Inleiding

R.K. ST.-LAURENTIUSKERK daterend uit 1871-1873 naar ontwerp van E.J. Margry in neo-gothische bouwstijl.

Omschrijving

In baksteen met gebruik van natuursteen uitgevoerde driebeukige, basilicale kruiskerk op een gemetselde, met hardsteen afgezette plint onder een samenstel van zadel- en lessenaarsdaken belegd met maasleien, met vijfzijdig gesloten koor, ingangstoren op vierkante grondslag met drie geledingen en naaldspits en ter rechterzijde van de toren een kleine vijfzijdige traptoren.

De gevels worden horizontaal geleed door waterlijsten en enkele of per twee gekoppelde spitsboogvensters met glas-in-loodramen en afgesloten door een muizetandlijst. Middenschip ter lengte van zes traveeën, gescheiden door steunberen, en een torentravee.

Zijgevels van transept met drie gekoppelde lancetvensters waarboven een natuurstenen roosvenster is aangebracht. Toren met in eerste geleding grote spitsboogvormige entree met dubbele houten deur met in archivolt een gestucte lijst op consoles waarin een bovenlicht is opgenomen met drie lancetvensters en een kleine vierpas. Op overgang naar de vrij gesloten tweede geleding maaswerk. Derde geleding met lancetvormige openingen met galmgaten waarboven wimbergen bekroond door hogels en aan vier zijden een uurwijzerplaat. Het interieur van de kerk is grotendeels in schoon metselwerk uitgevoerd. Drieledige wandopbouw bestaande uit scheibogen, schijntriforium met drie gekoppelde blinde keperboogvensters, waarboven de lichtbeuk, bestaande uit drie met kleurig glas-in-lood ingevulde lancetvensters. Rood gekleurde bundelpijlers op hardstenen voet met gevarieerde bladkapitelen van waaruit onder meer de witgepleisterde colonetten opgaan waarop de gewelfaanzetten van de kap rusten. Het middenschip wordt overwelfd door een in mozaïekpatroon beschilderd houten tongewelf in zachte kleuren met onder andere palmetmotieven. Koor en zijbeuken zijn in baksteen overwelfd. Achter in de kerk bevindt zich de orgeltribune met opengewerkte balustrade in neo-gothische vormentaal. Neo-gothisch hoofdaltaar in marmer en eikenhout met bijbelse voorstellingen van de firma Cuypers uit 1929. Doopkapel met originele tegelvloer naar ontwerp van E.J. Margry met een in verschillende marmersoorten uitgevoerd doopvont met neo-gothisch deksel; de kapel wordt afgesloten door een rood-goud beschilderd sierhekwerk vervaardigd door J. Geilswijk. Oorspronkelijke tegelvoer in het middenschip en zijbeuken in zwarte en rode tegelpatronen gelegd, in het koor in gele, witte en zwarte tegelpatronen gelegd. In het koor nog enkele delen van negentiende-eeuwse muurschilderingen. Originele houten banken in midden- en zijbeuken. Drie neo-gothische biechtstoelen, waarvan twee deels tegen de wand ingebouwd. Vijf laat-negentiende eeuwse kleine beelden, afkomstig uit de oude preekstoel, bevinden zich tegen de linker zijwand van de dwarsbeuk. In de kleine altaartafel een vroeg-twintigste-eeuws reliëf met voorstelling uit de vroegere communiebank. Verder enkele negentiende-eeuwse gepolychromeerde heiligenbeelden onder baldakijn (H. Anna van Santen op beschilderde zuil met signatuur op sokkel van Iac Verhagen; H. Laurentius eveneens op een beschilderde zuil en H. Caecilia). Veelkleurige glas-in-loodvensters met Christus- en heiligenvoorstellingen in het koor; overige glas-in-loodvensters in transept en zijbeuken met gestileerde patronen in lichte, zachte kleuren. Verder oorspronkelijke deuren. Mechanisch torenuurwerk, 18e eeuws, van onbekende maker. In de consistorie bevindt zich in de wand een klein zeventiende-eeuws witmarmeren wijwaterbakje met voorstelling van de kruisiging.

Waardering

R.K. St.-Laurentiuskerk, daterend uit 1871-1873 van architect E.J. Margry, met gaaf bewaard interieur en interieuronderdelen is van algemeen belang vanwege de architectuur- en cultuurhistorische waarden als voorbeeld van een gaaf bewaarde neo-gothische kerk uit het oeuvre van E.J. Margry. De kerk, hoofdonderdeel van het complex, heeft tevens situationele waarde vanwege de beeldbepalende ligging in de kern van Stompwijk.