Inleiding

DERDE COLUMBARIUM met aula en bijbehorende urnen, deel uitmakend van het crematoriumcomplex Velsen. Dit tussen 1937 en 1939 naar ontwerp van architect W.M. Dudok gebouwde columbarium is aanmerkelijk zakelijker vormgegeven dan het columbarium uit 1926 en neigt door toepassing van patrijspoortvormige vensters en platte daken sterk naar de 'International Style'. Het gebouw vertoont grote stilistische overeenkomsten met het in dezelfde tijd naar ontwerp van Dudok gerealiseerde voormalige ontvangstgebouw van het crematorium aan de Driehuizerkerkweg. Het derde columbarium vervult een belangrijke functie als verbinding tussen het crematoriumgebouw, het tweede columbarium en de aula. In de urnengalerij op de parterre bevindt zich een bronzen vrouwenbeeld uit 1938 ontworpen door de beeldhouwer H.A. van den Eijnde. Dit beeld maakt evenals de urnen in het columbarium deel uit van de bescherming.

Omschrijving

Het derde columbarium is opgetrokken op een rechthoekig noord-zuid georiën-teerd grondplan. Dit grondplan loopt naar het zuiden toe uit in een oost-west georiënteerde aula met een trapeziumvormig grondplan. De buitengevels van de aula en het columbarium zijn gemetseld in gele machinale baksteen in Vlaams verband. Beide bouwdelen tellen twee bouwlagen onder een plat dak met overstek, maar de aula is enigszins hoger opgetrokken. Aan het noordeinde van het derde columbarium bevindt zich een overgangslid naar het crematoriumgebouw en het tweede columbarium. De parterre heeft een op het westen georiënteerde open urnengalerij, de hoge eerste verdieping een gesloten urnengalerij. De westgevel van het columbarium is links (N) onder een stompe hoek uitgebouwd. De via een rechte steektrap bereikbare verdieping van deze uitbouw heeft rechts op de hoek een terugliggende glazen pui waarvoor twee hoge kolommen die zich uitstrekken vanaf het maaiveld tot onder het dakoverstek. Na de genoemde trap begint op de parterre de genoemde urnengalerij waarboven de verdieping is uitgebouwd op een tiental kolommen ter hoogte van de scheidingen tussen de tien vakken met urnennissen. De eerste verdieping telt negen grote ronde patrijspoortvormige vensters. In de noordgevel van de aula bevinden zich op de parterre vijf meerruits glazen puien. Hierboven leidt ter hoogte van de eerste verdieping een betonnen balkon naar een overluifelde ingang gelegen op het snijpunt van de aula en het columbarium. De verdieping is grotendeels blind, afgezien van het terugliggende muurvlak rechts waarin een vliesgevel. De achtergevel (W) van de aula heeft links een driedelig liggend venster en rechts een smal venster dat zich uitstrekt tot bovenaan de gevel. De parterre van de zuidgevel van de aula is uitgebouwd en voorzien van een groot liggend venster met meerruits roedenverdeling dat in vijf secties is onder te verdelen. Na dit venster begint rechts de uitgebouwde entree die aan de oostzijde gelegen is. In deze uitbouw bevinden zich aan de zuidkant vier vensters. De verdieping is aan de zuidzijde blind. De uitgebouwde entree is voorzien van een vliesgevel waarboven een ver naar voren uitstekende luifel rustend op twee rijen hoge kolommen. De luifel vloeit aan beide zijden met een gebogen lijn voort uit het dak. Boven de laatste telt de hoger opgetrokken oostgevel van de aula vijf smalle vensters. Rechts van de ingang bevindt zich een parterrevenster en een reeks liggende vensters direct onder het dakoverstek. Vanaf de ingang van de aula daalt het grondniveau sterk en zet de oostgevel zich op een lager niveau voort, waardoor de parterre van het columbarium weer zichtbaar wordt. De parterre is hier van links naar rechts voorzien van een deuropening met luifel en vijf ronde patrijspoortvormige vensters.

Het INTERIEUR van het columbarium heeft op de verdieping een urnengalerij waarvan de oostwand twaalf vakken telt met daarin nissen voor de urnen. De tegenoverliggende westwand bestaat uit een tiental inhammen met daarin eveneens nissen met urnen (met uitzondering van het vijfde vak vanaf het noorden). Aan het noordeinde staat een beeld van H.A. van den Eijnde dat een vrouw voorstelt die met opgeheven onderarmen en een neergeslagen blik loskomt van de aarde. Dit bronzen beeld werd vervaardigd ter markering van de urn van mr. J.D. Verbroek, de voormalig penningmeester van de Vereniging voor Facultatieve Lijkverbranding. Tevens was de sculptuur bedoeld ter herdenking van het vijfentwintigjarig jubileum van het crematorium. Het beeld is geplaatst op een sokkel van wit-grijs marmer met daarop het opschrift "Mr. J.D. VERBROEK/ 1867-1938/ M. VERBROEK-MARONIER/ 1868-1944". De vierkante urnen in deze urnengalerij en de urnengalerij op de parterre hebben een buik waarop een bronzen naamplaat en zijn afgesloten met een plat vierkant deksel. Deze urnen zijn uitgevoerd in crèmekleurig ceramiek. Het interieur van de aula is bekleed met grijs-witmarmeren vloer- en wandplaten (tot ± 2,50 m hoogte) en voorzien van marmeren zuilen.

Waardering

De derde columbarium met bijbehorend interiueur en met aula, bronzen beeld en urnen is van algemeen belang als historisch-functioneel onderdeel van het crematoriumcomplex Velsen en als karakteristiek werk uit het oeuvre van architect W.M. Dudok en van beeldhouwer H.A. van den Eijnde.