van der Voortweg 1, Boxtel

Inleiding.

De DIREKTEURSWONING aan de noordzijde is met de nokrichting van het dak loodrecht op de Van der Voortweg gelegen. Voor de woning een stoep, omheind met zes hardstenen stoeppalen waartussen een ijzeren sierhek. Rechts opzij een fabrieksstraat en links opzij een siertuin, afgezet met een haag en een ijzeren sierhek, grenzend aan het Smalwater; achterin de tuin een veranda. De voor Van Oerle-van Hoorn gebouwde woning dateert uit omstreeks 1860 (de kern kan ouder zijn) en behoort stilistisch tot het Eclecticisme. In 1974 is de woning inwendig gemoderniseerd.

Omschrijving.

Het pand heeft een rechthoekige plattegrond en telt één bouwlaag met een zolderverdieping onder een, met grijze tuile-du-Nordpannen gedekt mansardedak. De gevels zijn bepleisterd en alle gevelopeningen hebben een geprofileerde stucomlijsting met bekronend kuifstuk, deels voorzien van hardstenen lekdorpels. Aan de straatzijde een nagenoeg symmetrische, drie traveeën brede lijstgevel met hoekpilasters. Architraaf en kroonlijst ter afscheiding van begane grond en zolderverdieping en aan de bovenzijde, in het midden onderbroken door een fronton met oculus. Dit fronton was voorheen bekroond met een zinken akroterie (nog aanwezig in het pand). De indeling is niet geheel symmetrisch: de entree ligt rechts van de as en ook het rechter benedenvenster is naar rechts opgeschoven. Entree met paneeldeur en glas-in-lood bovenlicht, aan weerszijden een T-venster en op de verdieping drie licht getoogde T-vensters. Rechtergevel met een viertal zesruits schuifvensters met omlijsting als voornoemd, architraaf en geprofileerde goot. Linkergevel idem met drie vensters en een deur die toegang verschaft tot de veranda met houten plafondbalken en ranke, gietijzeren gecanneleerde zuilen. In de achtergevel onder meer een vierruits schuifraam op de verdieping; aan de achtergevel sluit een van de fabrieksgebouwen aan.

Van het interieur zijn vermeldenswaard: een tochtdeur met floraal geëtst glas waarin de letters 'H' (van Hoorn) en 'O' (van Oerle), gang met zwart-wit marmeren tegelvloer en deels marmeren lambrisering, stucplafonds, kelder met troggewelf en rode plavuizen, keuken met schouw en spekkastje.

Waardering.

Het object is van algemeen belang. Het heeft cultuurhistorische waarde als een bijzondere uitdrukking van de ontwikkeling van de linnennijverheid en de opkomst van wasserijen. Verder heeft het object architectuurhistorische waarden vanwege het belang voor de geschiedenis van de architectuur en de hoogwaardige esthetische kwaliteiten van het ontwerp. Het object heeft ensemblewaarden als essentieel onderdeel van een groter geheel, dat cultuurhistorisch van nationaal belang is. Verder heeft het object bijzondere betekenis wegens de markante functionele situering aan het Smalwater en de historisch-ruimtelijke relatie hiermee. Tot slot is het van belang vanwege de gaafheid van het exterieur en delen van het interieur.

Monumenten.nl maakt u wegwijs in monumentenland

Alles over monumenten onder één dak.
Een monument kopen, onderhouden of verduurzamen? Hier vindt u alle informatie, inspiratie en praktische tips.

Locatie

Monumentnummer
516637
Complexnaam
De Smalle Stroom
Provincie
Gemeente
Plaats
Complexomschrijving

Inleiding.

Even buiten de kom van Boxtel is aan het Smalwater het fabriekscomplex van de voormalige WASSERIJ 'De Smalle Stroom' gelegen. De wasserij, gestart door de familie Van Oerle-van Hoorn, is hierin van 1860 tot 1970 gevestigd geweest. Maar de plek is al eerder bebouwd. Vanaf het einde van de 18de eeuw is door Van Oerle op deze plek aan het Smalwater de eerste textielnijverheid, een linnenblekerij, ontwikkeld. De familie begon tevens een naast dit complex gelegen weverij, 'Van Oerle's linnen- en damastweverij', nu grotendeels gesloopt. De linnennijverheid kwam in de 19de eeuw verspreid over Nederland in beperkte mate voor. Boxtel was een van de weinige concentratiegebieden waar deze nijverheid tot ontwikkeling kwam.

Omschrijving.

Het te beschermen complex aan het Smalwater bestaat uit een aan de noordzijde en direct aan de Van der Voortweg gelegen DIREKTEURSWONING (1), een in het verlengde hiervan en aan de westzijde gelegen FABRIEKSGEBOUW (2), een parallel hieraan en ten zuiden hiervan gelegen overblijfsel van een FABRIEKSGEBOUW met MACHINEHUIS (3) en een in de meest zuidelijke punt van het te beschermen complex gelegen FABRIEKSSCHOORSTEEN (4). Het complex dateert uit circa 1850-1860, en vertoont stilistisch invloeden van het Eclecticisme en de Ambachtelijk-traditionele bouwtrant. Overigens bevinden zich achter op het voormalige fabrieksterrein nog een verbouwd fabrieksgebouw en een voormalig koetshuis, die buiten de bescherming vallen.

Waardering.

Het complex is van algemeen belang. Het heeft cultuurhistorische waarden als bijzondere uitdrukking van een sociaal-economische ontwikkeling daar het een van de weinige representanten van de linnennijverheid in Nederland is. Bovendien is het complex in technisch en typologisch opzicht van industrieel-archeologisch belang. Verder hebben diverse complexonderdelen architectuurhistorisch belang voor de geschiedenis van de architectuur en de bouwtechniek vanwege de toegepaste bouwstijlen en -techniek. Het complex heeft grote ensemblewaarden wegens de markante functionele situering aan het Smalwater en de historisch-ruimtelijke relatie hiermee. Verder is het complex als restant van de wasserij- en linnennijverheid te Boxtel van belang vanwege de zeldzaamheid voor Boxtel en Nederland.

Eigenschappen

Functies
Functie Hoofdcategorie Subcategorie Functietype Is hoofdfunctie
Machinegebouw(M) Boerderijen, molens en bedrijven Industrie oorspronkelijke functie
Fabrieksgebouw Boerderijen, molens en bedrijven Industrie oorspronkelijke functie
Direkteurswoning Woningen en woningbouwcomplexen Dienstwoning(K) oorspronkelijke functie Ja
Adressen
Straat Getal Achtervoegsel Postcode Plaats Locatie Situatie Is hoofdadres
van der Voortweg 1 5282 RA Boxtel Ja
Percelen
Kadastraal perceel Kadastrale sectie Kadastraal object Appartement Kadastrale gemeente
M 1705 Boxtel
Bouwperioden
Start Eind Notitie Beschrijving
1850 1850 Betreft bouwjaar fabrieks/machinegebouw verbouwing
1860 1860 Betreft directeurswoning vervaardiging
1974 1974 Betreft directeurswoning verbouwing
1975 1975 Betreft machinegebouw verbouwing
1982 1982 Betreft fabrieksgebouw verbouwing
Naar boven