Complex-omschrijving

Complex historische buitenplaats bestaande uit een HOOFDHUIS (1), een historische PARKAANLEG (2) met daarin de volgende onderdelen BRUG MET TOEGANGSHEK (3), HOUTEN BRUG (4), HOUTEN BRUG MET HAMEI (5), KOUDE BAK (6). De beide in oorsprong 18de-eeuwse dienstwoningen, een stenen tuinmanswoning langs de Weere en een houten tuinmanswoning op het eiland zijn van belang vanwege hun ligging in de aanleg, massa en het materiaalgebruik (hout en steen), maar t.g.v. ingrijpende restauratie (nieuwbouw) individueel niet meer beschermenswaardig. Niet onder de bescherming vallen de garages, een tweetal houten schuren, een voormalige houten woning en de bunker.

Naar aangenomen wordt is het oude huis Weeresteyn, strategisch gelegen op de grens tussen Utrecht en Holland, in het jaar 1672-'73, zoals zoveel in deze streek, door de Fransen verwoest. Aan deze ligging op de grens, gemarkeerd door de waterloop de Weere dankt het huis tevens zijn naam. Na de verwoesting is er een nieuw huis gebouwd, dat bekend is van een prent van J. Leupenius uit 1680. Dit 17de-eeuwse huis is op zijn beurt vervangen door het huidige huis uit het eerste decennium van de 18de eeuw. Op de "Nieuwe kaart van Loenen", waarschijnlijk in 1726 door C.C. van Bloemswaerdt getekend, is het huis met zijn aanleg goed te zien. De formele aanleg heeft als belangrijke structurerende elementen, een (bescheiden) grand canal in de as van het huis en het geheel omgrachte eiland daarachter. Deze elementen zijn ook tegenwoordig nog herkenbaar. De formele aanleg is gewijzigd in een landschappelijke. Wanneer dit precies is gebeurd, is niet bekend, maar dit zou wellicht al in 1760 geweest kunnen zijn. In dat jaar werd bij graafwerkzaamheden op Weeresteyn een grote middeleeuwse sarcofaag aangetroffen met het stoffelijk overschot van een kerkelijke hoogwaardigheidsbekleder. De identiteit van de overledene is nooit met zekerheid vastgesteld en zowel de kist als het stoffelijk overschot met de grafgiften zijn verdwenen. In ieder geval laten de vroege 19de-eeuwse kaarten (TMK 1839-1859) al een verlandschappelijking van de aanleg zien. In de 19de eeuw is het huis gemoderniseerd waarbij o.a. vensters en deurpartijen werden aangepakt. Omstreeks 1970 is het huis ingrijpend gerestaureerd na een periode van leegstand. Wat er toen in het interieur nog aanwezig was, is grotendeels gesloopt.

Op de bij de beschrijving behorende kaart is de omgrenzing alsmede de aanduiding van de verschillende onderdelen aangegeven. Het complex ligt op de oostoever van de Vecht ongeveer halverwege Breukelen en Nieuwersluis. Ter plaatse van het huis maakt de Vecht een bocht, waardoor hier een zeer ruim uitzicht bestaat. Het complex wordt begrensd door het Zandpad in het westen, de Weere in het zuiden en de perceelsscheidende sloot in het noorden. In het oosten ligt de grens na de sloot met het gebogen verloop.

Waardering

Het complex historische buitenplaats Weeresteyn is van belang

- vanwege zijn ligging aan en markering van het grensgebied Utrecht-Holland met de Weere als structurerend element hierin;

- vanwege zijn plaats in de reeks van buitenplaatsen langs de Vecht.