Inleiding.

Even buiten de kom van Boxtel is aan het Smalwater het fabriekscomplex van de voormalige WASSERIJ 'De Smalle Stroom' gelegen. De wasserij, gestart door de familie Van Oerle-van Hoorn, is hierin van 1860 tot 1970 gevestigd geweest. Maar de plek is al eerder bebouwd. Vanaf het einde van de 18de eeuw is door Van Oerle op deze plek aan het Smalwater de eerste textielnijverheid, een linnenblekerij, ontwikkeld. De familie begon tevens een naast dit complex gelegen weverij, 'Van Oerle's linnen- en damastweverij', nu grotendeels gesloopt. De linnennijverheid kwam in de 19de eeuw verspreid over Nederland in beperkte mate voor. Boxtel was een van de weinige concentratiegebieden waar deze nijverheid tot ontwikkeling kwam.

Omschrijving.

Het te beschermen complex aan het Smalwater bestaat uit een aan de noordzijde en direct aan de Van der Voortweg gelegen DIREKTEURSWONING (1), een in het verlengde hiervan en aan de westzijde gelegen FABRIEKSGEBOUW (2), een parallel hieraan en ten zuiden hiervan gelegen overblijfsel van een FABRIEKSGEBOUW met MACHINEHUIS (3) en een in de meest zuidelijke punt van het te beschermen complex gelegen FABRIEKSSCHOORSTEEN (4). Het complex dateert uit circa 1850-1860, en vertoont stilistisch invloeden van het Eclecticisme en de Ambachtelijk-traditionele bouwtrant. Overigens bevinden zich achter op het voormalige fabrieksterrein nog een verbouwd fabrieksgebouw en een voormalig koetshuis, die buiten de bescherming vallen.

Waardering.

Het complex is van algemeen belang. Het heeft cultuurhistorische waarden als bijzondere uitdrukking van een sociaal-economische ontwikkeling daar het een van de weinige representanten van de linnennijverheid in Nederland is. Bovendien is het complex in technisch en typologisch opzicht van industrieel-archeologisch belang. Verder hebben diverse complexonderdelen architectuurhistorisch belang voor de geschiedenis van de architectuur en de bouwtechniek vanwege de toegepaste bouwstijlen en -techniek. Het complex heeft grote ensemblewaarden wegens de markante functionele situering aan het Smalwater en de historisch-ruimtelijke relatie hiermee. Verder is het complex als restant van de wasserij- en linnennijverheid te Boxtel van belang vanwege de zeldzaamheid voor Boxtel en Nederland.