Omschrijving van het complex

In structuur en deels in detail gaaf bewaarde HISTORISCHE BUITENPLAATS MENSINGE met HOOFDGEBOUW (1), HISTORISCHE TUIN- EN PARKAANLEG (2), TOEGANGSBRUG (3), BOUWHUIZEN (4A en 4B), TOEGANGSHEK (5), DUIVENTIL (6). Grenzend aan de zuidzijde van de kerkbrink van Roden ligt de havezate Huis Mensinge, ook Huis te Roden genoemd, waarvan de eerste vermelding van een borgleen (stenen huis) op deze plaats uit 1381 dateert. In 1485 kwam Mensinge in bezit van het adellijke Groningse geslacht Van Ewsum in wiens bezit het tot 1720 zou blijven. Door Onno van Ewsum, woonachtig op het stamslot in Middelstum, werd Mensinge als lustslot herbouwd waar hij 'om genoechte placht in te wonen'. Na plundering door de Groningers in 1498 en brand in 1514, begon Johan van Ewsum in 1540 met de herbouw van het huis. Mensinge was in deze periode vermaard om zijn vruchtbomen en kruidentuin. In 1728, toen Mensinge in bezit was van Ida Ripperda, weduwe van Onno van Ewsum, werd het huis tot zijn huidige aanzien verbouwd; in een verkoopadvertentie werd de plattegrond van het huis omschreven zoals thans nog gaaf aanwezig is 'huis bestaande in vijf reale kamers met een groote keuken en een schoonder ruim gang waardoor alle vertrekken haar uit en door die gang nemen'. Van 1764 tot 1818 is Mensinge in bezit van de familie Ellents; daarna vererft het op het geslacht Kymmel dat het huis tot 1985 bewoont. In 1920 werd het aanzien van het goed gewijzigd door de bouw van twee bouwhuizen aan weerszijden van de toegangslaan en een monumentaal toegangshek, alle in historiserende (eclectische) stijl. In 1985 werd Mensinge verkocht aan de gemeente Roden, die het huis liet restaureren en het in 1988 als museum in gebruik nam.

De historische buitenplaats Mensinge grenst aan de noordzijde aan het kerkterrein, aan de oostzijde aan de Mensingheweg, aan de zuidzijde aan het Mensingebos en aan de westzijde aan de Norgerweg. De stenen opstallen die zijn gelegen op het perceel dat grenst aan het Mensingebos hebben geen relatie met de buitenplaats en vallen om die reden buiten de bescherming.

Op de bij de omschrijving behorende kaart is de omgrenzing van het complex alsmede de aanduiding van de onderdelen aangegeven.

Waardering van het complex

De HISTORISCHE BUITENPLAATS MENSINGE is van algemeen cultuur-, architectuur- en tuinhistorisch belang:

- vanwege de ouderdom;

- vanwege de hoge mate van gaafheid van het exterieur van het hoofdgebouw, de oorspronkelijke plattegrond en de aanwezigheid van een aantal waardevolle interieuronderdelen;

- vanwege de vroeg-20ste-eeuwse toevoegingen (bouwhuizen, brug en toegangshek) in historiserende plaatsing en stijl;

- vanwege de visuele samenhang tussen de complexonderdelen.

- vanwege de visueel-landschappelijke relatie tussen de buitenplaats en haar omgeving;