Inleiding

De MODELBOERDERIJ Johannes Kerkhovenpolder B.V. is gebouwd en aangelegd tussen 1949 en 1952 nadat de bezetter aan het einde van de Tweede Wereldoorlog vier oude, verspreid gelegen boerderijen in brand had gestoken. Nieuwe inzichten in de landbouw leidden na de oorlog tot de ontwikkeling van een centraal gelegen en modern agrarisch complex dat onder auspiciën van het Bureau Wederopbouw Boerderijen in de Johannes Kerkhovenpolder tot stand kwam. Het gehele boerderijcomplex vertoont grosso modo een rechthoekige plattegrond (west en oost zijn de korte zijden), de gebouwen van het complex zijn opgetrokken in rode baksteen. Bij de vormgeving waren Amsterdamse ontwerpers betrokken: architect N.J. Kruizinga, tuinarchitect Mien Ruys en L. Beyerman voor de gedenksteen van de stichter van de polder ("waar de golven beukten ruist het koren waar de oorlog woedde rijpt het zaad", Johannes Kerkhoven 1785-1859). Dankzij doordachte schikking van de gebouwen en restanten van de overwogen plaatsing van de beplanting geniet het in het vlakke en open landschap gesitueerde boerderijcomplex enige beschutting tegen winden uit het westen, noorden en oosten. De aanleg van het boerderijcomplex Johannes Kerkhovenpolder past globaal in een rechthoekige plattegrond: de oost- en westzijde vormen de korte zijden, de noord- en zuidkant de lange zijden. Aan de oostzijde staan (restanten van) geboomte en bosschages op de grens van het boerderijcomplex en het onbeschermde bouwland. Aan de westkant wordt de grens gevormd door het onbeschermde bouwland. De noordgrens bestaat uit een sloot; op het boerderijcomplex staan langs deze sloot (restanten van) geboomte en bosschages. De openbare, geasfalteerde weg met de naam Johannes Kerkhovenpolder vormt de zuidelijke grens van het complex. In 2008 is in de noordwestelijke hoek van het boerderijcomplex een nieuwe schuur gebouwd; deze nieuwe schuur geniet geen bescherming krachtens de Monumentenwet 1988.

Omschrijving

Het boerderijcomplex Johannes Kerkhovenpolder bestaat uit:

- een westelijke agrarische vleugel: een kantoor met administratie- en vergaderruimte, stalling voor landbouwmachines, smederij met onderhoudswerkplaats/technisch centrum; een pachtersboerderij;

- een grote, vrijstaande korenschuur;

- een boerderij met aangebouwde aardappelschuur (voormalige fourage);

- een weegbrug met weegbrughuisje;

- de aanleg van de modelboerderij.

Waardering

Het boerderijcomplex Johannes Kerkhovenpolder is van algemeen belang vanwege

- de cultuurhistorische waarde: het boerderijcomplex is een vrijwel volkomen gaaf ensemble van agrarische bouwkunst uit de jaren 1949-1952, gelegen in een landsdeel dat tijdens de gevechten van de Tweede Wereldoorlog zeer ernstig werd getroffen; in nationaal perspectief bezit het ensemble van de modelboerderij pionierswaarde en de modelboerderij vervult nog steeds de oorspronkelijke functie; deze continuïteit c.q. functionele duurzaamheid geldt als zeldzaam, zeker in een dynamische sector als het boerenbedrijf; als gevolg van gevechtshandelingen gingen in de naaste omgeving van de modelboerderij tijdens de laatste oorlogsmaand vier ontginningsboerderijen inclusief de oogst verloren; de modelboerderij staat symbool voor de veerkracht en ondernemingslust van de naoorlogse periode van ons land in het algemeen en voor Groningen in het bijzonder;

- de architectuur- en bouwhistorische waarden zoals deze tot uitdrukking komen in de idiomatische aansluiting met de regionale bouwtraditie, in de hoogwaardige uitvoering van het bouwambacht en in de toepassing van -voor de ontstaanstijd- moderne NEMAHO spanten in de schuren;

- de ensemblewaarde aangezien de situering van de modelboerderij in de weidse Johannes Kerkhovenpolder beschikt over bijzondere zeggingskracht en onmiskenbaar bijdraagt aan de beleving van (de geschiedenis van) het platteland; de ruime opzet van de modelboerderij beantwoordt niet alleen de landelijke gesteldheid maar is bovendien praktisch en doeltreffend: dankzij de ruime schikking van de gebouwen kunnen landbouwmachines overal rondom en in de gebouwen komen;

- de gaafheid en de herkenbaarheid aangezien de modelboerderij in het vlakke land als een solitaire agrarische nederzetting van grote afstand wegens de karakteristieke bouwvolumes en het markante silhouet zichtbaar is en daardoor als baken van menselijke bedrijvigheid fungeert;

- de typologische en functionele zeldzaamheid want in ons land zijn niet veel modelboerderijen behouden gebleven.