Inleiding

HISTORISCHE BUITENPLAATS "Schoonoord", gelegen op een uit de eerste helft van de 17de-eeuw daterende rechthoekige kavel, heeft grotendeels door ontwikkelingen in aanleg en bebouwing in de 19de en 20ste eeuw het huidige aanzien verkregen.

In 1774 kwam het westelijk deel van de buitenplaats met het huis in handen van Joan Hodshon, die vervolgens in 1785 ook eigenaar werd van het oostelijke gedeelte. Hij liet het aan de westzijde van het Zuidereinde gelegen huis verbouwen en gaf waarschijnlijk de opdracht tot de aanleg van het parkbos in vroege landschapstijl aan de overzijde van de weg. In feite was de parkaanleg op Schoonoord een overpark van het aan de westzijde van de openbare weg gelegen huis. Het huis werd in 1846 afzonderlijk van de rest van de buitenplaats verkocht door de toenmalige eigenaresse Henriëtta van Genderen.

De buitenplaats kwam in 1912 in handen van G. Leonhardt die in 1930 het huidige landhuis in Engelse Landhuisstijl op "Schoonoord" liet bouwen naar ontwerp van J. van Erven Dorens. Het op die plaats gelegen landhuis en tuinmanswoning werd daartoe afgebroken. De tuin direct rond het huis, de huisplaats, bestaande uit rechthoekige vakken, werd aangelegd door de tuinarchitect Louis Copijn. De verschillende bijgebouwen dateren grotendeels uit de eerste decennia van de 20ste eeuw.

Het complex Buitenplaats "Schoonoord omvat de volgende 10 onderdelen:

- Historische PARK- EN TUINAANLEG, grotendeels daterend uit de periode ca.1785-1930

- LANDHUIS uit 1774

- LANTAARNS bij de entree uit omstreeks 1900

- Bakstenen DAM uit omstreeks 1775-1800

- VILLA in Engelse Landhuisstijl uit 1930 naar ontwerp van de architect J. van Erven Dorens

- TUINSCHUUR en TUINMUUR uit 1930, behorend bij de villa

- TUINPRIEEL "De Rose Wees", ook wel Locannehuisje genoemd, in neo-classicistische trant uit omstreeks 1925

- Houten TUINPRIEEL uit het eerste kwart van de 20ste eeuw

- DUIVENTIL uit omstreeks 1930, behorend bij de villa

- Houten ATELIER uit de periode 1875-1925.

Omschrijving

De buitenplaats ligt op een rechthoekige kavel aan de oostzijde van het Zuidereinde, het voormalige 18de-eeuwse hoofdgebouw ligt aan de westzijde van het Zuidereinde. De park-en tuinaanleg bestaat uit de huisplaats direct rond de villa uit omstreeks 1930 en verder oostelijk een parkbos met slingerpaden en in het midden een vijver. Het terrein is in vierkanten opgedeeld door rechte beukenlanen aan de noord- en zuidzijde en twee dwarsassen. Meest oostelijke gedeelte van de buitenplaats is verwilderd bos. De parkaanleg was in de 18de eeuw feitelijk de overtuin van het landhuis. De lantaarns staan aan weerszijden van de toegangslaan tot het terrein, die via de gemetselde dam over de scheidingssloot tussen de weg en de buitenplaats te bereiken is. De forse villa in Engelse landhuisstijl telt twee bouwlagen onder een rieten kap en ligt teruggerooid van de weg aan de zuidzijde van de rechte toegangslaan die in oostelijke richting verder doorloopt. De tuinschuur en muur evenals de duiventil liggen zuidoostelijk van de villa. Het prieel "De Rose Wees" ligt aan het einde van de zuidelijke laan in de zuidoosthoek van het terrein en biedt uitzicht op de zuidelijk daarvan gelegen polder. Het houten prieel is momenteel opgeslagen. Het atelier is gesitueerd in het parkbos.

Waardering

De van oorsprong 17de-eeuwse historische buitenplaats "Schoonoord" is van algemeen belang vanwege de cultuur-, architectuur- en tuinhistorische waarde als representatieve en grotendeels gave buitenplaats, waarvan het huidige aanzien in parkaanleg en bebouwing grotendeels uit de 19de en vroeg 20ste eeuw dateert en waarin tevens enkele 18de-eeuwse elementen bewaard zijn gebleven. De buitenplaats heeft tevens situationele waarde vanwege de beeldbepalende ligging in het beschermde dorpsgezicht van 's-Graveland.