Omschrijving

Hoofdgebouw, landhuis de Heest. Het deels onderkeldere huis bezit een L-vormige plattegrond grotendeels één bouwlaag en een L-vormig zadeldak (gesmoorde Oud-Hollandse pannen) met driezijdige sluiting boven het westelijke einde van de zuidgevel en een schild boven het noordelijke uiteinde van de noordgevel. De gevels zijn voor een groot deel gemetseld in laat 17e, vroeg 18e eeuwse baksteen. Het twee bouwlagen hoge gedeelte van de noordvleugel aan de pleinzijde en een groot deel van de noordelijke zijde van de zuidvleugel zijn echter in een laat-middeleeuws formaat baksteen gemetseld. De trapgevels zijn in 1908 uitgevoerd in kalkzandsteen; in die tijd zijn ook de vensterindelingen in een romantische stijl geplaatst. De buitenhoek van de L is na WOII opnieuw opgebouwd vanwege oorlogsschade. De trapgevels bevinden zich op de kop van de lange gevels en op regelmatige afstand op de lange zuidgevel. Het dak is gedekt met pannen, het dakvlak van de zuidwestelijke trapgevel is met leien gedekt. Het pand toont nog de sporen uit het verleden. In de westelijke lange gevel zijn nog de openingen waarin staldeuren hebben gezeten. Na de bouw van het koetshuis zijn hier veelruits vensters in geplaatst. In de gevels bevinden zich diverse typen veelruits vensters met persiennes. De diverse soorten metselwerk, baksteen en kalkzandsteen maken van het huis een opvallende combinatie van oudere en jongere architectuur. Van het interieur zijn te noemen de gaaf bewaarde structuur met een lange gang in de zuidvleugel, kamers met stucplafonds, guirlandes en stuclijsten, een oorspronkelijke 18e eeuwse keuken met schouw en betegeling. Verder bezit het huis o.a. vertrekken met oude balkenplafonds, historische kapconstructies, enkele schouwen, marmeren vloeren en sierlijsten met meandermotief. In de zuidvleugel bevindt zich een bijzondere houtconstructie met ankerbalkgebinten.

Waardering

Het hoofdgebouw is van algemeen belang vanwege de architectuur-historische waarden (goed en gaaf voorbeeld van een gebouw met een ontwikkeling vanuit de 16e eeuw tot 1908, bijzondere stijlelementen uit de Romantiek, bijzondere interieurelementen zoals stuclijsten, schouwen, gaaf bewaarde structuur; voorts markeert het pand vanwege de restauratie in 1907-1908 een belangrijke ontwikkelingsfase binnen de Nederlandse bouwkunst, waarin een heroriëntatie plaats vond op de bouwstijlen en -tradities uit het verleden, een ontwikkeling die uiteindelijk voor bijvoorbeeld het ideëengoed van de landhuis- en villabouw in het eerste kwart van de 20ste eeuw van groot belang is geweest), vanwege stedenbouwkundige waarden (betekenis in landschap, architectuurstijl in relatie tot landschap) en cultuur-historische en zeldzaamheidswaarden: van de oude havezathen in oostelijk Nederland behoort De Heest tot de weinige exemplaren, die nog geheel zijn oude structuur en omvang heeft behouden en hierdoor herinneringen bewaard aan de functie, die het gebouw jarenlang heeft bekleed (boerderij met herenkamer, etc.).