Omschrijving van het complex

In structuur en deels in detail gaaf bewaarde HISTORISCHE BUITENPLAATS DE BERENCAMP met HOOFDGEBOUW (1), HISTORISCHE TUIN- EN PARKAANLEG (2), SCHUUR (3), TUINVAAS (4), GIETIJZEREN PAALTJES (5), TOLHUISJE (6), DUIVENTOREN (7) en BOERDERIJ (8A) MET BAKHUIS (8B), gelegen in de gemeenten Nijkerk en Putten.

Ten noorden van Nijkerk, aan de weg naar Putten ligt de historische buitenplaats De Berencamp, voor een klein deel op het grondgebied van de gemeente Putten. De plaats ligt in het noordelijk deel van de Geldersche Vallei. De Berencamp ligt in het overgangsgebied tussen de polder Arkenheem en de zandgronden van het buurtschap Wullenhoven. Tot 1479 was het goed in het bezit van het geslacht Van Aller waarna het tot 1820 werd beheerd door de familie Bentinck. Het vijftiende-eeuwse huis werd in de eerste helft van de zeventiende eeuw met een vleugel aan de noordkant uitgebreid, bestaande uit een bouwdeel van twee bouwlagen en een zadeldak tussen trapgevels. In het nieuwe bouwdeel werd een vertrek met schouw en een keuken met pomp en waterbak gerealiseerd. De verbinding met de verdieping was een houten spiltrap met ingesneden handgreep en een beëindiging in de vorm van een eikel.

De omgeving was agrarisch van karakter getuige een omschrijving uit de zeventiende eeuw: 'het Huys den Berencamp met hoff en boomgaert (..) wat hegholt en jonk gepot' (1650). In 1741 werd het huis in de Tegenwoordige Staat omschreven als 'een oud gebouw, staande in eene diepe graft, met eene vaste Brug, en omringt van veele Dreeven en Plantaadjen'. Op de kaart van M.J. de Man uit 1809 en de kadastrale minuut van 1827 is te zien dat de gracht rond het huis is gedempt, waarschijnlijk omdat het huis als boerderij in gebruik was. Bij De Man is het vrijwel rechthoekige tracé van de gracht nog waarneembaar. Op beide kaarten is ook te zien dat er aan de noord- en westzijde van het huis (inmiddels afgebroken) bouwdelen zaten. Na 1820 kwam De Berencamp door vererving aan de familie Van Pallandt van Eerde, die het verpachtte; het huis veranderde in een boerderij. In 1842 werd het huis voor een deel afgebroken. De 17de-eeuwse vleugel werd verlaagd. In 1898 werd De Berencamp aangekocht door Willem Marcus Van Weede, eigenaar van de aangrenzende buitenplaats Salentein. De Berencamp en Salentein werden in 1906 visueel met elkaar verbonden door een aanleg in landschapsstijl met zichtassen en boomgroepen. Deze aanleg is thans nog aanwezig. Het goed vererfde in 1925 op de familie Van Haersma de With die het nog steeds in bezit heeft. Het huis is tot 1975 een pachtboerderij geweest. De huidige eigenaar heeft het huis in 1979 laten restaureren en bewoont het zelf.

Op de bij de omschrijving behorende kaart is de omgrenzing van het complex alsmede de aanduiding van de onderdelen aangegeven. De omgrenzing wordt bepaald door de Berencamperweg en Putterstraatweg; aan de noordkant wordt het goed afgesloten door met boomgroepen afgebakende weilanden.

Waardering

De HISTORISCHE BUITENPLAATS DE BERENCAMP is van algemeen cultuur-, architectuur- en tuinhistorisch belang:

- wegens de ouderdom;

- als representatief voorbeeld van een vroege buitenplaats ontstaan uit een middeleeuws omgracht steenhuis, omgeven door een geometrisch lanenpatroon;

- wegens de vroeg 20ste-eeuwse wijziging in landschapsstijl waardoor De Berencamp en Salentein visueel met elkaar verbonden raakten;

- wegens de functionele en visuele samenhang tussen de complexonderdelen.