Inleiding

Het SCHOOLGEBOUW van de rooms-katholieke "Heilig Hartschool" is gebouwd in 1924 in opdracht van de Leidse katholieke gemeenschap (bouwpastoor A. Leusen).

De bouwmeesters waren de Leidse architecten Leo van der Laan (1864-1942) en diens zoon Jan van der Laan (1896-1966). De school is opgetrokken in een zakelijk-expressionistische bouwstijl. Het symmetrisch opgezette schoolgebouw is voorzien van twee vleugels, die elk zeven lokalen tellen. De vleugel voor de jongens was die aan de Os en Paardenlaan, een vrijwel identieke meisjesvleugel had de entree aan de Lusthoflaan. Het tussen deze vleugels ingklemde, op de Herensingel gerichte gymnastieklokaal werd zowel door de meisjes als de jongens gebruikt. In 1966 gingen de meisjes- en de jongensschool samen en werd de seksescheiding binnen de school opgeheven. Wijzigingen aan het exterieur hebben het oorspronkelijke karakter van het gebouw niet noemenswaardig aangetast. Ook het schoolinterieur is voor een belangrijk deel nog in oorspronkelijke staat bewaard gebleven. Kenmerkend hierin zijn onder meer de geglazuurde (verglaasde) baksteen, tegelvloeren (gangen) en glas-in-lood ramen.

Omschrijving

U-vormig, in grotendeels gele baksteen opgetrokken gebouw met één en twee bouwlagen onder platte daken met uitkragende gootlijsten. De gevels hebben een hoog trasraam van gesinterde klinkers en worden verlevendigd door uitgemetselde banden, decoratieve steensverbanden en accenten van beton en zwart geglazuurde baksteen. Alle gevelopeningen zijn rechtgesloten.

Symmetrisch vooraanzicht (Herensingel) met in het midden het lagere, risalerende volume van het gymnastieklokaal. Verspringend trasraam en licht risalerende hoektraveeën. Hoektraveeën met per travee drie gekoppelde, staande vensters met stalen ramen tussen gemetselde penanten, betonnen onderdorpels en een over de gehele breedte van de gevel doorgetrokken betonnen latei. In het midden een vensterpartij met vijf gekoppelde vensters met stalen ramen, waaronder een gevelsteen met de datum 22 april 1922. Gevelbeëindiging in de vorm van een brede, tussen betonnen randen met attiek verhogingen geklemde bakstenen lijst. Terugliggende, hoger opgaande hoekparijen met drie vensters op de begane grond en een groot samengesteld venster met roedenverdeling op de verdieping. Gevel van de linker vleugel (Lusthoflaan) met granieten trap en dubbele deur in het portiek van een hoog opgaande ingangsrisaliet met licht verspringend metselwerk in de hoeken. Portiekingang afgesloten door een betonnen latei.

Tussen de iets uitkragende latei en een eveneens uitkragende betonnen band staan vijf smalle lichtopeningen. Hoog in de gevel twee metalen vlaggestokhouders. Hiertussen twee drieruits vensters met aan weerszijden banden van uitgemetselde, deels donkere baksteen, die doorgetrokken zijn over de gevels van de hoeklokalen en terugkomen in de kopgevels aan de achterzijde van het gebouw. De vensters staan onder een latei, die de bovenste gevelgeleding markeert. De risaliet wordt beëindigd door betonnen dekplaten. Rechts van de risaliet op de begane grond een venster onder rollaag. Op de verdieping een gebeeldhouwd Christusfiguur in hoog-reliëf. Links van de risaliet per bouwlaag drie grote, samengestelde vensters voor de klaslokalen, als de verdiepingsvensters aan de Herensingel. De gevel van de rechter vleugel (Os en Paardelaan) is spiegelbeeldig identiek aan die van de linker vleugel en eveneens voorzien van een gebeeldhouwde figuur.

De kopgevels van de vleugels zijn eveneens identiek. Op de begane grond is het metselwerk vernieuwd en is de gevel blind.

Op de verdieping bevindt zich een gevelopening in het lagere geveldeel.

De naar de binnenplaats gerichte delen van de vleugels zijn iets minder hoog opgaand en niet identiek. De achterzijde van het gymnastiekgedeelte is symmetrisch. De gevel is voorzien van een hoog in de gevel geplaatste deur onder latei en een reeks van vijf zesruits-vensters op de verdieping. Tegen de hoeken van de hoger opgaande delen aan weerszijden zijn schoorstenen geplaatst. De gevel van de meisjesvleugel heeft een risaliet met per bouwlaag vier, in spaarvelden geplaatste vensters. In de gevelpartij hier links van één venster per bouwlaag. In de gevelpartij rechts van de risaliet drie identieke vensters, twee deuren en een hoog in de eerste bouwlaag geplaatst, liggend venster. De gevel van de jongensvleugel is enigszins vergelijkbaar, maar heeft een breder risaliet. Tegen het smalle terugliggende deel van deze gevel tussen risaliet en gymzaal is een modern aanbouwtje geplaatst.

Het interieur van de school is nog voor een deel in oorspronkelijke staat.

De lagere delen van de muren bestaan uit schone baksteen met decoratieve steensverbanden, accenten van zwart en geel geglazuurde baksteen en plinten van hardsteen. De hogere muurdelen zijn vlak en gestuct. De vloeren zijn bedekt met zwarte, grijze en witte, in geometrische patronen uitgevoerde tegels. In de gangen ijzeren kapstokken. Klaslokalen met ramen in de tussen geprofileerde posten staande paneeldeuren.

Trappenhuizen met granieten trappen en houten leuningen, die met bronzen ringen aan de muren zijn bevestigd. De fraai vormgegeven ijzeren hekken rondom de trappen staan op hardstenen dekplaten tussen gemetselde borstweringen met uitkragende, eveneens hardstenen dekplaten. Onder de trappen kraanloze fonteintjes met zinken bak, houten ommanteling, geglazuurde steen en keramische reliëfs. De bovenramen van de vensters in de trappenhuizen zijn voorzien van kleurrijk, geometrisch glas-in-lood.

Waardering

Het uit 1924 daterende gebouw van de voormalige H. Hartschool is van algemeen belang wegens cultuurhistorische waarde als een representatief voorbeeld van een vroeg twintigste-eeuws onderwijsgebouw op Katholieke grondslag waarbij het principe van de sekse-scheiding was toegepast, en wegens architectuurhistorische waarde vanwege de voor de bouwperiode karakteristieke zakelijk-expressionistische vormgeving en in- en uitwendig grotendeels gaaf bewaarde detaillering. Het heeft tevens situationele waarde als markant en beeldbepalend onderdeel van de bebouwing aan de buitenrand van de voormalige stadssingel.