Marquettelaan 34, Heemskerk
Monumenten.nl maakt u wegwijs in monumentenland
Alles over monumenten onder één dak.
Een monument kopen, onderhouden of verduurzamen? Hier vindt u alle informatie, inspiratie en praktische tips.
Omschrijving
HISTORISCHE TUIN- EN PARKAANLEG behorende tot de buitenplaats Marquette. In structuur bewaarde formele parkaanleg uit de 18de eeuw, die naar ontwerp van de toenmalige eigenaar Rendorp is gerealiseerd (plattegronden 1751 en ca.1760) en rond 1800 enigszins is verlandschappelijkt (situatietekening F.J. Nautz 1815). De hoofdelementen van de formele aanleg worden gevormd door het dubbel omgrachte terrein (park en kasteelterrein), de niet geheel haaks daarop staande rechte oprijlaan en de restanten van het sterrenbos. Oprijlaan. De toegang tot de buitenplaats wordt vekregen door een monumentale oprijlaan met dubbele laanbeplanting (deels nieuwe inplant); links daarvan ligt een bosstrook oorspronkelijk met slingerlaan (zie Topografische Militaire Kaart 1892) en rechts daarvan achtereenvolgens een rechthoekig door sloten omgeven weiland en een vierkant perceel met de restanten van een aanleg van Copijn uit ca.1900 (leilinden, waterkom, enkele bruine beuken). Vanaf de laan een bijzonder mooie afwisseling tussen weiland, bosjes, grachten en solitairen. De oprijlaan kruist voor de buitengracht een dwarslaan -parallel lopende aan de buitengracht- over de gehele lengte van het terrein. Tussen de buiten- en binnengracht in de as van de oprijlaan lag oorspronkelijk een rondeel (kruising), thans enkele oude bomen; bij betreding van het voorplein was een doorzicht uitgespaard in het verlengde van de laan (zie 18de- en 19de-eeuwse kaarten); dit doorzicht is thans meer naar het westen verlegd (zodat vanuit de Balzaal in het huis een zicht is verkregen). Kasteelterrein. Het huis is gesitueerd op een onregelmatig gevormd, omgracht terrein dat enigszins scheef ten opzichte van de buitengracht is gelegen. Tegenover de ingang van het huis ligt het voormalige ronde vestingwerk dat rond 1800 is afgebroken en toen is ingericht als een weide met een cirkel van oude lindebomen. De binnengracht heeft aan de westzijde een, thans onduidelijke, halfronde uitstulping (oorspronkelijk een formele beëindiging). Voorburcht een ronde gemetselde waterput, en een met een tongewelf overkluisde drinkwaterput. Buitenpark. Het park is gesitueerd binnen boomsingels die het tracee volgen van de rechthoekige buitengracht; het terrein ten westen van het huis kende in de formele periode een invulling met parterres, assen, bosketten en een kom; rond 1800 is de noordgracht in landschapsstijl met een eilandje vergraven -de kom bleef gehandhaafd- en is het terrein deels met bos beplant en als weide met enkele solitairen ingericht (thans nieuwe aanplant). In de zuidoosthoek tegen de buitengracht was de moestuin gesitueerd (thans weide en parkeerplaats). Rondom de buitengracht, voornamelijk aan de west- en noordzijde is een parkachtige aanleg met rondwandeling. Sterrenbos. Dit laatste onderdeel ligt aan de overzijde van de Marquettelaan en is als zodanig niet meer goed herkenbaar, alleen de Marquettelaan en de Oosterweg volgen nog een duidelijk tracee van de oorspronkelijk door vijf lanen gevormde ster (in aanleg ca.1750).
Waardering
HISTORISCHE TUIN- EN PARKAANLEG behorende tot de buitenplaats Marquette van algemeen belang: - vanwege de ouderdom; - vanwege de vrij gaaf bewaarde 18de-eeuwse formele structuur bepaald door een dubbel grachtenstelsel, recht lanenpatroon en restant sterrenbos; - vanwege de summiere verlandschappelijking van de aanleg uit ca.1800; - vanwege de functioneel-ruimtelijke samenhang met de andere onderdelen van de buitenplaats.
Monumenten.nl maakt u wegwijs in monumentenland
Alles over monumenten onder één dak.
Een monument kopen, onderhouden of verduurzamen? Hier vindt u alle informatie, inspiratie en praktische tips.
Locatie
HISTORISCHE BUITENPLAATS MARQUETTE Marquettelaan 34 te Heemskerk
Omschrijving van het complex
In structuur en deels in detail gaaf bewaarde buitenplaats met HOOFDGEBOUW (1), HISTORISCHE TUIN- EN PARKAANLEG (2), BRUG (3), TUINVAZEN (4), TOEGANGSHEK (5), KOETSHUIS (6). In het Kennermerland ten noorden van de bebouwde kom van Heemskerk ligt de historische buitenplaats Marquette waarvan de vroegste vermelding als erf-leengoed 't Huis dat men Heemskerk heet' dateert uit 1299. In 1612 verkreeg het goed de naam Marquette, naar de titel van de toenmalige eigenaar, de Henegouwse edelman Daniel de Hertaing, heer van Marquette. Het riddermatige weerbare huis bestond uit een omgracht kasteel met voorburcht en een rond vestingwerk (rondeel). Een plattegrond uit het begin van de achttiende eeuw (ca.1720) toont vermoedelijk nog de zeventiende-eeuwse aanleg bestaande uit een rechthoekig door waterlopen en lanen omgeven perceel, waarbinnen het excentrisch gelegen en scheef georienteerde, omgrachte kasteeleiland met rondeel ligt. Het goed is toegankelijk middels een, thans nog aanwezige rechte toegangslaan. Over de aanleg werd in 1680 een lofdicht geschreven door J. Vollenhove waarin de lindelaan, dreven, boomgaarden, schone lustprieelen en vele vijvers bezongen worden. In aanvang van de achttiende eeuw kwam het goed in bezit van het Amsterdamse patriciërs geslacht Rendorp (vanaf 1717 tot 1855), die Marquette als zomerresidentie gebruikten. Onder leiding van Pieter Rendorp, die onder andere de functie van burgemeester van Amsterdam bekleedde, kreeg het huis in het midden van de achttiende eeuw een sober classicistische voorgevel en een vernieuwde aanleg in formele stijl; zowel van het hoofdgebouw als van de tuinaanleg zijn ontwerptekeningen van zijn hand bewaard gebleven. De vijvers, grachten en lanen van deze aanleg zijn thans nog aanwezig, alleen de westgracht is gedempt en de scherpe hoeken van de aanleg hebben een vloeiender verloop verkregen. Joachim Rendorp Pieterszoon voltooide de verbouwingen, waardoor het huis zijn symmetrisch aanzien verkreeg, zoals afgebeeld op een schildering van Zeuner in 1776. Deze laatste uitbreiding werd in het begin van de negentiende eeuw door sloop weer tenietgedaan: de gehele noordelijke en noordwestelijke vleugel werd afgebroken waardoor het 18de-eeuwse en oudere bouwvolume aanzienlijk werd ingekrompen. Ook het rondeel met oranjerie en duiventoren verdween rond 1800. Op de kaart van F.J. Nautz (1815) is het rondeel alleen nog met een krans bomen aangegeven, tevens is te zien dat de aanleg enigszins is verlandschappelijkt: de omgrachting aan de noordzijde is vergraven tot een vijverpartij met een eilandje, de parterres hebben plaats gemaakt voor gras en bomen. In 1855 verefde Marquette in het geslacht Gevers en in 1888 werd het huis weer bewoond door Hugo Gevers en zijn vrouw Pauline Adrienne van Lennep, die voor verfraaing en verbetering zorgden. Tot 1979 bleef het goed in particulier bezit (1945 oorlogsschade). Na de restauratie in 1980-1981 uitgevoerd door architect Prins uit Amsterdam kreeg het huis hotel- bestemming; deel gronden overgedragen aan de provincie.
Op de bij de omschrijving behorende kaart is de omgrenzing van het complex alsmede de aanduiding van de onderdelen aangegeven.
Waardering:
De HISTORISCHE BUITENPLAATS MARQUETTE is van algemeen cultuur-, architectuur- en tuinhistorisch belang: - vanwege de ouderdom; - als voorbeeld van een in oorsprong middeleeuws vestingwerk dat door Amsterdamse regenten in de 18de eeuw tot een buiten/lustoord is getransformeerd; - als onderdeel van de strook buitenplaatsen in de Kennermerland; - vanwege de 18de-eeuwse formele aanleg (grachten- en lanenstructuur), die hoewel enigszins verlandschappelijkt, nog gaaf aanwezig is; - vanwege de visuele samenhang tussen de complexonderdelen.
Eigenschappen
| Functie | Hoofdcategorie | Subcategorie | Functietype | Is hoofdfunctie |
|---|---|---|---|---|
| Historische aanleg | Kastelen, landhuizen en parken | Tuin, park en plantsoen | oorspronkelijke functie | Ja |
| Straat | Getal | Achtervoegsel | Postcode | Plaats | Locatie | Situatie | Is hoofdadres |
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Marquettelaan | 34 | – | 1968 JT | Heemskerk | – | BY | Ja |
| Kadastraal perceel | Kadastrale sectie | Kadastraal object | Appartement | Kadastrale gemeente |
|---|---|---|---|---|
| – | B | 79 | – | Heemskerk |
| – | B | 2235 | – | Heemskerk |
| – | B | 2233 | – | Heemskerk |
| – | D | 4670 | – | Heemskerk |
| – | D | 5774 | – | Heemskerk |
| – | D | 32 | – | Heemskerk |
| – | D | 31 | – | Heemskerk |
| – | D | 25 | – | Heemskerk |
| – | D | 6641 | – | Heemskerk |
| – | D | 4666 | – | Heemskerk |
| – | D | 6141 | – | Heemskerk |
| – | D | 27 | – | Heemskerk |
| – | D | 515 | – | Heemskerk |
| – | D | 1129 | – | Heemskerk |
| – | D | 5775 | – | Heemskerk |
| – | D | 2177 | – | Heemskerk |
| – | D | 2500 | – | Heemskerk |
| – | D | 3181 | – | Heemskerk |
| – | D | 2174 | – | Heemskerk |
| – | D | 2176 | – | Heemskerk |
| – | D | 36 | – | Heemskerk |
| – | D | 35 | – | Heemskerk |
| – | D | 4664 | – | Heemskerk |
| – | D | 10256 | – | Heemskerk |
| – | D | 10347 | – | Heemskerk |
| – | D | 40 | – | Heemskerk |
| – | D | 37 | – | Heemskerk |
| – | D | 6140 | – | Heemskerk |
| – | D | 1040 | – | Heemskerk |
| – | D | 67 | – | Heemskerk |
| – | D | 1130 | – | Heemskerk |
| – | D | 6139 | – | Heemskerk |
| – | D | 10462 | – | Heemskerk |
| – | D | 34 | – | Heemskerk |
| – | D | 10463 | – | Heemskerk |
| – | D | 38 | – | Heemskerk |
| – | D | 26 | – | Heemskerk |
| – | D | 41 | – | Heemskerk |
| – | D | 10349 | – | Heemskerk |
| – | D | 4884 | – | Heemskerk |
| – | E | 139 | – | Heemskerk |
| Start | Eind | Notitie | Beschrijving |
|---|---|---|---|
| 1751 | 1760 | In 1815 enigszins verlandschappelijkt | vervaardiging |