Kantinegebouw, 't Harde
KANTINEGEBOUW voor de officieren, gebouwd gedurende 1883-1885.
Na de eerste bouwfase was het rechterpaviljoen lager dan het linker. In 1900 werd boven de keuken een woning voor de hofmeester gebouwd, waardoor het geheel een symmetrisch uiterlijk kreeg. De voorzijde van het rechterpaviljoen werd nadien in de jaren '30 drastisch gewijzigd in een bakstenen topgevel en haaks hierop een aanbouw van een laag met zadelkap, beide gedekt met rode dakpannen. Het oorspronkelijk zinken roevendak is vervangen door een bitumineuze dakbedekking. Het interieur ademt nog de geest van 1885 en is redelijk gaaf aanwezig. Stedebouwkundig behoort het gebouw tot de eerste fase van de aanleg van het Artillerie Schietkamp. Het staat in een rooilijn tussen het eerder gerealiseerde officierspaviljoen (nr 236) en de kazerne (nr 215).
Bouwmassa van een bouwlaag met lage kap, aan de kopgevels beëindigd door paviljoens van twee lagen met een zeer lage kap. Gevels wit gepleisterd met zwart geteerde plint, uitgezonderd de voorgevel binnen de serre welke ongepleisterd is. Imitatievoegen suggereren natuursteen blokken. Lisenen op de hoeken en in de zijgevels zijn glad gepleisterd. Over de gevel loopt een waterlijst met een muizetand. Bovenkant gevel wordt beëindigd met een rondomlopend fries waarin een ruitvormige decoratie. De schilddaken zijn gedekt met een bitumineuze dakbedekking. In de gevels vensters, beëindigd met een segmentboog, waarin schuiframen (indeling 2x(1+2)). Tussen de paviljoens een houten veranda, recent dichtgezet met kunststof schuifpuien. Deze vervangt een eerder exemplaar. Het rechterpaviljoen heeft een wit geschilderde baksteen topgevel, gedekt met rode v.h. dakpannen, waarin grote vensters met bovenlichten. Dwars hierop een aanbouw van een laag, deels met een zadeldak, deels met plat dak. Aan de achterzijde een uitbouw in rode baksteen, met een afgeplat schilddak waarop golfplaten zijn aangebracht. Gekoppelde vensters met bovenlicht, waarin twee horizontale roeden.
Ondanks de nogal opvallende wijzigingen en toevoegingen uit de jaren '30 aan de rechterzijde, is de oorspronkelijke opzet nog goed herkenbaar en is dit gebouw, mede gezien zijn situering van historisch stedebouwkundige betekenis. Bovendien valt de officierskantine op door zijn neo-klassieke detaillering. Het is wegens de daaraan verbonden geschiedkundige herinneringen, zijn belang voor de architectuur, geschiedswetenschap en zijn overwegende schoonheid van algemeen belang. Het houdt de geschiedenis van het Artillerie Schietkamp zichtbaar.
Gebouw 230 'officierskantine' is zowel vanwege de ligging als door de samenhang met de andere bouwwerken en autonome architectuur- en cultuurhistorisch waarden van belang als evident monument van jongere bouwkunst.
Monumenten.nl maakt u wegwijs in monumentenland
Alles over monumenten onder één dak.
Een monument kopen, onderhouden of verduurzamen? Hier vindt u alle informatie, inspiratie en praktische tips.
Locatie
Het Artillerie Schietkamp is een militair complex dat in korte tijd tussen 1877 en 1885 is aangelegd. De oorspronkelijke aanleg van het kamp is nog goed herkenbaar, mede doordat het ruimtelijk karakter sindsdien nauwelijks is gewijzigd.
De opzet van het bovenkamp was voor de tijd van aanleg zeer modern, daar de functies in losstaande paviljoens werden ondergebracht. Het vormt een onderdeel van de geschiedenis van het huisvesten van manschappen, mede als gevolg van de ontwikkelingen van het geschut.
Vanwege de korte bouwperiode vertonen de bouwwerken onderling een zeer grote samenhang.
De begrenzing van het terrein is aangegeven op de bijgaande kadastrale kaart.
Het complex Artillerie Schietkamp is zowel door de ligging als de samenhang van de bouwwerken, alsmede de daaraan verbonden militair-, architectuur- en cultuurhistorische waarden van belang als evident monument van jongere bouwkunst.
Het complex Artillerie Schietkamp heeft de volgende samenstellende onderdelen:
1. HUISVESTING VAN DE OFFICIEREN (236), zie voor omschrijving bij complex-onderdeel met monumentnummer 396659.
2. OFFICIERSKANTINE (230), zie voor omschrijving bij complex-onderdeel met monumentnummer 396690.
3. KAZERNE voor onderofficieren en minderen (215), zie voor omschrijving bij complex-onderdeel met monumentnummer 396691.
4. WACHTGEBOUW (213), zie voor omschrijving bij complex-onderdeel met monumentnummer 396692.
5. KEUKEN (218) en WASCHINRICHTING (214), zie voor omschrijving bij complex-onderdeel met monumentnummer 396693.
6. WONING VOOR DEN CONDUCTEUR DER ARTILLERIE (71), zie voor omschrijving bij complex-onderdeel met monumentnummer 396694.
7. ARSENAAL (74), zie voor omschrijving bij complex-onderdeel met monumentnummer 396695.
8. KAMPWACHTERSWONING (78), zie voor omschrijving bij complex-onderdeel met monumentnummer 396696.
9. TERREIN, zie voor omschrijving bij complex-onderdeel met monumentnummer 452013.
10. PAVILJOEN 169, zie voor omschrijving bij complex-onderdeel met monumentnummer 452014.
11. PAVILJOEN 168, zie voor omschrijving bij complex-onderdeel met monumentnummer 452015.
12. PRIEEL (gebouw 182), zie voor omschrijving bij complex-onderdeel met monumentnummer 522060.
13. GEDENKTEKEN, zie voor omschrijving bij complex-onderdeel met monumentnummer 522058.
14. URINOIR (216), zie voor omschrijving bij complex-onderdeel met nummer 522059.
Het ontstaan van het Artillerie Schietkamp 't Harde is gekoppeld aan de technische vooruitgang van geschut en munitie in de tweede helft van de 19de eeuw. Als gevolg van het grotere bereik van het geschut en schokgolf van de munitie, waren uitgestrekte terreinen met moderne inrichting noodzakelijk. In 1875 werden de voorbereidingen getroffen voor een Artillerie schietschool op de Veluwe. Het terrein, met een omvang van 1782 hectare, omvat de gehele Oldebroekse heide die drie gemeentegrenzen, die van Elburg, Oldebroek en Epe overschrijdt. De beschermde onderdelen bevinden zich alle binnen de grenzen van de gemeente Elburg. Het gebied ligt geklemd tussen Elburg en Epe langs de N 309 en Hessenweg en wordt onder meer ontsloten door de koningin Julianaweg. Functioneel is het ASK-terrein in drie gebieden te splitsen: boven-, benedenkamp en schietterrein. Qua ruimtelijke karakteristiek in vier gebieden:
- bovenkamp, huisvesting manschappen
- benedenkamp, opslag materieel en huisvesting paarden
- voormalige tentenveld
- schietterrein (hier vinden schietoefeningen en strategische simulaties van grondtroepen plaats)
Het militaire oefenterrein is gelegen in een heuvelachtig bos- heidelandschap. Het boven- en benedenkamp wordt gekenmerkt door een goed bewaard gebleven parkachtige aanleg van groenstroken en bossages waartussen gebouwen en (geasfalteerde) wegen door bomen omgeven. Het bovenkamp neemt daarbij landschappelijk een bijzondere plaats in. Het is gelegen op een door kruiend landijs ontstane stuwwal (Woldberg) waar, op de hoogtelijn aan de noordzijde 19de eeuwse bebouwing voor officieren en onderofficieren is gerealiseerd. De latere uitbreidingen zijn evenwijdig aan deze as gesitueerd. Vernieuwend aspect voor wat betreft de indeling van het kazerneterrein, was reeds in de begintijd de plaatsing van vrijstaande gebouwen, waarin afzonderlijke funkties (werk en huisvesting) waren ondergebracht. In het begin van de 20ste eeuw ontstonden daarbij gebouwen als keuken, magazijn en privaat.
Waardering
COMPLEX van militaire gebouwen uit de eerste helft van de 20ste eeuw.
- Van architectuurhistorisch belang als goed en gaaf bewaard voorbeeld van een militair oefenterrein uit de 19de eeuw, met latere uitbreidingen. Het complex bezit een ensemblewaarde, omdat het met de redelijk goed bewaarde gebouwen een goed beeld geeft van militaire (utiliteits)gebouwen.
- Van stedenbouwkundig belang als onderdeel van een landschappelijk, voor militaire doeleinden ingericht gebied. Het ensemble heeft een bijzondere betekenis voor het dorp 't Harde. Het is tevens van stedenbouwkundig belang vanwege de uitgestrektheid van het militaire oefenterrein met een goed bewaarde structuur waar de bijzondere ligging in een heuvelachtig bos- en heidegebied is gekoppeld aan functionele en esthetische waarde. Op het terrein zijn twee concentraties van gebouwen verdeeld over het boven- en benedenkamp.
- Van cultuurhistorisch belang vanwege de goed bewaarde ruimtelijke indeling van het kazerneterrein die voorzag in door de vooruitgang in geschut en munitie aan een militair terrein nieuw te stellen eisen. Het ontwerp van het militaire oefenterrein vormt een onderdeel van de geschiedenis van een legerplaats, ingericht volgens moderne ideeën in het midden van de 19de eeuw en uitgebreid begin 20ste eeuw.
Eigenschappen
| Functie | Hoofdcategorie | Subcategorie | Functietype | Is hoofdfunctie |
|---|---|---|---|---|
| – | Verdedigingswerken en militaire gebouwen | Militair verblijfsgebouw | oorspronkelijke functie | Ja |
| Straat | Getal | Achtervoegsel | Postcode | Plaats | Locatie | Situatie | Is hoofdadres |
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Eperweg | 149 | – | 8084 HE | 't Harde | – | – | Ja |
| Kadastraal perceel | Kadastrale sectie | Kadastraal object | Appartement | Kadastrale gemeente |
|---|---|---|---|---|
| – | C | 3724 | – | Doornspijk |