Inleiding.

De begraafplaats van de Nederlands Hervormde kerk telt twee objecten die voor bescherming in aanmerking komen: de MUUR met HEKPIJLERS en TOEGANGSHEK (1) en een GRAFMONUMENT (2). De begraafplaats beslaat een rechthoekige, nagenoeg noord-zuid georiënteerde plattegrond. Onder invloed van de ideeën van de Verlichting veranderde in de loop van de achttiende eeuw de gewoonte om de doden in en om de kerken te begraven. Na eerdere vruchteloze pogingen werd in 1810, na de inlijving van ons land door de Fransen, een definitief algeheel verbod van kracht welk uiteindelijk ook in Oosterhout een einde maakte aan het begraven in en om de kerk. Na het vertrek van de Fransen volgde in 1827 een gelijkluidend Koninklijk Besluit dat het begraven van de doden binnen de bebouwde kom verbood. Tot 1829 kreeg men de tijd om vervangende ruimte te zoeken. In Oosterhout werd rond deze tijd door de protestanten uitgeweken naar een terrein ten zuidwesten van het dorpscentrum. Hier kochten de kerkvoogden een stuk grond van Hendrik Buijs. Eind 19de eeuw werd de begraafplaats ommuurd.

Omschrijving.

De symmetrisch opgezette begraafplaats ligt op een rechthoekig terrein dat aan vier zijden is afgezet met een schansmuur. Aan de Nieuwe Bouwlingstraat een entree-hek tussen bakstenen pijlers. Een middenpad leidt naar het aan het eind gesitueerde, te beschermen grafmonument. Aan weerszijden diverse buiten de bescherming vallende graven die herinneren aan het Oosterhoutse stadsbestuur en de Tweede Wereldoorlog.

Waardering.

Het complex, bestaande uit een muur met hekpijlers en toegangshek en een grafmonument, is van algemeen belang. Het heeft cultuurhistorische waarden als bijzondere uitdrukking van de ontwikkeling in de grafcultuur van de Nederlands Hervormde Kerk in de negentiende eeuw en, in het geval van het grafmonument, van een sociale ontwikkeling. Daarnaast omdat de stedenbouwkundige locatie herinnert aan de politieke besluiten met betrekking tot het ter aarde bestellen. Het bezit architectuur- en kunsthistorische waarden wegens de esthetische kwaliteit van de ontwerpen en de verzorgde en gedetailleerde ornamentiek. Het is van belang wegens de gaafheid van de te beschermen objecten.