Omschrijving van het complex

In structuur en deels in detail gaaf bewaarde buitenplaats met HOOFDGEBOUW (1), HISTORISCHE TUIN- EN PARKAANLEG (2), TOEGANGSHEK (3), TUINBEELDEN (4), KOETSHUIS (5), AANLEGHEK (6), SPEELHUISJE (7), TUINMUUR (8), TUINHUIS (9). De historische buitenplaats is gelegen op de westelijke oever van de rivier de Vecht ten zuiden van de dorpskern Nieuwersluis. Rupelmonde werd in het midden van de zeventiende eeuw gebouwd als een smal opgetrokken stadshuis aan de Vecht. Een kaart van Covens en Mortier uit de eerste kwart 18de eeuw toont het huis gelegen in een eenvoudige geometrische aanleg onderverdeeld in verschillende parterres en een overtuin aan de overzijde van de Vechtdijk, de huidige Rijksstraatweg. In 1942 werd deze overtuin door ruilverkaveling bij de buitenplaats Sterreschans gevoegd, en is als zodanig als historische aanleg beschermd. Rupelmonde kwam toen in het bezit van de helft van de ommuurde moestuin annex boomgaard door Jacob Berthon werd het huis in 1768 aan de Vechtzijde uitgebreid met een achthoekige koepelzaal geflankeerd door zijvleugels. De gevel aan de straatzijde kreeg een middenrisaliet, die in 1796 werd veranderd in een zuilenportiek. Op een tekening van H. Numan uit 1793 is te zien dat het huis toen bekroond was met een klokkentorentje, dat in 1860 werd verwijderd. In het begin van de negentiende eeuw werd de aanleg in landschapsstijl gewijzigd, zoals te zien is op de gravure van Lutgers (1836). Het ovaalvormig perk voor het huis en enkele solitairen zijn thans nog aanwezig. In de jaren zeventig van de twintigste eeuw werd een deel van de aanleg opgeofferd door de verbreding van de Rijksstraatweg.

Voor de bescherming van ondergeschikt belang zijn:

- de woning Rio Verde;

- de garage bij de moestuin;

- de garage ten noorden van het huis;

- de houten schutting met twee tuinhuisjes bij de moestuin;

- de tuinvazen (aangekocht vanaf 1976).

Op de bij de omschrijving behorende kaart is de omgrenzing van het complex alsmede de aanduiding van de onderdelen aangegeven. Aan de oostzijde wordt de buitenplaats begrensd door de Vecht en aan de westzijde door de Rijksstraatweg. De zuidgrens wordt gevormd door een houten schutting. Aan de noordzijde grenst de buitenplaats Rupelmonde aan het park van het huis Rio Verde.

Waardering

De HISTORISCHE BUITENPLAATS RUPELMONDE is van algemeen cultuur-, architectuur- en tuinhistorisch belang:

- vanwege het 17de-eeuwse hoofdgebouw, dat in 1768 met een koepelzaal is uitgebreid; - vanwege zijn ornamentering in Lodewijk XV en XVI-stijl;

- vanwege de bij de buitenplaats behorende eenvoudige aanleg in landschapsstijl; - als representatief voorbeeld van de reeks historische buitenplaatsen aan de Vecht.