Hoofdstraat-West 83, Uithuizen
Omschrijving
PASTORIE met aangebouwde STOOKHUT.
De twee bouwlagen hoge, deels onderkelderde PASTORIE (1864, Neo-Gotische stijl) op rechthoekige plattegrond is opgetrokken in een rood-bruine baksteen en wordt gedekt door een afgeplat schilddak waarop platte friese pannen (vermoedelijk uit de jaren dertig). De gevels hebben op de hoeken een bakstenen pilaster en worden beëindigd door een decoratief bakstenen fries en houten goot op klampen.
De symmetrische voorgevel (noordzijde) heeft een middenrisaliet met doorgetrokken trapgevel en wordt gedekt door een zadeldak. Hierin bevindt zich de entree, bestaande uit dubbele houten paneeldeuren, waarin decoratieve gietijzeren panelen, met bovenlicht van glas-in-lood in bloemmotief. De entree wordt omlijst door een gelaagde geel/rode bakstenen spitsboog waarvoor een bordes (jaren dertig) van lichtgesinterde baksteen, gescheiden van de tuin door een gemetselde muur met twee hoek- en middenpijlers; tweeruits keldervenster in ruitvorm; twee hardstenen zijtrappen van vijf treden en een ijzeren balustrade. Aan weerszijden van het bordes een terras van tegels omsloten door een geel/rode bakstenen band. In de topgevel twee spitsboogvensters waartussen een spitsboognis onder paarse bakstenen rollaag. Aan weerszijden van de middenrisaliet een samengesteld H-venster onder twee rode bakstenen korfbogen en boogtrommel, waaronder twee rechthoekig verdiepte vlakken en twee getoogde keldervensters onder een strek van rode en gele baksteen.
In de westgevel, waarin centraal de hals die de pastorie met de kerk verbindt, acht getoogde staande vensters; aan de linkerzijde twee vensters met twee-delig bovenlicht, boven de hals twee kruisvensters en aan de rechterzijde twee zesruits vensters en twee vensters met bovenlicht.
Centraal in de oostgevel een houten paneeldeur met getoogd bovenlicht waarvoor een stoep. Aan de rechterzijde een muur, die het niet-beschermde koetshuis met aangebouwde kosterswoning verbindt met de pastorie, en twee staande getoogde zes-delige vensters waaronder twee keldervensters met diefijzer. Aan de linkerzijde een muur, die de stookhut verbindt met de pastorie, en zeven getoogde staande vensters, waarvan twee blind, met roedenverdeling.
Centraal in de zuidgevel de uit de jaren dertig stammende rechthoekige serre op licht gesinterde bakstenen trasraam en met gekleurd glas-in-lood in de bovenlichten. Boven de serre een balkon met twee openslaande deuren met zij- en bovenlichten en een houten balustrade. Aan weerszijden van de serre tussen bakstenen pilasters een getoogd zes-delig en twee-delig venster.
In het INTERIEUR zijn ondermeer van belang: de centraal gelegen hal en de pastoors- en kapelaankamer aan de noordzijde. De hal, lopend van oost naar west, heeft vloertegels met geometrisch patroon en een gestuct plafond. In de hal, lopend van noord naar zuid, zijn tevens de wanden beschilderd in marmermotief en bestaan de deuren, die bovengenoemde kamers ontsluiten, uit houten paneeldeuren met oppervlakkig gesneden briefpanelen. Beide kamers hebben ramen met houten omlijsting, vensterbanken en blinden, een marmeren schouw en een gestuct plafond. De aan de noordwestzijde gelegen kapelaankamer heeft een houten lambrizering waarboven beschilderd behang uit 1868. De aan de noordoostzijde gelegen pastoorskamer heeft een houten lambrizering waarboven wanden die evenals de gestucadoorde troggewelven met gestileerde plantenmotieven zijn gedecoreerd.
De aangebouwde STOOKHUT op rechthoekige plattegrond is opgetrokken in rood-bruine baksteen en wordt gedekt door een zadeldak met oud-Hollandse pan. In de topgevels vlechtwerk, in de westzijde een houten deur en in de noordgevel twee vierruits vensters. Aan de oostzijde, waar een schoorsteen op de topgevel is geplaatst, is een privaat vastgebouwd dat niet in aanmerking komt voor bescherming van rijkswege.
Waardering
Pastorie met aangebouwde stookhut van algemeen belang vanwege cultuur- en architectuurhistorische waarde:
- als voorbeeld van een pastorie uit 1864 in de provincie Groningen in Neo-Gotische stijl
- als goed voorbeeld van het oeuvre van architect J.F. Scheepers
- vanwege de hoogwaardige esthetische kwaliteiten, de bijzondere detaillering en vormgeving van zowel interieur als exterieur
- vanwege de zeer waardevolle interieuronderdelen
- vanwege de hoge mate van gaafheid van het exterieur en delen van het interieur
- vanwege de ruimtelijk-visuele en functionele relatie met andere onderdelen van het complex.
Monumenten.nl maakt u wegwijs in monumentenland
Alles over monumenten onder één dak.
Een monument kopen, onderhouden of verduurzamen? Hier vindt u alle informatie, inspiratie en praktische tips.
Locatie
Inleiding
Complex bestaande uit een PASTORIE met aangebouwde STOOKHUT, een TUIN en een ROUWKAPEL uit de tweede helft van de 19de eeuw. Het complex vormt een aanvulling op de reeds van rijkswege beschermde RK-kerk, genaamd St.-Jacobus, uit 1860-1861 (rijksmonumentnummer 21304). Toen in 1856 de oude pastorie was afgebrand, kreeg J.F. Scheepers, architect te Groningen, in 1864 de opdracht een nieuwe pastorie te ontwerpen. Zowel het exterieur als delen van het interieur (hal, kapelaan- en pastoorskamer) werden in Neo-Gotische stijl vormgegeven. Omstreeks eind jaren dertig werd aan de noordzijde een bordes en aan de zuidzijde een serre aangebouwd, te herkennen aan de lichtgesinterde baksteen. De vier schoorstenen werden wegens lekkage verwijderd. Ten tijde van de bouw van de pastorie ontwierp waarschijnlijk de firma Vroom uit Haren een tuin in Engelse landschapsstijl achter de pastorie. In 1890 werd de rouwkapel, naar een ontwerp van Nieboer uit Utrecht, gebouwd door de plaatselijke aannemer Rubertus in Neo-Gotische stijl, die in de kleinste details kenmerken van architect A. Tepe bezit.
De pastorie is gelegen aan één van de hoofdwegen van Uithuizen, ten oosten van de RK-kerk. Een hals verbindt de pastorie met de kerk. De pastorie wordt van de weg gescheiden door een groenstrook. Aan de oostzijde wordt door een muur het koetshuis met aangebouwde kosterswoning verbonden met de pastorie; door verbouw komen deze echter niet voor bescherming van rijkswege in aanmerking. Achter het koetshuis wordt eveneens door een muur de stookhut verbonden met de pastorie. Tussen koetshuis en stookhut ligt een moestuin en aan de zuidzijde van de pastorie ligt de siertuin, die toegang verleent tot het achterliggende kerkhof waar zich de rouwkapel bevindt.
Waardering
Pastorie met aangebouwde stookhut, siertuin en rouwkapel van algemeen belang vanwege cultuur- en architectuurhistorische waarde:
- als voorbeeld van een pastoriecomplex uit het laatste kwart van de negentiende eeuw in de provincie Groningen
- vanwege de bijzondere vormgeving van de pastorie, de siertuin en de kapel
- vanwege de vrij hoge mate van gaafheid van het complex en de afzonderlijke onderdelen
- vanwege de functionele en ruimtelijk-visuele relatie met de naastgelegen RK-kerk, waarmee het een geheel vormt
- vanwege de bijzondere en beeldbepalende ligging van het complex in het dorp Uithuizen.
Eigenschappen
Functie | Hoofdcategorie | Subcategorie | Functietype | Is hoofdfunctie |
---|---|---|---|---|
Pastorie(K) | Woningen en woningbouwcomplexen | Dienstwoning(K) | oorspronkelijke functie | Ja |
Straat | Getal | Achtervoegsel | Postcode | Plaats | Locatie | Situatie | Is hoofdadres |
---|---|---|---|---|---|---|---|
Hoofdstraat-West | 83 | – | 9981 AB | Uithuizen | – | – | Ja |
Kadastraal perceel | Kadastrale sectie | Kadastraal object | Appartement | Kadastrale gemeente |
---|---|---|---|---|
– | E | 3878 | – | Uithuizen |
Start | Eind | Notitie | Beschrijving |
---|---|---|---|
1864 | 1864 | – | vervaardiging |
1935 | 1940 | aanbouw noordzijde bordes, zuidzijde serre | verbouwing |