Gooweg 21, Noordwijk
Monumenten.nl maakt u wegwijs in monumentenland
Alles over monumenten onder één dak.
Een monument kopen, onderhouden of verduurzamen? Hier vindt u alle informatie, inspiratie en praktische tips.
HISTORISCHE TUIN- EN PARKAANLEG.
Deels in structuur en deels in detail bewaard kleinschalige historische tuinaanleg in landschapsstijl daterend uit het midden van de negentiende eeuw.
Deze is grotendeels als lusthof en gedeeltelijk als tuin- en bollengrond in gebruik. Het teelt- annex bollenlandje aan de oostzijde is een laatste restant van de achttiende-eeuwse grootschalige aanleg voor de kruiden- en bollenteelt. De aanleg in landschapsstijl is besloten van opzet. Gebogen lijnen zijn kenmerkend voor de gehele tuinaanleg.
Aan de voorzijde wordt de buitenplaats begrensd door een oude grenssloot, parallel lopend aan de Gooweg. Een strook hakhout schermt het huis van de weg af. Langs deze grenssloot loopt een laan van beuken en eiken die een verbinding vormt tussen Calorama aan de zuidkant van het terrein en het koetshuis aan de noordkant.
Aan de achterzijde wordt het park beëindigt door een duinwal, waarop een slingerwandeling is aangelegd die een markant onderdeel van de tuinaanleg vormt.
Recht voor het huis ligt een tuingedeelte met rododendronaanplant rondom een ronde vijver. Deze aanleg dateert van na het jaar 1842 toen de Gooweg met een bocht om het huis werd gelegd.
Op het gazon staat een zonnewijzer op een geprofileerde hardstenen pijler. Op het gazon naast het huis staat een solitair (lindestoel).
Achter het huis een bospartij met een slingeraanleg van wandelpaadjes tussen de opgeworpen wallen, waartussen perceeltjes teelland liggen verspreid. Binnen deze aanleg is een sier- en moestuin opgenomen.
Het rosarium is aangelegd in een halve maan-vorm. Deze wordt in het midden door sneden door een dwarsas bestaande uit een rozenberceau. Het einde van één kant van de berceau wordt gevormd door een solitair staande naaldboom, waar een halfronde buxushaag omheen staat. Naast de rozentuin en achter de tuinmuur ligt de oude moestuin, nu bestaande uit een perceel grasland waarop twee schuren zijn gebouwd. Een ander karakteristiek element van de aanleg is het seringenlaantje. De noordgrens van de tuinaanleg wordt afgeschermd door een beukenhaag aan de ene zijde en een houtwal aan de andere zijde. In het genoemde bos is een cirkelvormige waterpartij met een eilandje en open parkweide gelegen waar enkele solitairen (exotische coniferen) en boomgroepen zijn geplaatst. Vanaf de open weide is een zichtas naar de koepel op de heuvel.
Waardering
HISTORISCHE TUIN- EN PARKAANLEG van algemeen belang:
- als voorbeeld van een kleinschalige aanleg in landschapsstijl uit het midden van de 19de eeuw;
- vanwege het deels bewaard gebleven stramien van de oorspronkelijke teeltgrond en en de bijbehorende windsingels;
- vanwege de functioneel-ruimtelijke relatie met de andere onderdelen van de buitenplaats.
Monumenten.nl maakt u wegwijs in monumentenland
Alles over monumenten onder één dak.
Een monument kopen, onderhouden of verduurzamen? Hier vindt u alle informatie, inspiratie en praktische tips.
Locatie
Omschrijving complex
In structuur en deels in detail gaaf bewaarde buitenplaats bestaande uit een HOOFDGEBOUW (1), HISTORISCHE TUIN- EN PARKAANLEG (2), TOEGANGSHEK MET KEERMUREN (3 en 4), WOONHUIS ANNEX KRUIDENDROGERIJ (5), TUINKOEPEL (6), MOESTUINMUUR (7), KOETSHUIS (8).
De historische buitenplaats Calorama is direct ten noordoosten van de dorpskern Noordwijk-Binnen gesitueerd, gelegen binnen de bebouwde kom. De geschiedenis van de buitenplaats gaat terug tot de tijd van de ambachtsheren Vander Does uit het begin van de zestiende eeuw. In de achttiende eeuw komt het nog naamloze kleine herenhuis, gelegen op de plaats van het huidige huis, in het bezit van Cornelis Groeneveld.
Deze sticht er in 1760 een bedrijf in de kruidenteelt. De teeltgronden liggen achter het huis - tussen de Sint Jeroensweg en de tegenwoordige Gooweg - en voor een deel aan de overzijde van de Gooweg in de zgn. Overtuin.
De kadastrale minuut van 1818 de rechthoekige teeltgronden weer, die zijn gelegen binnen een aarde omwalling met boomsingels.
De singels dienden ter beschutting tegen de wind en voorzagen tevens in de behoefte aan hakhout. Thans omsluiten deze boomsingels nog een deel van de park aanleg. In het begin van de negentiende eeuw werd een kruidendrogerij voor bereiding van geneeskundige kruiden gebouwd (thans nog aanwezig). Waarschijnlijk werd in het midden van de negentiende eeuw een aanleg in landschapsstijl gerealiseerd met 'eenen koepel en eene partij Tuin- en Teelgronden, waarin eenig houtgewas en houtwallen' (1843) en een eilandje naast het huis (1848).
Op het eilandje stond een duiventil. In 1872 werd het herenhuis, door de toenmalige eigenaar dr. J.C.A. Everwijn, vergroot, waardoor deze meer de allure van een deftig buitenhuis gaat vertonen.
Op een kadasterkaart uit 1871 wordt voor het eerst de naam 'Calorama' vermeld. De kruidenkwekerij wordt in 1930 opgeheven, alleen de bloembollenteelt blijft gehandhaafd. In 1950 wordt een tuingedeelte, gelegen ten westen van Calorama ingericht voor nieuwbouw. De overtuin krijgt eveneens een andere bestemming, daar wordt in 1967 het Everwijnpark gerealiseerd.
De omgrenzing van de historische aanleg als mede de specificatie van de complexonderdelen is aangeduid op de bij de bescherming behorende kaart.
Waardering HISTORISCHE BUITENPLAATS CALORAMA is in cultuurhistorisch opzicht van algemeen belang:
- vanwege de villabouw die typerend is voor het derde kwart van de negentiende eeuw gelegen binnen het deels bewaard gebleven stramien van bij de oorspronkelijke teeltgronden behorende windsingels;
- vanwege de bijbehorende kleinschalige tuinaanleg in landschapsstijl;
- vanwege het cultuurhistorische belang voor de ontwikkeling van de bollen- en kruidenteelt in Noordwijk en omgeving;
- vanwege de kruidendrogerij (niet meer als zodanig in gebruik);
- vanwege de visuele samenhang tussen de verschillende complexonderdelen.
Eigenschappen
| Functie | Hoofdcategorie | Subcategorie | Functietype | Is hoofdfunctie |
|---|---|---|---|---|
| Historische aanleg | Kastelen, landhuizen en parken | Tuin, park en plantsoen | oorspronkelijke functie | Ja |
| Straat | Getal | Achtervoegsel | Postcode | Plaats | Locatie | Situatie | Is hoofdadres |
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Gooweg | 21 | – | 2201 AX | Noordwijk | – | BY | Ja |
| Kadastraal perceel | Kadastrale sectie | Kadastraal object | Appartement | Kadastrale gemeente |
|---|---|---|---|---|
| – | M | 4321 | – | Noordwijk |