Willem ter Steege is de zoon van Annie Jongerius, een van de tien kinderen van Jan. Hij werd geboren in 1947, zijn beroemde opa Jan Jongerius, leefde toen al niet meer. Willem vertelt: ‘Mijn grootvader,  had het hoveniersbedrijf van zijn ouders overgenomen. Hij handelde in eerste instantie in groente en fruit, maar hij werd groot in de transportsector. In de jaren twintig sloot hij een contract met Texaco voor het vervoer van brandstoffen en al snel ging hij ook benzinepompen plaatsen. Dat deed hij binnen de kortste keren overal in het land. Niet lang daarna werd hij dealer van Ford: in 1935 was hij de grootste Ford-dealer van Nederland, dat leverde hem de bijnaam ‘Jan Ford’ op. Op het terrein van het hoveniersbedrijf bouwde hij productiehallen, waar hij alles bouwde op een Ford-chassis wat maar rijden kon: bussen, tankwagens en ook de eerste takelwagen van ons land. Daar was wel behoefte aan, want er gebeurde nog wel eens een ongelukje met al die onervaren rijders in die tijd.’

Jan Jongerius was niet alleen een grote ondernemer, hij was ook een vrome katholiek. ‘Vier van zijn kinderen traden in bij de Rooms Katholieke kerk;  een zoon en dochter vertrokken voor de missie naar Afrika en twee werden kloosterzuster en priester in eigen land. Mijn opa is meerdere keren met zijn Ford naar Rome gereden om bij de paus op bezoek te gaan. Hij heeft zelfs een pauselijke onderscheiding gekregen: hij werd Ridder in de orde van Gregorius de Grote. Deze onderscheiding wordt maar zelden gegeven.’ Naast de reizen naar Rome reed Jan naar nog meer verre oorden, tot in Noord-Afrika. Het lijkt logisch dat hij ook in Amerika is geweest voor zaken, maar daar is nooit sluitend bewijs voor gevonden. 

Ondanks het feit dat we niet zeker weten of Jan Ford ook echt in Amerika is geweest, zien we aan het Jongeriuscomplex wel dat hij de beelden van de Amerikaanse bouwstijl in die tijd op zijn netvlies moet hebben gehad. In 1936 ontwierp hij het kantoorpand en een droomvilla voor zijn gezin. Je ziet er de stijl van de Nieuwe Zakelijkheid in terug, er zitten art deco elementen in, maar het heeft ook de uitstraling van bijvoorbeeld een pompstation in Amerika. ‘Mijn opa heeft alles zelf getekend en ook met zijn eigen mensen gebouwd. Hij had geen of weinig kennis van constructie van gebouwen en daar zijn wij bij de restauratie hard tegenaan gelopen. Bij het herstellen van de Villa ontdekten wij dat hij het echt als een kaartenhuis had gebouwd: er was geen verbinding tussen de verdiepingen, het gebouw was gestapeld.’

Bij het herstellen van de Villa ontdekten wij dat hij het echt als een kaartenhuis had gebouwd.

Willem en zijn nicht Bernadette Jongerius raakten rond het jaar 2000 betrokken bij het toen zeer vervallen Jongerius complex. ‘Twee architecten, Antoni Folkers en Belinda van Buiten van FBW architecten, hadden zich het lot van de beide panden en de bijbehorende tuin aangetrokken. De gemeente Utrecht was bezig met grote plannen voor het defensieterrein aan het Merwedekanaal, waar ook het Jongeriuscomplex zich op bevond. In die plannen was wel plek voor de Villa, maar niet voor de rest van het complex, terwijl Jan dat toch als één geheel bouwde, inclusief de tuin.  Daarover zochten Antoni en Belinda aandacht in de media. Mijn nichtje Bernadette, dochter van Jan Junior, en ik hebben meteen contact gelegd en samen hebben wij de Stichting Vrienden van het Jongeriuscomplex opgericht. Die Stichting bestaat nog steeds en heeft zich de afgelopen jaren ingezet voor de restauratie en de herbestemming en is nu verantwoordelijk voor de exploitatie.  Van mijn moeder had ik een omvangrijk familiearchief, daar hebben we veel aan gehad. Met name de architecten hebben uren naar het filmmateriaal gekeken om uit te zoeken hoe de originele situatie was. Het beeld van het gebouwen werd daardoor scherper, maar natuurlijk ook dat van onze familiegeschiedenis en dat van mijn opa’s ondernemingen.’

Van 2010 tot 2013 was de restauratie van de Villa volop bezig. Willem: ‘Daarna hebben we nog veel moeite moeten doen om ook de restauratie van het kantoor en de tuin van de grond te krijgen. Daarbij heb ik talent ontdekt, waarvan ik niet wist dat ik het in me had. Ik heb veel gesprekken gevoerd met allerlei mensen. Door het verhaal te vertellen van het Jongeriuscomplex verbond ik ze met ons project. Die betrokkenheid van mensen heb je nodig. In 2017 konden we eindelijk het kantoor restaureren. Dat is net af, nu de tuin nog.’ Willem was veel tijd kwijt aan hun project. ‘Ik had nog mijn eigen bedrijf als adviseur in de retail, maar daar ben ik in 2011 mee gestopt. Vanaf toen ben ik fulltime voor de Stichting aan het werk gegaan.’ 

Door het verhaal te vertellen van het Jongeriuscomplex verbond ik ze met ons project.

Overigens is Willem niet de enige uit de ‘Jongerius-clan’ die werkzaam is voor het Jongerius-complex. Het lijkt wel of iedereen die je er spreekt familie is. Willem: ‘Dat hebben we bewust gedaan. Toen de Villa in 2013 geopend werd hebben we een mail uit gedaan in de familie om te vragen wie er mee wou helpen. Daar werd enthousiast op gereageerd. Inmiddels hebben we een professional, Monica,  in dienst die het inplannen van het personeel doet. Zij heeft de beschikking over een omvangrijke groep familieleden waar ze een beroep op kan doen. Die zijn uiteraard wel door haar geschoold, want we willen hier natuurlijk wel kwaliteit leveren. Maar door de inzet van familieleden bieden we onze klanten ets extra’s: ze horen de verhalen van deze plek van mensen die er zelf deel van zijn. Dat wordt enorm gewaardeerd en maakt een bijeenkomst hier tot iets speciaals.’

Door de inzet van familieleden bieden we onze klanten iets extra’s

Niet iedereen werkt op afroep, er zijn ook familieleden die zich structureler aan ‘Jongerius’ verbonden hebben. Bernadette bijvoorbeeld deed de exploitatie van de Villa en is nu verantwoordelijk voor de sales van het hele complex. ‘Dat is ze gaan doen toen de Villa af was. Ons oorspronkelijke plan was om van de Villa een restaurant te maken en daar een uitbater bij te zoeken. De uitbaters stonden in de rij, maar toen de restauratie klaar was, konden wij het niet meer over ons hart verkrijgen om ons monument te verhuren. Bernadette zei toen: ‘Ik ga het zelf doen!’ Inmiddels hebben we een heel mooie klantenkring opgebouwd: allerlei organisaties komen hier voor trainingen, vergaderingen en evenementen.’ Voor al die bedrijven wordt iedere keer alles uit de kast gehaald om het de klant naar wens te maken. Daarvoor zijn facilitair managers Michael en Paul, zonen van Herman Jongerius en kleinzonen van ’Jan Ford’, aangetreden. Michael vertelt: ‘Mijn broer en ik delen deze baan en doen daarnaast ook nog wat anders. Ik vind het geweldig om hier te werken en we merken ook dat onze klanten het leuk vinden om het verhaal van een echte Jongerius te horen.’

Ook achterkleinkinderen van Jan Ford hebben zich aan het Jongeriuscomplex verbonden. Guido Schenkels is een kleinkind van Toos Jongerius en Jan van Seumeren en zoon van Rusela en Jeroen Schenkels. Guido: ‘Ik reageerde destijds ook op de oproep in de familie en heb hier sindsdien een vaste bijbaan. Inmiddels ben ik afgestudeerd, maar ook als ik een baan vind in mijn eigen vak, dan blijf ik hier werken. We werken hier met een hecht team, het heeft de sfeer van een familiebedrijf. We hebben inmiddels een mooie klantenkring en ik vind het leuk om het mensen naar de zin te maken. Daar hoort ook het verhaal van onze familie bij.’

Het heeft de sfeer van een familiebedrijf.

En zelfs wanneer je iemand spreekt die geen familie is, blijkt er toch weer sprake van een connectie. Laura Aarendonk werkt sinds januari als marketing en communicatie-medewerker bij Jongerius. ‘Ik heb meteen gereageerd op de vacature. Sowieso omdat het me een leuke baan leek, maar zeker ook vanwege de geschiedenis van deze plek. Mijn opa was hovenier in dienst van Jongerius, zij woonden hier in een hovenierswoning. Mijn oma is drie jaar geleden overleden, ik had een goede band met haar. Altijd als we met ons gezin op bezoek gingen bij oma, dan kwamen we hierlangs en begon mijn vader verhalen te vertellen over vroeger. Hij speelde hier als kind en nu werk ik hier! Het voelt alsof ik in mijn familiegeschiedenis werk. Mijn oma had dit geweldig gevonden.’