Omschrijving complexonderdeel 1

Vrijstaand LANDHUIS in neorenaissance stijl van twee bouwlagen met souterrain op vrijwel rechthoekige plattegrond gedekt onder een met Hollandse pannen gedekt samengesteld zadeldak met de nok evenwijdig aan de Amersfoorstseweg. De gevels zijn in baksteen uitgevoerd, waarin voornamelijk acht- en zesruitsvensters voorzien van persiennes. Het hoofdvolume van het landhuis is aan de oost- of voorzijde zes vensterassen breed. De middenas, waarop de hoofdingang is geplaatst, is door een in- en uitzwenkende topgevel bekroond. De ingang heeft een neobarokkke, natuurstenen omlijsting met getorste pilasters die een getoogd fronton dragen. De lijst van het fronton wordt aan de bovenzijde doorbroken door kleiner timpaan, waarin een reliëf is gezet, bestaande uit een stralende zon in een blauw veld boven een heuvel. Voor de ingang bevindt zich een hardstenen trap die aan de onderzijde naar buiten uitzwenkt. Aan de linkerzijde van de ingangspartij is een trapgevelpartij van twee vensterassen breed. De trapgevel wordt door een sculptuur van een leeuw met wapenschild bekroond. Rechts van de ingang heeft de gevel een rechte lijstbeëindiging gekregen ter breedte van twee vensterassen. Tegen de zijgevels van het hoofdvolume is een klein bouwvolume gezet van één bouwlaag onder een afgeplat schilddak, waarop een smeedijzeren hekwerk is bevestigd. Voor de linker aanbouw is een hardstenen trap geplaatst conform de trap voor de hoofdingang.

De west- of achtergevel, die naar de Amersfoortseweg is gekeerd, heeft een hoofdvolume van zes vensterassen breed, waarbij de linkertravee is opgetrokken tot een vier verdieping tellende torenpartij onder afgeplat tentdak, waarop een lantaarn op vierkante grondvorm is gezet. De lantaarn heeft een in- en uitzwenkend tentdak bekroning gekregen. De twee vensterassen rechts van de toren hebben een trapgevelbeëindiging gekregen. Hiervoor is een bordes met trap geplaatst. Twee dubbele terrasdeuren geven toegang tot het bordes. De tweede vensteras van rechts heeft een uitzwenkende topgevelbeëindiging boven een doorlopende daklijst. De rechterzijgevel met torenpartij heeft twee vensters in de vierde bouwlaag. De linkerzijgevel bestaat uit een trapgevel van twee vensterassen breedte. De trapgevel wordt door een sculptuur van een leeuw met wapenschild bekroond. Rechts hiervan bevindt zich de eerder genoemde aanbouw van één bouwlaag waarop een balkon.

De indeling van het huis is nauwelijks gewijzigd. Oorspronkelijk waren de meeste vertrekken van het landhuis verfraaid met objecten uit de omvangrijke kunstverzameling van Schwartz', bestaande uit ondermeer antieke meubels, wandschilderingen en diverse interieuronderdelen zoals schouwen en een koorhek. Tegenwoordig bevinden zich in het huis op de bel-etage een aantal kamers die naar de wens van de erven Schwartz intact zijn gelaten. Hier bevinden zich enkele stijlkamers met voornamelijk zeventiende en achttiende eeuwse meubels en kunstvoorwerpen. De voormalige studeerkamer, boudoir, salon, huis- en eetkamer verkeren in originele staat. Van belang zijn de schouwen, lambrizeringen en stucplafonds.

Waardering

Het landhuis Zonheuvel, tegenwoordig bekend onder de naam Maarten Maartenshuis, is van grote cultuurhistorische waarde vanwege de opmerkelijke bewoningsgeschiedenis alsmede van architectuurhistorische waarde als voorbeeld van een bouwtype en bouwstijl en gave interieurelementen. Tevens van ensemblewaarde in relatie met het poortgebouw en van belang vanwege de markante ligging op een hoog punt van de Heuvelrug.