Nieuwe Bouwing, Beesd
Monumenten.nl maakt u wegwijs in monumentenland
Alles over monumenten onder één dak.
Een monument kopen, onderhouden of verduurzamen? Hier vindt u alle informatie, inspiratie en praktische tips.
Omschrijving onderdeel 12: BOERDERIJ 'NIEUWE BOUWING'.
Nabij het hoofdgebouw ligt de boerderij 'Nieuwe Bouwing' uit circa 1800 met de achtergevel naar de weg gekeerd, thans in gebruik als woonhuis. De boerderij valt op door de langgerekte vorm, waarschijnlijk is het gedeelte aan de weg met de dubbele inrijdeuren een koetshuis of wagenstalling geweest met een in het verlengde aangebouwd woonhuis. De boerderij komt voor op de kadastrale minuut van omstreeks 1830.
Het op rechthoekige grondslag opgetrokken bakstenen pand bestaat uit één bouwlaag en een kapverdieping onder een met riet gedekt wolfdak met bakstenen nokvorst en ter hoogte van het woonhuis twee gemetselde schoorstenen. De gevels zijn gemetseld in kruisverband met zwart geschilderde plint, de achtergevel is witgepleisterd.
De voorgevel aan de noordzijde heeft negen vensterassen met acht 24-ruits schuifvensters en een excentrisch geplaatste deur met gedeeld bovenlicht. De muur is opnieuw opgemetseld, de twee rechter vensters en de dakkapel zijn van recente datum. In de gevel aan de wegzijde bevindt zich een de dubbele inrijdeur onder een kortboog met een 24-ruits schuifvenster daarboven. Aan de westkant van de blind uitgevoerde achtergevel springt een nieuw aangebouwde vleugel ten behoeve van het woongedeelte naar voren, deze aanbouw is voor de bescherming van ondergeschikt belang.
Waardering
De BOERDERIJ 'NIEUWE BOUWING' behorend tot de historische buitenplaats Mariënwaerdt is van algemeen belang:
- wegens de ouderdom;
- als voorbeeld van een boerderij, in plattegrond en opstand, uit de vroege 19de eeuw;
- wegens de gaafheid van het ensemble met schuur en hooibergen;
- als onderdeel van een cluster boerderijen die direct om het hoofdgebouw zijn gebouwd;
- wegens de functioneel-ruimtelijke relatie met de andere onderdelen van de buitenplaats.
Monumenten.nl maakt u wegwijs in monumentenland
Alles over monumenten onder één dak.
Een monument kopen, onderhouden of verduurzamen? Hier vindt u alle informatie, inspiratie en praktische tips.
Locatie
Omschrijving van het complex
In structuur en deels in detail gaaf bewaarde HISTORISCHE BUITENPLAATS MARIËNWAERDT met HOOFDGEBOUW (1), HISTORISCHE TUIN- EN PARKAANLEG (2), DIENSTGEBOUW (3), GRAFZERK (4), TUINMUUR (5), KOUDE BAKKEN (6), POMP (7), DRUIVENKAS (8), KAS (9), PRIEEL (10), DIENSTWONINGEN (11), BOERDERIJ 'NIEUWE BOUWING' (12), SCHUUR (13), TWEE KAPBERGEN (14A en 14B), BOERDERIJ 'ABTSBOUWING' (15), BOERDERIJ 'LINGENHOF' (16), VLOEDSCHUUR (17), HOUTEN SCHUUR (18), WOONHUIS (19), BOERDERIJ 'DE HOGE SPIJCK' MET AANGEBOUWD BAKHUIS (20), KAPBERG (21), BOSWACHTERSWONING 'PRINKEL' (22), TOEGANGSHEK (23), BOERDERIJ 'DE MOUWE' (24), VLOEDSCHUUR 25), KAPBERG (26A) en HOOIBERG (26B), BOERDERIJ 'DE LAGE SLUIS' (27), BOERDERIJ 'DE HOGE SLUIS' (28), SCHUUR (29), SLUIS (30), VLOEDSCHUUR (31), BOERDERIJ DE NEUST (32).
Ten oosten van het dorp Beesd aan de Linge ligt de historische buitenplaats Mariënwaerdt ter plaatse van de in 1129 gestichte Praemonstratenserabdij Mariënwaerdt. Dit klooster, bestaande uit een uitgebreid complex van gebouwen met kerk en klokkentoren, werd tussen 1566 en 1567 verwoest en afgebroken. De goederen werden daarna beheerd door het Kwartier van Nijmegen. In 1704 verhief de Landdag Mariënwaerdt tot een heerlijkheid met hoge, middelbare en lage jurisdictie om het goed beter te kunnen verkopen. Graaf van Bylandt kocht de plaats in 1734 en liet tussen 1734 en circa 1790 op het terrein een buitenhuis bouwen, met gebruikmaking van restanten van de abdij. Aan de noordoostzijde van het huis werd een parkbos met slingerlanen aangelegd.
Een overzichtskaart uit circa 1624 (aanwezig op het huis) en een kaart van landmeter Bajonville uit 1664 tonen de omgrenzing, de percelering, de ligging van de goederen en de lanenstructuur van het oude kloostercomplex, zoals thans nog gaaf bewaard en in één bezit is gebleven.
Op deze gronden is in de achttiende eeuw de buitenplaats gesticht, waarvan de markante kern gevormd wordt door de omgeving van het huis met parkbos, moestuin en toegangslaan, geflankeerd door weilanden en doorsneden door twee dwarslanen. De verwevenheid van de buitenplaats met het oude kloostergoed (thans landgoed) is kenmerkend en vrij uniek te noemen.
Op de bij de omschrijving behorende kaart is de omgrenzing van het complex alsmede de aanduiding van de onderdelen aangegeven. Aan de zuidkant is de Linge de begrenzing. Aan de oostkant vormt de Bisschopsgraaf de begrenzing: de watergang waarover de bisschop van Utrecht klooster Mariënwaerdt kon bereiken.
Waardering van het complex
De HISTORISCHE BUITENPLAATS MARIËNWAERDT is van algemeen cultuur-, architectuur- en tuinhistorisch belang:
- wegens de ouderdom;
- wegens de ontwikkelingsgeschiedenis;
- wegens de middeleeuwse restanten van het abdijencomplex;
- wegens de gaaf bewaard gebleven historische infrastructuur;
- wegens het 18de-eeuwse hoofdgebouw in classicistische stijl;
- wegens de aanleg in landschapsstijl en het moestuinensemble;
- wegens de inpassing in en de samenhang met het omringende landschap;
- wegens de visuele samenhang met de andere onderdelen van de buitenplaats.
Eigenschappen
| Functie | Hoofdcategorie | Subcategorie | Functietype | Is hoofdfunctie |
|---|---|---|---|---|
| Boerderij(M1) | Boerderijen, molens en bedrijven | Boerderij (M) | oorspronkelijke functie | Ja |
| Straat | Getal | Achtervoegsel | Postcode | Plaats | Locatie | Situatie | Is hoofdadres |
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Marienwaerdt 't Klooster | 5 | – | 4153 RR | Beesd | – | – | Ja |
| Hoofdcategorie | Subcategorie | Beschrijving | Notitie |
|---|---|---|---|
| Boerderijen, molens en bedrijven | Boerderij (M) | – | – |
| Kadastraal perceel | Kadastrale sectie | Kadastraal object | Appartement | Kadastrale gemeente |
|---|---|---|---|---|
| – | C | 592 | – | Beesd |
| Start | Eind | Notitie | Beschrijving |
|---|---|---|---|
| 1800 | 1800 | – | vervaardiging |