Verplichtingen
Bij onderhoud en restauratie van uw monument krijgt u te maken met een aantal wetten en regels. Welke dat zijn is afhankelijk van de beschermde status. Daarna kunnen de inhoudelijke eisen aan de gewenste restauratie worden geïnventariseerd. Die zijn meestal terug te vinden in algemene regels of vergunningen.
Onderhoudsplicht
Als eigenaar van een monument kunt u in principe niet verplicht worden uw monument te onderhouden. Wel kunt u verplicht worden om (conserverende) maatregelen te nemen, bijvoorbeeld bij ernstig verval. De gemeente kan handhavend optreden, op basis van bijvoorbeeld de gemeentelijke erfgoedverordening of het Bouwbesluit. Daarnaast kan een verleende subsidie worden ingetrokken als na vaststelling blijkt dat niet wordt voldaan aan de voorwaarden om het pand in goede staat te houden.
Bescherming stads- en dorpsgezichten
Beschermde stads- en dorpsgezichten zijn gebieden met beeldbepalende gebouwen en historische structuren. Het Rijk kan deze gebieden op grond van de Erfgoedwet aanwijzen. De gemeente is verplicht voor deze gebieden de bescherming in het bestemmingsplan vast te leggen. Dit betreft niet alleen de bebouwing, maar ook de onbebouwde ruimte (denk aan lantarenpalen of beplantingen).
Bestemmingsplan
Hebt u plannen voor een ingrijpende restauratie, dan is het goed om bij uw gemeente te informeren naar het bestemmingsplan. In de toelichting staat vaak een beschrijving van de manier waarop met cultuurhistorische waarden en monumenten rekening is gehouden. Het bestemmingsplan kan ook regels bevatten waar een eigenaar van een monument zich aan moet houden. In de meeste gevallen heeft u voor het bouwen in afwijking van het bestemmingsplan een omgevingsvergunning nodig.
Omgevingsvergunning
Voor onderhoud en restauratie van een monument is meestal een omgevingsvergunning nodig. De omgevingsvergunning is opgenomen is de Wet algemene bepalingen omgevingsrecht. (external link) Heeft u verbouwplannen? Informeer dan in een vroeg stadium bij uw gemeente naar de mogelijkheden.
Richtlijnen instandhoudingssubsidie
Voor het onderhoud aan uw rijksmonument kunt u instandhoudingssubsidie aanvragen. Dat geldt voor rijksmonumenten die niet bestemd zijn als woonhuis. De Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed gaat bij het toekennen van subsidie uit van de uitvoeringsrichtlijnen die door de Stichting Erkende Restauratiekwaliteit Monumentenzorg (Stichting ERM) zijn vastgesteld. Dat betekent dat de Rijksdienst eisen stelt aan de uitvoering van het werk en de daarvoor vereiste kennis en ervaring. U bent bij uw subsidieaanvraag vrij in uw keuze voor adviserende en uitvoerende bedrijven. Wel kan de Rijksdienst bij de subsidieverantwoording toetsen op de kwaliteit van het uitgevoerde werk.
Meer over onderhoud en restauratie
Financiële mogelijkheden
Restauratie in 9 stappen
Waar moet u rekening mee houden bij het onderhoud, restauratie of verbouwing van uw monument? We zetten 9 stappen op een rij die u helpen de juiste keuzes te maken.
Conserveren, repareren of vernieuwen
Door uw monument regelmatig te onderhouden kan schade en verval worden voorkomen.
De Restauratieladder geeft u meer inzicht in wat voor u de beste optie is: conserveren, repareren of vernieuwen.
Veelgestelde vragen
-
Wat betekent de aanwijzing als rijksmonument voor mij als eigenaar?
-
Bent u van de Monumentenzorg?
-
Wat voor soort monumenten zijn er?
-
'Wat kan en mag ik met mijn pand?'
-
'Waarvoor heb ik een vergunning nodig? En hoelang duurt het voor ik die dan heb?
Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed
De Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed (RCE) speelt vooral een rol bij rijksmonumenten. Ze wijzen namens de minister van OCW rijksmonumenten aan, verlenen subsidie voor restauratie en onderhoud, houden het rijksmonumentenregister bij en adviseren gemeenten bij ingrijpende wijzigingen van rijksmonumenten. Verduurzaming van monumentaal erfgoed is essentieel voor de instandhouding op langere termijn. Om die reden heeft de RCE het initiatief genomen voor het Ontzorgingsprogramma Verduurzaming Monumenten (2023-2025).
