Rijksmonument

Oostendorperstraatweg 69, Oosterwolde Gld

Omschrijving

HISTORISCHE TUIN- EN PARKAANLEG EN BEGRAAFPLAATS.

De aanleg van de historische buitenplaats Morren is tamelijk eenvoudig en bestond oorspronkelijk uit een stelsel van lanen met bomenrijen, vermoedelijk aangelegd in de 18de eeuw. Dit door (park)weiden omgeven lanenstelsel is nog altijd sterk herkenbaar. Het park werd omstreeks 1795 verfraaid met een Engelse aanleg bestaande uit wandelbosjes met slingerpaadjes en vijvers. Op de kaart van De Man (ca. 1800) is een groot deel van het lanenpatroon en de aanleg herkenbaar. De waterpartijen werden omstreeks 1903 gedicht. Slechts een vijver resteerde. De hoofdlaan vanaf de Oostendorperstraatweg (vroeger Zandweg) maakt een lichte knik waar in het verleden een noordelijke uitweg aftakte, en wordt gesneden door een andere laan, waarvan het noordelijke gedeelte naar het hoofdhuis en de grote boerderij leidt.

Het zuidelijke gedeelte van de dwarslaan leidde in het verleden met twee haakse bochten en een slingerlaan naar de Oostendorperstraatweg. Het hoofdhuis wordt bereikt over een brug met een smeedijzeren toegangshek tussen twee smeedijzeren opengewerkte vierkante pijlers met smeedijzeren vleugelstukken, gedateerd 1771. Het huis is omgracht. De gracht en directe omgeving zijn in 1911 ingericht als een Engelse tuin naar een ontwerp van de tuinarchitect Poortman. Het oostelijke deel van de gracht is verbreed tot vijver. Voor het huis ligt een rond gazon met in het midden een natuurstenen 'bol'-zonnewijzer (vermoedelijk vroeg 20ste-eeuws). Aan de oostkant van het huis leiden twee slingerpaden naar het oosten. Deze paden doorsnijden groepjes beplanting en buigen naar een vijver met gebogen walkanten. Voor de oostgevel van het huis is de ruimte onbeplant waardoor een sterke zichtlijn richting Oldebroek is ontworpen. Aan de noordkant van het huis lag de moestuin. In de moestuin liggen twee lage en een hoge in baksteen opgetrokken koude bakken met legramen. Centraal binnen de aanleg ligt een door een hekwerk omgeven, kleine begraafplaats op een bosperceel, het zogenoemde Kelderbos, waar zich de grafkelder en twee graven bevinden. De aanleg loopt van de Winterdijk in het westen tot de Oostendorperstraatweg in het oosten. Aan de noordzijde en zuidzijde grenst de buitenplaats aan landbouwgronden en de Streektersloot, zoals is aangegeven op de bijbehorende kaart.

Waardering

HISTORISCHE TUIN- EN PARKAANLEG EN BEGRAAFPLAATS behorende tot de historische buitenplaats Morren zijn van algemeen belang:

- vanwege de historische infrastructuur bestaande uit lanen en open weiden;

- vanwege de vroeg 20ste-eeuwse aanleg van Poortman rondom huis Morren;

- vanwege de stoffering van de aanleg met een 18de-eeuws toegangshek, de begraafplaats en zonnewijzer;

- vanwege de visueel-ruimtelijke en functionele samenhang tussen en met de andere onderdelen van de buitenplaats.

Monumenten.nl maakt u wegwijs in monumentenland

Alles over monumenten onder één dak.
Een monument kopen, onderhouden of verduurzamen? Hier vindt u alle informatie, inspiratie en praktische tips.

Locatie

Monumentnummer

512105

Complexnaam

Morren

Provincie

Gelderland

Gemeente

Oldebroek

Plaats

Oosterwolde Gld

Complexomschrijving

Omschrijving van het complex

In structuur en deels in detail gaaf bewaarde HISTORISCHE BUITENPLAATS MORREN opgebouwd uit de volgende complexonderdelen: HOOFDGEBOUW (1), HISTORISCHE TUIN- EN PARKAANLEG (2), drie BOERDERIJEN (3, 4 en 5), ENTREEPIJLERS (6) en GRAFKELDER (7). De kern van de buitenplaats bestaat uit een landhuis, gelegen binnen een romantische parkaanleg in landschapsstijl, in 1911 gedeeltelijk ingericht naar een ontwerp van de tuinarchitect Poortman. Het huis werd aan het einde van de 17de eeuw gebouwd op de plaats van een veel oudere hofstede of spyker. Vermoedelijk zijn restanten van dit oudere huis nog in het huis bewaard gebleven. De oudste naam van het huis was Wynbergen's Erve, de naam Morren ontstond pas in 1678. In 1770 vererfde Anthony van Oldenbarneveldt het landgoed aan zijn zoon Jan Rutger. Deze verbouwde het landhuis in 1771 tot ongeveer zijn huidige vorm. Ook het toegangshek dateert uit 1771. De erfgenaam van Jan Rutger, mr. Anthony Raedt, deed veel aan de verfraaiing van het huis en omgeving en liet omstreeks 1795 een park in Engelse landschapsstijl aanleggen. Raedt verbouwde het huis en liet een groot deel van de spyker afbreken. In 1910 werd het huis wederom verbouwd. Aan de straatzijde bij de Oostendorperstraatweg bevinden zich 2x2 bakstenen ingangspijlers met natuurstenen afdekplaat, elk paar voorzien van de naam Morren. Op twee pijlers staan gietijzeren siervazen. Links en rechts van het begin van de oprijlaan naar het huis bevinden zich twee boerderijen. De linker boerderij draagt de naam Morren. De oprijlaan met bomenrij wordt gekruist door een bomenlaan waar het huis zelf aan ligt. Het huis ligt op een soort eiland met een toegangshek. Links van het huis ligt een grote boerderij. Aan het einde van een naar het zuiden aftakkende laan ligt een oude begraafplaats met de grafkelder van Anthony Raedt.

Waardering van het complex

De HISTORISCHE BUITENPLAATS MORREN is van algemeen cultuur-, architectuur- en tuinhistorisch belang:

- als representatief voorbeeld van een buitenplaats gelegen binnen een tuin- en parkaanleg in landschapsstijl;

- vanwege het 18de-eeuwse lanenpatroon waarbinnen het huis een centrale positie inneemt;

- vanwege de visuele samenhang tussen de complexonderdelen.

Eigenschappen

Functies
Functie	Hoofdcategorie	Subcategorie	Functietype	Is hoofdfunctie
Begraafplaats	Uitvaartcentra en begraafplaatsen	Begraafplaats en -onderdelen	oorspronkelijke functie	–
Historische aanleg	Kastelen, landhuizen en parken	Tuin, park en plantsoen	oorspronkelijke functie	Ja

Adressen
Straat	Getal	Achtervoegsel	Postcode	Plaats	Locatie	Situatie	Is hoofdadres
Oostendorperstraatweg	69	–	8097 PL	Oosterwolde Gld	–	BY	Ja

Types
Hoofdcategorie	Subcategorie	Beschrijving	Notitie
Kastelen, landhuizen en parken	Tuin, park en plantsoen	–	–

Percelen
Kadastraal perceel	Kadastrale sectie	Kadastraal object	Appartement	Kadastrale gemeente
–	AE	454	–	Oldebroek
–	AE	44	–	Oldebroek
–	AE	746	–	Oldebroek
–	AE	743	–	Oldebroek
–	AE	741	–	Oldebroek
–	AE	89	–	Oldebroek
–	AE	90	–	Oldebroek
–	AE	738	–	Oldebroek
–	AE	98	–	Oldebroek
–	AE	46	–	Oldebroek
–	AE	49	–	Oldebroek
–	AE	51	–	Oldebroek
–	AE	106	–	Oldebroek
–	AE	32	–	Oldebroek
–	AE	417	–	Oldebroek
–	AE	453	–	Oldebroek
–	AE	744	–	Oldebroek
–	AE	556	–	Oldebroek
–	AE	558	–	Oldebroek
–	AE	584	–	Oldebroek
–	AE	710	–	Oldebroek
–	AE	712	–	Oldebroek
–	AE	734	–	Oldebroek
–	AE	739	–	Oldebroek
–	AE	47	–	Oldebroek
–	AE	94	–	Oldebroek
–	AE	93	–	Oldebroek
–	AE	33	–	Oldebroek
–	AE	115	–	Oldebroek
–	AE	97	–	Oldebroek
–	AE	42	–	Oldebroek
–	AE	39	–	Oldebroek
–	AE	426	–	Oldebroek
–	AE	45	–	Oldebroek
–	AE	50	–	Oldebroek
–	AE	557	–	Oldebroek
–	AE	582	–	Oldebroek
–	AE	713	–	Oldebroek
–	AE	716	–	Oldebroek
–	AE	740	–	Oldebroek
–	AE	745	–	Oldebroek
–	AE	742	–	Oldebroek
–	AE	86	–	Oldebroek
–	AE	583	–	Oldebroek
–	AE	48	–	Oldebroek
–	AE	96	–	Oldebroek
–	AE	43	–	Oldebroek
–	AE	735	–	Oldebroek
–	AE	416	–	Oldebroek
–	AE	107	–	Oldebroek
–	AE	455	–	Oldebroek