUIS met OPHAALBRUG en SLUISWACHTERSWONING, genaamd `Vijfde Verlaat, Stenenverlaat, Tweede Musselverlaat', van oorsprong uit 1851 en 1917, gelegen aan de Sluisstraat by 149 in Musselkanaal.
Het kanaal is gegraven in de periode 1765-1865 in opdracht van de stad Groningen ten behoeve van de veenafgravingen. Het kanaal dat van Bareveld tot de grens met Duitsland loopt is aangelegd in drie delen en heeft drie namen: het gedeelte dat door Stadskanaal loopt heet het Stadskanaal, het deel dat door Musselkanaal loopt het Musselkanaal en het deel dat door Ter Apel loopt het Ter Apelkanaal. In dit 34 km lange kanaal werden tussen 1789 en 1878 in totaal acht schutsluizen aangelegd om het grote verval van zo'n 10 meter te kunnen overwinnen. Vijf daarvan liggen in de gemeente Stadskanaal; drie in het Stadskanaal (1ste, 2de en 3de verlaat) en twee in het Musselkanaal (4de en 5de verlaat). Omstreeks het begin van de twintigste eeuw werden het 3de, 4de en 5de verlaat uitgebreid met een tweede kolk. Sindsdien hebben er nog enkele vernieuwingen aan verschillende onderdelen van de sluizen plaatsgevonden. Al deze kunstwerken zijn van groot belang omdat het kanaal de drager is voor de historisch-ruimtelijk structuur van zowel Stadskanaal als Musselkanaal.
Waardering
Complex bestaande uit vijf schutsluizen met bruggen en twee sluiswachterswoningen van algemeen belang vanwege architectuurhistorische, cultuurhistorische en stedenbouwkundige waarde:
- als voorbeeld van een sluizencomplex aangelegd in de periode 1789-1917 in de provincie Groningen
- vanwege de vrij hoge mate van gaafheid van het complex en de afzonderlijke onderdelen
- vanwege de beeldbepalende ligging in zowel het Stads- als het Musselkanaal
- historisch gezien van groot belang voor de ontwikkeling van de lintdorpen Stadskanaal en Musselkanaal
- als herinnering aan de veenafgravingen en de bloeiende scheepvaart.
Eigenschappen
| Functie | Hoofdcategorie | Subcategorie | Functietype | Is hoofdfunctie |
|---|---|---|---|---|
| Sluiswachterswoning(K) | Woningen en woningbouwcomplexen | Dienstwoning(K) | oorspronkelijke functie | Ja |
| Straat | Getal | Achtervoegsel | Postcode | Plaats | Locatie | Situatie | Is hoofdadres |
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Hoofdstraat | 89 | – | 9501 CP | Stadskanaal | – | – | Ja |
| Kadastraal perceel | Kadastrale sectie | Kadastraal object | Appartement | Kadastrale gemeente |
|---|---|---|---|---|
| – | B | 10161 | – | Onstwedde |
| Start | Eind | Notitie | Beschrijving |
|---|---|---|---|
| 1908 | 1908 | – | vervaardiging |