Spekslagerij, Terborg

Omschrijving

De voormalige SPEKSLAGERIJ annex WORSTMAKERIJ met aangebouwd WOONHUIS is gebouwd op een samengestelde plattegrond. De woning bestaat uit van een blokbepleistering voorzien souterrain, een in kruisverband gemetselde baksteen opgetrokken bel-etage en een zolderverdieping onder een samengesteld afgeplat schilddak gedekt met gesmoorde betonpannen. Aan de zijde van de rechter zijgevel bevindt zich een forse serre onder een plat dak. Het tweelaags bedrijfsgedeelte is opgetrokken in baksteen, gemetseld in kruisverband en bezit drie zadeldaken met de nok evenwijdig aan de weg, gedekt met gesmoorde Hollandse pannen. De gevels van het woonhuis worden verlevendigd door gepleisterde speklagen en geblokte hoekpilasters alsmede door van siermetselwerk voorziene blinde segmentbogen met gepleisterde aanzetstenen boven de vensters en deuren van de bel-etage. Onder deze vensters bevinden zich van siermetselwerk voorziene panelen. De gevels worden afgesloten door een gepleisterd architraaflijstje, fries met siermetselwerk, en een geprofileerde kroonlijst waarin de goot. De ingang van zowel de woning als het bedrijfsgedeelte zijn gelegen in de linker zijgevel. De VOORGEVEL is asymmetrisch ingedeeld en is drie traveeën breed waarbij de linker travee licht risaleert. Iedere travee bezit in het souterrain een door een blind segmentboogje afgesloten getralied venster met een tweeruits raam. De bel-etage heeft in iedere travee een enkelruits schuifraam met een van transparant glas-in-lood voorzien bovenlicht. De LINKER ZIJGEVEL van het woonhuis is drie traveeën breed waarbij de linker travee risaleert en voorzien is van een venster met een T-schuifraam en een bovenlicht met glas-in-lood. De in de middelste travee gelegen ingang is bereikbaar via een hardstenen trap met bordes en gietijzeren balustrade en bezit een fraaie paneeldeur met smeedijzeren deurhek alsmede een enkelruits bovenlicht De rechtertravee bezit een venster als in de voorgevel. De gevel van de linkerhelft van het bedrijfsgedeelte is voorzien van een getoogde dubbele opgeklampte houten deur met aan weerszijden een door een blind segmentboogje afgesloten getralied venster. De verdieping bezit een getoogd houten luik met aan weerszijden een rond gietijzeren roosvenster. In de geveltop bevindt zich een door een rondboog afgesloten zolderluikopening waarin een rechtgesloten houten luik met een gietijzeren halfrond bovenlicht. In de geveltop bevindt zich een houten constructie ten behoeve van een luiwerk. De rechter gevelhelft van het bedrijfsgedeelte bezit twee ingehakte vensters en een gietijzeren roosvenster. De ACHTERGEVEL wordt gevormd door twee verspringende geveldelen waarvan het linker geveldeel op de verdieping voorzien is van twee door blinde segmentboogjes afgesloten vensters. Links met een vernieuwd enkelruits raam, rechts met een vierruits raam. Het rechtergeveldeel is blind uitgevoerd. De RECHTER ZIJGEVEL van het woonhuis heeft links een serre die voorzien is een van trap naar de tuin met een gietijzeren balustrade. Het aansluitende geveldeel van het woonhuis en bedrijfsgedeelte bezit meerdere ingehakte venster en deuropeningen alsmede twee gietijzeren roosvensters. Het INTERIEUR bezit volgens de eigenaar onder meer nog een over meerdere bouwlagen opgetrokken rookkast.

Waardering

Voormalige SPEKSLAGERIJ annex WORSTMAKERIJ met WOONHUIS gebouwd in de jaren 1890-1896 onder invloed van de Neo-Renaissancestijl in opdracht van P.L.M. OORSPRONG uit ZWOLLE.

- Van architectuurhistorische waarde als goed en redelijk gaaf bewaard voorbeeld van een bedrijfsgebouw met aangebouwde woning waarvan vooral de rijke detaillering van het woonhuis invloeden Neo-Renaissancestijl vertoont. De gebouwen bezitten een rijke detaillering en zijn deels in bijzondere materialen opgetrokken. Het bedrijfgedeelte bezit diverse gietijzeren ramen en een luiwerk. Het woonhuis is voorzien van gepleisterde decoraties, siermetselwerk en fraaie gietijzeren balustrades. Volgens de eigenaar bezitten diverse onderdelen van het gebouw nog oorspronkelijke interieuronderdelen zoals een over drie bouwlagen opgetrokken rookkast in de voormalige spekslagerij.

- Van stedenbouwkundige waarde als essentieel en functioneel onderdeel van het spekslagerij- annex worstmakerijcomplex Oorsprong .

- Van cultuurhistorische waarde als een zeldzaam en representatief voorbeeld van een laat-negentiende-eeuws bedrijfsgebouw van het type spekslagerij- annex worstmakerij met aangebouwd woonhuis.

Monumenten.nl maakt u wegwijs in monumentenland

Alles over monumenten onder één dak.
Een monument kopen, onderhouden of verduurzamen? Hier vindt u alle informatie, inspiratie en praktische tips.

Locatie

Monumentnummer
515472
Complexnaam
-
Provincie
Plaats
Complexomschrijving

Inleiding

Voormalige SPEKSLAGERIJ annex WORSTMAKERIJCOMPLEX gebouwd in de jaren 1890-1896 onder invloed van de Neo-Renaissancestijl in opdracht van P.L.M. OORSPRONG uit ZWOLLE. Het complex bestaat uit de volgende onderdelen: 1. SPEKSLAGERIJ annex WORSTMAKERIJ met aangebouwd WOONHUIS 2. KOETSHUIS De bouw in 1890-1891 van deze, op korte afstand van het station gelegen, exportslagerij die een van de weinige bewaard gebleven voorbeelden van dit type in ons land vormt, hangt nauw samen met de grote rol die de varkensmesterij in de late negentiende eeuw in de gemeente speelde. In deze periode was de varkensmesterij in Nederland vooral geconcentreerd in de Achterhoek en Twente. De voorspoedige gang van zaken leidde in 1896 tot het aanbouwen van een worstmakerij. In de twintiger jaren werd het bedrijf gesloten. De familie verhuurde vanaf 1927 het bedrijfsgedeelte aan de inktmakerij N.V. Klutman en bleef zelf in het woonhuis wonen. In de jaren zestig van de twintigste eeuw werd het complex verkocht aan de heer S. Kaak die vervolgens een deel van het bedrijfsgedeelte verbouwde tot een tweede woning. Beide woningen werden vervolgens verhuurd. Het interieur van het resterende deel van de spekslagerij is nog grotendeels intact met inbegrip van een rookkast. Ook het woonhuis bezit nog diverse oorspronkelijk onderdelen. Het koetshuis kreeg aan de achterzijde een lage als woning bedoelde aanbouw doch bleef voor wat betreft het interieur ongewijzigd. Het aan de zuidzijde van de Stationsweg, op korte afstand van het station gelegen, complex wordt aan drie zijden omgeven door een tuin. Aan de linkerzijde bevindt zich een moderne klinkerbestrating die zich tussen het bedrijfsgedeelte en het koetshuis voortzet in oudere mogelijk nog oorspronkelijke klinkerbestrating. Door de ligging op een licht hellend terrein ligt het souterrain van de woning op gelijke hoogte met de begane grond van het achterliggende bedrijfsgedeelte. Hierdoor bezit het ook het koetshuis een kelder.

Waardering

Voormalig SPEKSLAGERIJ annex WORSTMAKERIJCOMPLEX gebouwd in de jaren 1890-1896 onder invloed van de Neo-Renaissancestijl in opdracht van P.L.M. OORSPRONG uit ZWOLLE.

- Van architectuurhistorische waarde als goed en redelijk gaaf bewaard voorbeeld van een laat-negentiende-eeuws bedrijfsgebouw met aangebouwde woning waarvan vooral de rijke detaillering van het woonhuis invloeden van de Neo-Renaissancestijl vertoont. De gebouwen bezitten een rijke detaillering en zijn deels in bijzondere materialen opgetrokken. Het bedrijfgedeelte bezit diverse gietijzeren ramen en een luiwerk. Het woonhuis is voorzien van gepleisterde decoraties, siermetselwerk en fraaie gietijzeren balustrades. Opvallend is het materiaalgebruik van het koetshuis waarvan de gevels zijn opgetrokken in crèmekleurige en rode kalkzandsteen. Diverse onderdelen van het complex bezitten volgens de eigenaar nog oorspronkelijke interieuronderdelen zoals een over drie bouwlagen opgetrokken rookkast in de voormalige spekslagerij.

- Van stedenbouwkundige waarde vanwege de situering aan de Stationsweg. De uit villa's en bedrijfsgebouwen bestaande bebouwing aan deze weg is kenmerkend voor de in een hoog tempo toenemende industrialisatie in het laatste kwart van de negentiende eeuw in Nederland.

- Van cultuurhistorische waarde als een zeldzaam en representatief voorbeeld van een laat-negentiende-eeuws bedrijfsgebouw van het type (export)spekslagerij- annex worstmakerij met aangebouwd woonhuis en een naastgelegen koetshuis.

Eigenschappen

Functies
Functie Hoofdcategorie Subcategorie Functietype Is hoofdfunctie
Woonhuis Woningen en woningbouwcomplexen Woonhuis(K) oorspronkelijke functie
Vleesverwerkingsfabriek Boerderijen, molens en bedrijven Industrie oorspronkelijke functie Ja
Adressen
Straat Getal Achtervoegsel Postcode Plaats Locatie Situatie Is hoofdadres
Stationsweg 6 7061 CT Terborg Ja
Percelen
Kadastraal perceel Kadastrale sectie Kadastraal object Appartement Kadastrale gemeente
B 3088 Wisch
Bouwperioden
Start Eind Notitie Beschrijving
1890 1891 vervaardiging
1896 1896 Aanbouw worstmakerij. verbouwing
Ambachten
Name Beroep Notitie
Oorsprong, P.L.M. ; Gelderland opdrachtgever
Naar boven