Julialaantje 4, Rijswijk

ORANJERIE behorende tot het complex "Welgelegen" uit ca. 1830. De uit Engeland afkomstige gietijzeren oranjerie werd omstreeks 1830 in losse delen naar Nederland vervoerd en ten westen van het Huis Welgelegen opgetrokken. De oranjerie op rechthoekige grondslag en een natuurstenen plint is voorzien van een zadeldak en samengesteld uit losse gietijzeren onderdelen. Thans resteren nog elf smalle kolommen; deze zijn bovenaan met elkaar verbonden door roosters met ruitvormige detaillering waarin oorspronkelijk blauw glas was geplaatst. De oost- en zuidzijde van de oranjerie bestaan uit glazen wanden, de noord- en westzijde bestaan uit muren van respectievelijk de voormalige wagenschuur en Villa Elise. In de oranjerie bevinden zich de originele rood bakstenen vloer en trek- en drukstangconstructie van het zadeldak. Oorspronkelijk was de oranjerie aan de oostzijde voorzien van een halfronde beëindiging. In 1944 werd echter ten gevolge van een explosie alle glas uit de oranjerie geblazen en werd tevens de halfronde beëindiging vernield. In 1998 werd de oranjerie gerestaureerd.

ORANJERIE van algemeen cultuur- en architectuurhistorisch belang vanwege de ouderdom, de zeldzaamheid, het karakteristieke materiaalgebruik, de ensemblewaarde en de functioneel-ruimtelijke relatie met de overige onderdelen van het complex.

Monumenten.nl maakt u wegwijs in monumentenland

Alles over monumenten onder één dak.
Een monument kopen, onderhouden of verduurzamen? Hier vindt u alle informatie, inspiratie en praktische tips.

Locatie

Monumentnummer
506925
Complexnaam
Welgelegen
Provincie
Gemeente
Plaats
Complexomschrijving

Het complex "Welgelegen", gelegen op een middeleeuwse strandwal -thans tegen de gemeentegrens Rijswijk-'s Gravenhage-, dateert in oorsprong uit het begin van de 18de eeuw. Reeds in 1350 was er sprake van bebouwing ter plaatse van het huidige complex. Het complex bestaande uit een (1) LANDHUIS, (2) DIENSTWONING ANNEX WAGENSCHUUR, (3) ORANJERIE, (4) VILLA ELISE, (5) FRUITMUUR, (6) KOUDE BAK EN (7 en 8) TWEE TOEGANGSHEKKEN. De oudste vermelding van het complex dateert uit 1711 toen het goed werd verkocht door Margaretha de Nobelaer en in de verkoopacte als volgt werd omschreven: 'huis met hooiberg, schuur, beplanting en dertien morgen grond'. Margaretha de Nobelaer bezat tevens kasteel Te Blothinge, gelegen ten oosten van Welgelegen. Op een kaart door Cruquius uit 1712 wordt Welgelegen nog niet vermeld, wel is bebouwing waarbij schuren en een hooiberg afgebeeld. Waarschijnlijk bestond het huis in deze tijd uit een boerderij waartegen een herenkamer of een herenhuis was gebouwd. In 1757 werd de oppervlakte van het goed Welgelegen vergroot door aankoop van het in oorsprong 14de- en 15de-eeuwse kasteel Huis te Blotinghe. Na de sloop van het kasteel in 1785 werd het voormalige kasteelterrein bij Welgelegen getrokken. Een restant van de oorspronkelijk bij het kasteel behorende omgrachting -de Broeksloot- ten noorden van het complex Welgelegen herinnert thans nog aan deze samenvoeging. Ter plaatse van het voormalige kasteel Huis te Blotinghe en het bijbehorende voorhof zijn nog ondermeer archeologische muurresten te vinden. Waarschijnlijk werd in 1790 de oorspronkelijke boerderij in opdracht van eigenaar Anthony Petrus van der Kun tot het huidige landhuis verbouwd, zodat delen van de oorspronkelijke boerderij bewaard zijn gebleven. Exterieur, interieur en indeling van het blokvormige huis zijn vanaf deze tijd tot op heden (1998) nauwelijks aan veranderingen onderhevig geweest. In de 19de eeuw veranderde Welgelegen diverse keren van eigenaar. In het derde kwart van deze eeuw was de aanleg rondom het huis Welgelegen gesierd met tientallen objecten als volières, faisanteriëen en tuinbeelden, waar thans niets meer van rest. In 1876 kocht koning Willem III het huis voor zijn maïtresse Mlle d'Ambroises en verkocht het goed in 1878. In 1891 kocht Bouke Jacob Kruyswijk de buitenplaats, deze is tot 1996 eigendom geweest van zijn nazaten. Omstreeks 1790, waarschijnlijk tijdens de verbouwing van de oorspronkelijke boerderij, werd de aanleg rondom het huis in landschapsstijl ingericht. Hiervoor zal van een 'officiële' aanleg geen sprake zijn geweest. Op de kadastrale kaart van 12 juli 1812 is de in hoofdlijnen nog bestaande structuur van de aanleg, waarin een kleine serpentinevijver en een grotere en grillig aangelegde slingervijver met twee ovaalvormige eilanden domineren, duidelijk herkenbaar. In 1961 werden in het noordwesten van de aanleg vier tennisbanen aangelegd. Thans liggen 21 tennisbanen binnen de aanleg. Door deze wijzigingen bezit de parkaanleg nog slechts geringe monumentale waarden en is ze voor de bescherming van ondergeschikt belang. Ten westen van het huis Welgelegen staat een oranjerie uit ca.1830. Deze uit Engeland afkomstige oranjerie verbindt de vroeg 18de-eeuwse dienstwoning annex de voormalige wagenschuur met Villa Elise (de voormalige tuinmanswoning en gastenverblijf). Villa Elise werd ca. 1870 gebouwd ter plaatse van een toen afgebroken vroeg 19de-eeuwse boerderij. Ten zuiden van de oranjerie staat een 19de-eeuwse fruitmuur. Tevens bevindt zich hier een 19de-eeuwse hoge koude bak. Twee 19de-eeuwse smeedijzeren hekken geven toegang tot het complex.

Het COMPLEX "WELGELEGEN" is van algemeen cultuur- en architectuurhistorisch belang vanwege het deels uit houten delen opgetrokken hoofdhuis uit het einde van de 18de eeuw met een in hoge mate onaangetast ex- en interieur; de voor Nederland typologisch zeldzame, uit Engeland afkomstige, gietijzeren oranjerie uit ca.1830 die Villa Elise en het koetshuis met elkaar verbindt, de ornamentele waarde van de complexonderdelen en de visuele band tussen de afzonderlijke complexonderdelen.

Eigenschappen

Functies
Functie Hoofdcategorie Subcategorie Functietype Is hoofdfunctie
Orangerie Kastelen, landhuizen en parken Tuin, park en plantsoen oorspronkelijke functie
Kastelen, landhuizen en parken Bijgebouwen kastelen enz. oorspronkelijke functie Ja
Adressen
Straat Getal Achtervoegsel Postcode Plaats Locatie Situatie Is hoofdadres
Julialaantje 4 2282 NW Rijswijk BY Ja
Percelen
Kadastraal perceel Kadastrale sectie Kadastraal object Appartement Kadastrale gemeente
A 3837 Rijswijk
Bouwperioden
Start Eind Notitie Beschrijving
1830 1830 vervaardiging
Naar boven