Inleiding

De HBS voor Meisjes aan de Garenmarkt is in 1883 in een Eclectische bouwstijl ontworpen door de gemeente-architect J.W. Schaap. Het ontwerp is exemplarisch voor Schaaps oeuvre, dat weliswaar diverse bouwstijl-varianten laat zien, maar waar pleisterwerk decoraties de boventoon voeren.

Het schoolgebouw werd gebouwd op het terrein van de Grote Ruïne, dat sinds de buskruitramp uit 1807 braak lag. Voor het terrein passeerden diverse plannen de revue. Er werd gedacht aan een feestgebouw, universiteitsgebouw en woningen. Allen in combinatie met een park. In 1883 werden zowel de HBS voor Meisjes als het Stedelijk Gymnasium aan de Doezastraat (eveneens van Schaap) gebouwd. Het Rijksmuseum voor Natuurlijke Historie werd er later tussengevoegd. In 1886 werd het aangrenzende Van der Werfpark naar een ontwerp van tuinarchitect Copijn aangelegd. De HBS staat achter een ijzeren hek met spijlen en gietijzeren balusters en maakt inmiddels deel uit van het beschermd stadsgezicht.

De sculptuur van een meisjeshoofd in het fronton boven de voorgevel verwijst naar de oorspronkelijke functie van het gebouw. De HBS vormt samen met het voormalige Museum van Geologie en Mineralogie de westgevel van het plein tussen de Garenmarkt en Korevaarstraat.

In een latere fase is aan de achterzijde van het gebouw een verdieping toegevoegd.

Omschrijving

De HBS is in rode baksteen op een rechthoekige plattegrond opgetrokken over twee bouwlagen, onder een afgeknot schilddak met antracietgrijze opnieuw verbeterde Hollandse pannen. De voorgevel is verlevendigd door veel pleisterwerk. Sobere zijgevels en achtergevel zonder ornamenten. Rechtgesloten zesruits vensters in houten kozijnen onder hanekammen met gepleisterde sluitstenen in alle gevels.

De vijf-assige symmetrische voorgevel (oost) is horizontaal geleed door een hardstenen plint, geprofileerde waterlijsten, een fries en een houten gootlijst op klampen. Pilasters met schijnvoegen en spaarvelden geleden de gevel in de breedte en begrenzen de centrale risalerende ingangspartij. Op de hoogte van het fries bekronen consoles de pilasters. De gootlijst risaleert mee met de pilasters. Het ingangsrisaliet wordt aan de bovenzijde beëindigd door een fronton, met een houten cordonlijst rond het timpaan. In het timpaan een buste van een jonge vrouw op een medaillon onder een rondgebogen cordonlijst tussen twee gepleisterde vlakken met diagonale schijnvoegen. De buste ontspringt aan de voluutvormige ornamenten die het venster op de eerste verdieping bekronen.

De ingang bestaat uit een portiek waarin een dubbele houten paneeldeur met glas achter sierijzers, onder een bovenlicht.

Het ingangsportaal heeft een zandstenen lijst met een segmentboog met geornamenteerde sluit- en aanzetstenen. De vensters in het ingangsrisaliet zijn voorzien van een geprofileerde gepleisterde lijst. Op de eerste verdieping een gepleisterde geprofileerde borstwering.

Midden in de smallere vijfassige linker zijgevel (zuid) een ingang, bestaande uit een dubbele houten deur met ruitjes onder een luifel. Daarboven grote rondboogvensters met bont glas-in-lood. Nissen in plaats van vensters in de rechter twee vensterassen.

De vijfassige rechter zijgevel (noord) is voornamelijk geleed door nissen. Ook daar in het midden een ingang met een dubbele glasdeur onder een groot rondboogvenster.

Interieur In het interieur zijn onder meer bewaard gebleven: de travertin vloeren, het hoofdtrappenhuis uit de jaren dertig van de twintigste eeuw, een doorgang bij dit trappenhuis met geprofileerde kraagstukken en de oorspronkelijke deurposten.

Waardering

De HBS is van algemeen belang vanwege de cultuurhistorische waarde vanwege de rol die het speelde in de ontwikkeling van het terrein van de Grote Ruïne, dat sinds de buskruitramp uit 1807 braak lag.

Het pand is tevens van algemeen belang vanwege de architectuurhistorisce waarde wegens de Eclectische vormgeving en de rijke detaillering. Het ontwerp is bovendien van belang als kenmerkend voorbeeld in het oeuvre van Schaap.

Het schoolgebouw is stedebouwkundig van belang vanwege de belangrijke rol die het pand speelt in de westelijke gevelwand van het plein tussen de Garenmarkt en Korevaarstraat

Het exterieur van de school is relatief gaaf.