R.K.Parochie v.d. Heilige Martinus, Sneek
Inleiding
De KAPEL, horend bij het complex van de BEGRAAFPLAATS van de Rooms Katholieke St. Martinuskerk te Sneek ligt in de zuid-oosthoek van het terrein en is naar het noordwesten gericht. De ontwerper van de kapel was architect J.W. Boerbooms uit Arnhem, die ook de doodgraverswoning, het toegangshek en de gemetselde voet van de Calvarieberg heeft ontworpen. Aannemer voor de bouw van de kapel was J. van der Steele te Sneek, die het werk leverde voor f 10.150,-. In december 1892 werd de kapel opgeleverd. In de gevelsteen, die in de oostgevel is geplaatst, is te lezen: "Th.B. 18 15/9 92" ter herinnering aan de eerste steenlegging door pastoor-deken Theodorus Brouwer. Pastoor Brouwer was lid van het St. Bernulphus gilde, dat voorstander was van het gebruik van de neo-gotische stijl.
De kapel is in een vrij sobere stijl gebouwd, herkenbaar binnen de traditionele bouwtrant, gebruikelijk voor een dergelijk kerkelijke gebouw, waarbij elementen van neo-romaans en de neo-gotiek naast elkaar worden gebruikt.
De kapel is in 1990 grondig gerestaureerd door aannemersbedrijf Bootsma te Oosterwierum. Van het INTERIEUR van de kapel komt uitsluitend het natuurstenen ALTAAR in aanmerking voor bescherming van rijkswege; ook het altaar is in 1990 gerestaureerd. De kapel had oorspronkelijk geen altaar. Kort na de bouw van de kapel is, na toestemming van de aartsbisschop van Utrecht, in 1906 het huidige altaar geplaatst. Aan dit altaar kon een keer in de maand, van april tot november, een Heilige Mis kon worden opgedragen. Het altaar werd, dankzij een gift van dhr. R.J. Visser, voor F 300,- door de Firma Wed. L. te Riele te Deventer geleverd. De églomiséeplaten aan de voorkant van het altaar zijn vervaardigd door W. Mengelberg te Utrecht. Bij de restauratie is het stucwerk in de kapel geheel vernieuwd; ook het meubilair is vervangen. De vernieuwde interieur-onderdelen komen niet in aanmerking voor bescherming van rijkswege vanwege het ontbreken van monumentale waarde.
Omschrijving
De kapel heeft een rechthoekige plattegrond, is 10 meter lang en 5 meter breed en wordt gedekt door een zadeldak met ruitvormige leien. De achterzijde bestaat uit een driezijdige absis. Op de nok staat een dakruiter met klok (uit 1949) op twee gebintvormige pilaartjes; op de achtkante spits staat een gietijzeren kruis. De gevels zijn uit bruine Waalse baksteen opgetrokken en worden door siersteunberen in traveeën verdeeld, waarin de vensters zijn geplaatst. De voorgevel, een tuitgevel met toppilaster, wordt aan weerszijden door twee steunberen versierd en op de top afgerond door een gemetselde daklijst. In het midden bevindt zich de hoofdingang. Boven de brede, dubbele houten ingangsdeur bevindt zich een groot drielichts-venster met driepas-achtige boog. Hierboven, in de top, drie spitsvormige spaarvelden met ontluchtingsgaten en roosters, met brede gemetselde tussenstijlen en in het midden een houten vierkante zolderdeur. De vensters in de gevels, tien in totaal, zijn alle van glas-in-lood voorzien. Acht glas-in-lood ramen zijn afkomstig uit de St. Martinuskerk te Martenshoek bij Hoogezand-Sappemeer en vervaardigd in het atelier Nicolas & Zonen uit Roermond. Deze zijn in de koorafsluiting geplaatst en in de voorgevel. Van de vensters in de zijgevels heeft er één een bloemrozet uit de kerk in Martenshoek, de andere rozetten zijn nagemaakt. Het natuurstenen altaar, in de absis, staat op een rechthoekige stenen verhoging met betegeld vierkant motief in het midden en is voorzien van een gedecoreerd antependium. Hier worden van links naar rechts, binnen de omlijsting van drie neo-gotische spitsvensterachtige ruimtes zijn Paulus, Christus en Job afgebeeld. De afbeeldingen worden gescheiden door dunne zuiltjes. De bijbehorende teksten verwijzen naar de eenwording van Christus (FIl. 3:9 en 29, Joh. 11:25 en Job 19:25). Op de opstaande rand aan de achterzijde van de altaarsteen is te lezen: "Esca viatorum domuit qui crimina mundi et mortem iussit mortuus ipse mori". Op het altaar staat een klein, koperen crucifix.
Waardering
De kapel met altaar, horend bij het complex van de R.K. begraafplaats uit 1892 van de St. Martinuskerk te Sneek, is van algemeen cultuurhistorisch en architectuurhistorisch belang:
- als essentieel onderdeel van een complex dat cultuurhistorisch van nationaal belang is en een bijzondere uitdrukking is van een bestuurlijke en geestelijke ontwikkeling;
- vanwege de esthetische kwaliteiten van het ontwerp;
- vanwege de architectonische gaafheid van het exterieur;
- in relatie tot de structurele en visuele gaafheid van het complex en de stedelijke omgeving;
- vanwege de typologische zeldzaamheid op provinciaal niveau.
Monumenten.nl maakt u wegwijs in monumentenland
Alles over monumenten onder één dak.
Een monument kopen, onderhouden of verduurzamen? Hier vindt u alle informatie, inspiratie en praktische tips.
Locatie
Inleiding
Het complex van de BEGRAAFPLAATS horend bij de Rooms Katholieke St. Martinuskerk te Sneek (beschermd onder nr.s 34068; 34069) ligt in het noordwesten van de stad, ten westen van de Leeuwarderweg, in de hoek die deze vormt met de Berkenlaan. De toegang naar de begraafplaats is naar het zuidoosten gericht. Het kerkbestuur kocht in 1890 voor f 8.000,- een ruim 2 hectaren groot stuk grond tussen de voormalige Leeuwarderstraatweg (nu Leeuwarderweg). De aanleg heeft in 1892 plaatsgevonden. In 1848 is grondwettelijk de vrijheid van godsdienst vastgesteld en vanaf die tijd ontstond voor de katholieken de mogelijkheid om weer nieuwe kerken te bouwen. Elders in Friesland (St. Nicolaasga en Wytgaard b.v.) waren vanaf die tijd al nieuwe rooms-katholieke begraafplaatsen aangelegd bij de nieuwe kerken. Ook voor de katholieke gemeenschap in Sneek was de aanleg van een eigen begraafplaats een betekenisvol moment in hun geschiedenis. Het complex van de begraafplaats omvat de volgende hoofdonderdelen:
- de BEGRAAFPLAATS zelf,
- het TOEGANGSHEK met oprijlaan,
- de KAPEL,
- De CALVARIEBERG en
- een drietal GRAFMONUMENTEN. De woning van de doodgraver/beheerder, die aan de oprijlaan staat, is in de loop der jaren verbouwd en komt niet in aanmerking voor bescherming van rijkswege. Het toegangshek bevindt zich aan de Leeuwarderweg, vanaf het hek loopt de oprijlaan -ruim 100 meter lang en 5 meter breed- in noordwestelijke richting en mondt uit op het nagenoeg rechthoekige "begraafterrein" van ongeveer 100 bij 50 meter. De rechthoek bestaat uit vier perken die doorkruist worden door rechte paden. Het geheel ligt opgehoogd en wordt omringd door een sloot. De kapel bevindt zich aan de oostzijde van de rechthoek, de Calvarieberg aan de korte, noordelijke zijde ervan.
Ontwerper van de begraafplaats en toegangsweg was de toenmalige gemeente-architect J. Hogendijk; ontwerper van de kapel, de doodgraverswoning, het toegangshek en de gemetselde voet van de Calvarieberg was architect J.W. Boerbooms uit Arnhem.
Waardering
Het complex van de begraafplaats uit 1892, horend bij de Rooms Katholieke St. Martinuskerk te Sneek en bestaande uit de begraafplaats zelf, een toegangshek, een kapel, een Calvarieberg en een drietal grafmonumenten, is van algemeen cultuurhistorisch en architectuurhistorisch belang:
- als bijzondere uitdrukking van een bestuurlijke en een geestelijke ontwikkeling;
- vanwege de hoogwaardige esthetische kwaliteiten van het ontwerp;
- vanwege de bijzondere samenhang tussen de samenstellende onderdelen;
- vanwege de situering verbonden met de uitbreiding/ontwikkeling van de stad;
- vanwege de gaafheid van de aanleg en de meeste samenstellende onderdelen;
- vanwege de architectonische kwaliteit van de samenstellende onderdelen;
- vanwege de structurele en visuele gaafheid van de stedelijke omgeving;
- vanwege de typologische zeldzaamheid op provinciaal niveau.
Eigenschappen
Functie | Hoofdcategorie | Subcategorie | Functietype | Is hoofdfunctie |
---|---|---|---|---|
– | Religieuze gebouwen | Kapel (F) | oorspronkelijke functie | Ja |
Straat | Getal | Achtervoegsel | Postcode | Plaats | Locatie | Situatie | Is hoofdadres |
---|---|---|---|---|---|---|---|
Leeuwarderweg | 85 | – | 8603 CM | Sneek | – | – | Ja |
Kadastraal perceel | Kadastrale sectie | Kadastraal object | Appartement | Kadastrale gemeente |
---|---|---|---|---|
– | D | 2018 | – | Sneek |
Start | Eind | Notitie | Beschrijving |
---|---|---|---|
1892 | 1892 | – | vervaardiging |