Landgoed Remmerstein
In de bossen bij Rhenen ligt het Landgoed Remmerstein, een eeuwenoud landgoed met een rijks monumentale buitenplaats bestaande o.a. uit een landhuis en een tuin in Architectonische stijl. Mevrouw Evelein-baronesse Bentinck en haar zusje mevrouw von Geldern-baronesse Bentinck namen de taak op zich om hun familielandgoed in oude luister te herstellen. Ze kregen daarbij financiële steun uit het fonds Erfgoedparels van de provincie Utrecht.
Mevrouw Evelein vertelt: ‘Het huis op het landgoed werd gebouwd door mijn grootvader, M.C. Philipse, hij was houtvester en rozenkweker en woonde na zijn opleiding in een klein huis hier op het landgoed. Met een erfenis kon hij het hele landgoed kopen en met zijn kennis van bomen kon hij op zijn eigen terrein aan de slag. Toen hij mijn grootmoeder leerde kennen, vroeg hij haar op welke plek zij zou willen wonen. Ze sprak toen de gevleugelde woorden: ‘Ik wil graag een huis waarbij het bos als een warme sjaal in mijn nek ligt.’ En zo is het ook geworden. Het huis werd in 1912 gebouwd, precies op de as van twee 18e eeuwse lanen van de oude bosaanleg. Aan tuinarchitect D.F. Tersteeg werd opdracht gegeven een tuin te ontwerpen. Dirk Tersteeg ontwierp de terrassentuin in de architectonische stijl, waarbij huis en tuin een eenheid vormen, met strakke lijnen maar ook met voor die tijd weelderige borders. Een pinetum maakte onderdeel uit van deze tuin, niet zo verwonderlijk gezien de liefde en interesse voor bijzondere naaldbomen van zowel mijn grootvader als Tersteeg.
Een bos als een warme sjaal
Erfpacht
‘Mijn grootouders waren enorme buitenmensen. Mijn grootvader beheerde het bos en in de tuin was, naast de vele rozen, ook de invloed van mijn grootmoeder herkenbaar, die veel gevoel voor kleur had. Ze moesten het huis verlaten, toen in de Tweede Wereldoorlog de Duitsers het huis vorderden. Er is hier in die jaren veel voorgevallen en dat maakte dat mijn grootmoeder nooit meer op het landgoed heeft willen wonen. Mijn grootvader verbleef nog wel op het landgoed, maar het huis werd verhuurd, en de laatste twintig jaar in erfpacht uitgegeven.’
Familiehuis
‘Toen in 2006 de erfpacht kwam te vervallen, heb ik met mijn zusje besproken of wij er niet zelf weer moesten gaan zitten als familie. Mijn man, hij is architect, en ik besloten er voor een jaar te gaan wonen om te kijken hoe alles er bij stond en wat de mogelijkheden waren. Dat ene jaar zijn er inmiddels acht geworden. Doordat wij hier nu wonen, is het veel meer een familiehuis geworden. Alle kinderen, zowel van mijn zusje als van ons, willen het landgoed graag voortzetten. We merken nu dat ze er ingegroeid zijn: ze willen taken overnemen, ze lezen er over. Wij hebben gemerkt dat het belangrijk is te weten dat zij het zullen voortzetten. Dan neem je toch andere beslissingen. Anders zou je misschien werken ‘voor het zicht’, maar nu hebben we ons hart er in gestopt.’
Nu hebben we ons hart er in gestopt
Fonds Erfgoedparels
‘We hebben geprobeerd in de tuin de grote lijn terug te brengen, zoals Tersteeg dat bedoeld heeft. Toen het fonds Erfgoedparels op onze weg kwam, gaf dat de gelegenheid om een grotere slag te maken. Een belangrijk punt was voor ons het Pinetum, deel uitmakend van de tuin. Mijn grootvader legde het aan uit interesse, maar het was ook een begrenzing in het toen open en weidse landschap. Door het Pinetum ontstonden er zichtassen en coulissenwerking. Dat was in de loop der jaren verwaterd. Ook de oorspronkelijke structuur met kleurschakeringen was één groot, groen vlak geworden. Verder waren de bomen die daar staan, allemaal tegelijkertijd geplant en zouden dus ook ongeveer gelijktijdig ‘omvallen’. Dat zou voor enorme gaten zorgen. Samen met de heer H. Van Roon, hortulanus van Stichting Pinetum Blijdenstein te Hilversum hebben we bekeken hoe we het Pinetum geleidelijk kunnen vernieuwen. Dat is een kostbare zaak, want je moet de oude, grote bomen verwijderen, liefst met stobben en al, en er nieuwe voor in de plaats zetten. En niet alle soorten zijn nog verkrijgbaar, dus we moeten soms ook zoeken naar vervangende soorten, die de oorspronkelijke soorten het dichtst naderen.’
Duiventoren
‘Het 15e eeuwse Remmerstein was een Spijker, een hoog gebouw met een gracht er omheen. Met de steentjes van deze Spijker is in omstreeks 1725 een duiventoren gebouwd, min of meer op de plek van het oude huis. Mijn vader heeft deze duiventoren nog laten restaureren, maar nu begint hij te verzakken en de gracht er omheen is een soort moeras geworden. Het herstel van de duiventoren en het uitgraven van de gracht wordt meegefinancierd vanuit het fonds Erfgoedparels. We gaan dit volgend jaar uitvoeren. Vanaf de duiventoren liep oorspronkelijk een zichtlijn naar de Paasheuvel. De Paasheuvel is het midden van het sterrenbos in het bos van Remmerstein. Wij willen het appellaantje vanaf de duiventoren weer in ere herstellen, en daarmee de zichtlijn naar de Paasheuvel. We zorgen er zo ook voor dat het deel van het landgoed aan de overkant van de Oude Veensegrindweg weer één geheel gaat vormen met de rest van het landgoed.’
Het herstel van de duiventoren en het uitgraven van de gracht wordt meegefinancierd vanuit het fonds Erfgoedparels
Pauwentuin
‘Hoewel we al veel gedaan hebben, is het nog lang niet af. Op ons wensenlijstje staat nog het fatsoeneren van de pauwentuin en er moet gekeken worden naar de verbinding van een stuk schraal grasland met het bos. Als de kinderen het straks overnemen zullen ze merken dat er steeds weer nieuwe uitdagingen en verrassingen zullen zijn.’
Meer informatie over het landgoed en over rondleidingen door de tuin is te vinden op: www.langoedremmerstein.nl
Fonds Erfgoedparels
In 2007 is het fonds Erfgoedparels ingesteld door Provinciale Staten. Vanaf 2008 is ruim 20 miljoen subsidie verstrekt aan 64 grootschalige restauratieprojecten.Tot en met 2010 is met forse subsidies de restauratieachterstand bij de kerken en het industrieel erfgoed deels weggewerkt. Vanaf 2011 richt de provincie zich op de restauratie van historische buitenplaatsen met hun hoofdgebouw, bijgebouwen, groenstructuren, parkelementen en op enkele urgente restauratiegevallen uit andere categorieën. Vanaf 2016 kunnen ook restauratieprojecten uit andere categorieën voor subsidie uit het fonds Erfgoedparels in aanmerking komen. Diverse herstelwerkzaamheden op Landgoed Remmerstein werden vanuit dit fonds ondersteund.