HISTORISCHE BUITENPLAATS HOFWIJCK Westeinde 2 te Voorburg

Deels in structuur en deels in detail gaaf bewaarde buitenplaats met HOOFDGEBOUW (1), HISTORISCHE TUIN- EN PARKAANLEG (2), OPGANG MET BRUG EN KEERMUUR (3), POORTGEBOUW (4). De historische buitenplaats Hofwijck is gelegen aan de Vliet binnen de bebouwde kom van Voorburg grenzend aan het spoor Den Haag - Utrecht. In 1639 kocht Constantijn Huygens een perceel grond grenzend aan de Vliet met de bedoeling daar een buitenhuis te bouwen. Geïnspireerd door de beschrijving van een villa-suburbania door de klassieke schrijver Vitruvius ontwierp Huygens, in samenwerking met de architect Jacob van Campen, een streng classicistische aanleg geproportioneerd naar de verhoudingen van het menselijk lichaam en gebaseerd op wiskundige beginselen. Tussen 1641 en 1642 werd de bouw van het huis door Pieter Post uitgevoerd. Op een ets uit 1653 is de symmetrische en rechtlijnige aanleg van de tuin te zien. De overtuin, aan de overzijde van de 'heerwegh' (Westeinde) werd in 1642 aangekocht en ingericht als parkbos. Nadat het goed in 1750 uit het familiebezit werd ontvreemd, ging het door verkoop in verschillende handen over. In 1837 werd de buitenplaats in drieën gedeeld en in afzonderlijke delen verkocht. Aan het eind van de negentiende eeuw werd een deel van de grond door de gemeente onteigend voor de aanleg van de spoorbaan Den Haag - Utrecht. In 1914 kwam het goed in het bezit van de Vereeniging Hofwijck (opgericht in 1913), die het huis in verschillende fasen in de zeventiende-eeuwse staat terugbracht. Het huis is thans in gebruik als Huygensmuseum. Het overgebleven deel van de tuin is naar de zeventiende-eeuwse structuur opnieuw aangelegd met herplant conform de ideeën van Huygens. De voormalige overtuin is thans in gebruik als stationsplein (en alszodanig niet binnen de omgrenzing opgenomen) waarbij de zeventiende-eeuwse structuur in de vorm van waterbassins en bomenrijen is teruggebracht.

Voor de bescherming van ondergeschikt belang zijn: - de bakstenen scheidingsmuur tussen de parkaanleg en het ernaast gelegen woonhuis (Westeinde 4), die aan het eind van de negentiende eeuw bij de bouw van het genoemde woonhuis opgetrokken; - de aankleding van het park met banken e.d.

Op de bij de omschrijving behorende kaart is de omgrenzing van het complex alsmede de aanduiding van de onderdelen aangegeven. De omgrenzing wordt bepaald door het Westeinde, het talud van de spoorbaan Den Haag - Utrecht, de Vliet en de Hofwijckstraat.

Waardering:

De HISTORISCHE BUITENPLAATS is van algemeen cultuur-, architectuur- en tuinhistorisch belang: - vanwege het gaaf bewaarde hoofdgebouw dat een representatief voorbeeld is van het 17de-eeuwse classicisme; - als goed voorbeeld van een door de klassieke schrijver Vitruvius beschreven villa-suburbania; - vanwege de 17de-eeuwse ruimte-indeling van het interieur; - vanwege de deels bewaard gebleven en deels in structuur terug gebrachte historische tuin- en parkaanleg in geometrische stijl uit het midden van de 17de-eeuw; - als inspiratiebron van het door Constantijn Huygens geschreven gedicht 'Hofwijck' (1650-1651) dat aan de buitenplaats is gewijd.