Inleiding

PASTORIE, behorend bij het complex 'St. Urbanuskerk te Nes aan de Amstel', in de periode 1889-1891 gebouwd naar het ontwerp van J.Th.J. Cuypers en behorende bij de R.K. St. Urbanuskerk. De pastorie is gesitueerd aan de zuidzijde van de kerk, iets terugliggend aan de Amsteldijk-zuid te Nes aan de Amstel.

NB: de lichte ijzeren constructie met glas, dienend als afdak boven de uitgegraven gang voor het souterrain aan de zuidzijde en de houten toevoegingen aan de noordzijde zijn niet origineel.

Omschrijving

Op T-vormig grondplan gebouwde pastorie, bestaande uit hoog hoofdvolume en een vleugel. Het hoofdvolume bestaat uit een souterrain, twee bouwlagen en zolderverdieping, afgesloten door een steil zadeldak met de noklijn haaks op de weg en zinken pirons op beide hoeken. De vleugel heeft een souterrain, verhoogde begane grond en zolderverdieping, afgesloten door een zadeldak met de noklijn evenwijdig aan de weg. De vleugel wordt met de kerk verbonden via de sacristie aan de oostzijde. De pastorie is opgetrokken in rode baksteen met sierbanden van gele steen. De dakvlakken worden bedekt met paarse leien (achterdakvlak vleugel shingles). In het dak zijn verschillende dakkapellen aangebracht met gekeept beschot en afgesloten door een overstekend zadeldak met zinken piron op gordingen en spantbeen. De afzaat, onderdorpels en cordonlijsten zijn van hardsteen. De cordonlijsten lopen onder de dorpels van de vensters van de verhoogde begane grond en de verdieping. Vrijwel alle vensterassen bevatten een houten T-venster met draairaam. Alle boogvelden zijn gevuld met gekleurd metselmozaiek in verschillende motieven. De omlijsting van de vensters is geprofileerd met kraalvormige rondstaaf.

De voorgevel (ZO) bestaat uit de kopgevel van het hoge hoofdvolume -met een breedte van twee vensterassen- en de voorgevel van de vleugel, met een breedte van vijf vensterassen. De voorgevel van het hoofdvolume kraagt uit. Het geveldeel wordt gedragen door een houten balk met sierankers op uitkragingen van rode en oranje baksteen. Onder het overstek bevindt zich op de begane grond een trapeziumvormige erker met vensters onder segmentboog. Op de verdieping bevinden zich twee vensters onder rondboog. In de topgevel bevindt zich een T-schuifvenster onder rondboog waarboven een hijsbalk. De topgevel heeft een klimmend getrapt fries en schouders die afgedekt worden door een hardstenen dekplaat. De voorgevel (ZO) van de vleugel heeft vijf vensterassen, waarbij de nadruk ligt op de tweede van links die de ingang in portiek bevat. De portiek bevindt zich onder geprofileerde rondboog met neogotisch rondboogvormig bovenlicht met gekleurde glas-in-lood ramen in driepas motief. De dubbele paneeldeur is bereikbaar via een trap van vier hardstenen treden. De topgevel daarboven kraagt iets uit en wordt gedragen door een houten balk op bakstenen uitkragingen. De topgevel is uitgevoerd in vakwerk, met gekeept beschot en wordt afgesloten door een overstekend zadeldak met zinken piron op gordingen en spantbeen. In de topgevel is een venster met dubbel bovenlicht geplaatst. Links van de portiek is een T-schuifvenster onder segmentboog geplaatst. Rechts van de portiek is een verdiepte gang gegraven voor het souterrain, bereikbaar via de oostzijde. Het souterrain is bereikbaar via een paneeldeur met glas onder segmentboog met rechts daarvan een venster met tralie. Op de verhoogde begane grond zijn drie vensters onder spitsboog geplaatst. Oranje bakstenen sieren het onderste gedeelte van de bakstenen omlijsting. De geprofileerde gevelrand onder de hardstenen gootlijst heeft een bakstenen tandlijst.

De linker zijgevel (ZW) van het hoofdvolume bevat op de verhoogde begane grond aan de linkerzijde een grote houten serre met stijl- en regelwerk en gekeept beschot onder lessenaarsdak. Aan de rechterzijde is een venster geplaatst onder segmentboog. Op de verdieping zijn drie T-schuifvensters onder segmentboog geplaatst.

De achtergevel (NW) van het hoofdvolume bevat een deur in het souterrain, bereikbaar via een hardstenen trap. Op de verhoogde begane grond bevindt zich een venster onder segmentboog. Op de verdieping zijn twee T-schuifvensters geplaatst onder rondboog. In de topgevel is een T-schuifvenster geplaatst met daarboven een duivengat onder kap, steunend op decoratieve smeedijzeren steunen. De topgevel heeft een klimmend getrapt fries en schouders die worden afgedekt door een hardstenen dekplaat. In de vleugel bevinden zich in het souterrain drie vensters onder segmentboog, waarvan de middelste is dichtgezet. Op de verhoogde begane grond zijn drie vensters onder segmentboog geplaatst. In het interieur zijn de plavuizen in de hal, de houten paneeldeuren, de houten trap met balustrade en de balklagen nog aanwezig.

Waardering

De pastorie is van algemeen belang als historisch-functioneel onderdeel van het complex 'St. Urbanuskerk te Nes aan de Amstel'.

Daarnaast is de pastorie van belang uit cultuur- en architectuurhistorisch oogpunt als gaaf gebleven voorbeeld van een in de tweede helft van de 19de eeuw gebouwde pastorie in neogotische bouwtrant en als karakteristiek onderdeel van het oeuvre van architect J.Th. J. Cuypers.