Rijksmonument

Huis te Linschoten, Linschoten

HOOFDGEBOUW (Huis te Linschoten).

Geheel omgracht, blokvormig hoofdgebouw met het aanzien van een Middeleeuwse hofstede in oorsprong daterend uit de tweede kwart van de zeventiende eeuw, verbouwd in de tweede kwart van de achttiende eeuw. Het op vierkante plattegrond gebouwde pand opgetrokken uit rode baksteen, waarvan het achterdeel hoger is opgetrokken dan het voordeel, bestaat uit een souterrain en twee bouwlagen onder een met verbeterde Hollandse pannen gedekt omgaand schilddak met aan de voorzijde twee smalle hoektorens met maasdekking. Het achterhuis dateert van de eerste bouwfase in 1637 en is waarschijnlijk deels gefundeerd op de fundamenten van de hofstede. De kelders onder het achterhuis zijn vermoedelijk zes- of vroeg zeventiende-eeuws. Het voorhuis is in 1722 verbouwd en opgehoogd, waardoor er een bel-etage en een kelder ontstond. Onder de brug de ingang naar de kelder bestaande uit een getoogde houten deur in een hardstenen omlijsting uit 1637 (oorspronkelijk de hoofdingang). De voorzijde kenmerkt zich door een symmetrisch ingedeelde vijf vensterassen brede gevel met centraal de in zandstenen lijstwerk gevatte ingangspartij in Lodewijk XIV-stijl, die onder de daklijst bekroond wordt door een ornament met schelpmotief. De ingangspartij bestaat uit een dubbele paneeldeur met een halfrond bovenlicht met spaakroeden en daarboven dubbele glazen meerruitsdeuren met een rechthoekig meerruits bovenlicht, die op een smal balkon openen. In het dakschild een dakkapel met vier gekoppelde vensters. Aan weerszijden van de ingang twee vensterassen waarvan de binnenste met kloosterkozijnen en de buitenste met kruiskozijnen. In het souterrain enkele of dubbele kelderlichten met luiken. De façade wordt geflankeerd door twee smalle torens, waarvan de onderste geleding vierkant en de bovenbouw achtkantig is. De torens worden bekroond door een klokvormige met leien gedekte spits en windijzers. Op de rechter toren is een grote leistenen zonnewijzer met het jaartal 1647 aangebracht. De overige gevels kennen een invulling met verschillende venstertypen (meerruits schuifvensters, kruis- en bolkozijnen). In de achtergevel twee dakkapellen. Souterrain deels met 17e-eeuwse bakstenen tongewelven. In het INTERIEUR is ondermeer van belang de hal met snijlicht in Marot-stijl (1721/22) voorzien van de monogrammen van Jan Hendrik Strick en Johanna Antonia Bernard en de eikenhouten spiltrap uit 1637. In de muur aan weerszijden daarvan ronde nissen waarin marmeren bustes zijn geplaatst. In de Grote Zaal een marmeren schouwpartij uit ca. 1664, de vloer heeft een geschilderd blokkenpatroon. Twee vroeg negentiende-eeuwse stenen kachels, de zgn. 'Zeister aarden kachels'. Neogotische schoorsteenmantel in de Salon en vijf eenvoudig gedecoreerde stucplafonds naar ontwerp van J.D.Zocher jr. - in de Salon een cirkelvormige decoratie en in de Blauwe kamer een ruitversiering -. In de kelder is de keuken met originele schouwpartij en waterbak/pomp.

Waardering

HOOFDGEBOUW (Huis te Linschoten) van algemeen belang:

- vanwege het gaaf bewaard gebleven deels 17de-, deels 18de-eeuwse, als een kasteelachtig landhuis opgetrokken hoofdgebouw;

- vanwege de gaaf bewaard gebleven ruimte-indeling en aankleding van het interieur;

- vanwege de 18de-eeuwse interieurelementen;

- vanwege de 19de-eeuwse interieuronderdelen naar ontwerp van J.D. Zocher;

- vanwege de kenmerkende ligging binnen de historische tuin- en parkaanleg.

Monumenten.nl maakt u wegwijs in monumentenland

Alles over monumenten onder één dak.
Een monument kopen, onderhouden of verduurzamen? Hier vindt u alle informatie, inspiratie en praktische tips.

Locatie

Monumentnummer

508145

Complexnaam

Huis te Linschoten

Provincie

Utrecht

Gemeente

Montfoort

Plaats

Linschoten

Complexomschrijving

Omschrijving complex

Deels in structuur en deels in detail gaaf bewaarde buitenplaats bestaande uit een HOOFDGEBOUW (1), HISTORISCHE TUIN- EN PARKAANLEG (2), OOSTELIJK BOUWHUIS (3), WESTELIJK BOUWHUIS (4), TOEGANGSHEK (5), TOEGANGSBRUG over binnengracht (6), TUINMANSWONING MET SCHUURTJE (7), DUIVENTOREN (8), TIMMERSCHUUR (9), BRUGGETJE in het park (10), IJSKELDER (11), DIENSTWONING 'SCHAPENLAANHUISJE' (12), JACHTHUIS (13), BOERDERIJ 'DE ELSEHOF' MET STAL, SCHUUR EN ZOMERHUISJE (14), BOERDERIJ 'PARKZICHT' MET SCHUUR (15), KEERMUREN (16), TUINMUUR (17). Ten westen van het dorp Linschoten ligt de historische buitenplaats Huis te Linschoten, die in 1633 door Johan Strick van het kapittel van Oud Munster werd verworven. Op de plaats van een boerderij in de Hoge Polder - zie de kaart van Floris Balthasarsz. (1615) - liet deze in 1637 een huis bouwen. De buitenplaats bleef tot de verkoop in 1891 in het bezit van de familie Strick. Daarna is het huis niet meer permanent bewoond geweest. Een schilderij uit 1654 van Herman Saftleven toont het nieuwe omgrachte huis met een hoog opgetrokken achterdeel en twee smalle torens aan de voorzijde. De tuinaanleg rondom het kasteel, zoals weergegeven is op de kaart van het Grootwaterschap van Woerden (1670), kwam grotendeels overeen met de situatie vóór de bouw van Huis te Linschoten (zie de Landmeterskaart uit ca. 1633). Kenmerkend is de thans nog aanwezige rechte as gevormd door de oprijlaan, die loodrecht op het hoofdgebouw staat. Onder het beheer van Johan Hendrik Strick kreeg met name de opstand en plattegrond van het voorhuis een ander aanzien na een ingrijpende verbouwing in 1721-22. Om te voldoen aan de toenemende behoefte aan representatieve ruimten werd de verdieping ingericht als bel-etage. In deze periode werd waarschijnlijk ook de formele tuinaanleg gerealiseerd, zoals te zien op de topografische kaart van Woerden (1769). De hoofdas, eerst alleen gevormd door de oprijlaan, werd verlengd met het nu nog bestaande 'Grand Canal', welke karakteristiek is voor de aanleg. Omstreeks 1724 werd de oprijlaan opnieuw beplant met beuken en werd het toegangshek geplaatst. In de eerste helft van de negentiende eeuw vond er een heraanleg van de tuinaanleg in landschapsstijl plaats. Nadat in 1830 Emil Strick zich definitief op de buitenplaats vestigde, gaf deze aan J.D.Zocher jr. de opdracht om de aanleg van het parkbos te wijzigen. Het ontwerp werd in zijn geheel uitgevoerd zoals op te maken is uit het schrijven van Betty Strick (1843) 'de plaats is prachtig geworden, de berceau en een paar andere dingen zijn gebleven, maar verder is alles anders, en ik moet zeggen op een uiterst smaakvolle manier, veranderd'. Zocher heeft naast het tuinontwerp ook ontwerpen voor het interieur vervaardigd (een schouw en enkele plafonds). In 1849 erfde Else von Arnim, dochter van Betty Strick van Linschoten en Heinrich Alexander von Arnim, de buitenplaats. In de dakgevel aan de voorkant van het kasteel werd een klein klokkentorentje met spits gebouwd, dat echter bij de restauratie aan het begin van de twintigste eeuw weer werd verwijderd. In het park werd een speelhuisje met kleine tuinaanleg gerealiseerd door een Duitse tuinarchitect wiens naam verder niet bekend is. In 1891 wordt het huis aan de heer G. Ribbius Peletier verkocht (NB bij de verkoop van het huis behoorden negen boerderijen). Van 1909 tot 1912 werd het kasteel conserverend gerestaureerd. Sinds 1969 behoren alle bezittingen toe aan de Stichting tot Behoud van het Landgoed Linschoten, dat is opgericht in 1939.

De omgrenzing van de historische aanleg als mede de specificatie van de complexonderdelen is aangeduid op de bij de bescherming behorende kaart. De grens van de historische buitenplaats wordt gevormd door de Noord Linschoterdijk, de Haardijk en de Schapenlaan.

De HISTORISCHE BUITENPLAATS HUIS TE LINSCHOTEN is van algemeen cultuur-, architectuur- en tuinhistorisch belang:

- vanwege het gaaf bewaard gebleven deels 17de-, deels 18de-eeuwse, als een kasteelachtig landhuis opgetrokken hoofdgebouw waarin enkele interieur onderdelen van J.D. Zocher;

- vanwege het 19de-eeuwse landschapspark naar het ontwerp van Zocher, dat nog duidelijk aan het padenpatroon en de zichtassen te herkennen is;

- vanwege de 18de-eeuwse lengteas, bestaande uit de oprijlaan en het 'grand canal'; - vanwege de visuele samenhang tussen de complexonderdelen.

Eigenschappen

Functies
Functie	Hoofdcategorie	Subcategorie	Functietype	Is hoofdfunctie
Landhuis	Kastelen, landhuizen en parken	Kasteel, buitenplaats	oorspronkelijke functie	Ja

Adressen
Straat	Getal	Achtervoegsel	Postcode	Plaats	Locatie	Situatie	Is hoofdadres
Noord Linschoterdijk	21	A	3461 AC	Linschoten	–	–	Ja

Percelen
Kadastraal perceel	Kadastrale sectie	Kadastraal object	Appartement	Kadastrale gemeente
–	A	814	–	Linschoten

Bouwperioden
Start	Eind	Notitie	Beschrijving
1650	1700	–	vervaardiging