Inleiding

Gemaalcomplex Leemans, bestaande uit MACHINEGEBOUW, DIESELOLIETANKS, SCHUTSLUIS ("Stontelerschutsluis"), TRAFOHUISJE en SCHOTBALKENLOODS. Het complex ligt in het noorden van de Wieringermeerpolder aan het noordelijk einde van de Oeversche Vaart.

Het gemaal bestaande uit een machinegebouw van het bouwtype C, met bijbehorende voor- en achterwaterlopen werd gebouwd in 1929 als dieselgemaal met twee centrifugaalpompen ten behoeve van de droogmaking van het Wieringermeer en is sindsdien in gebruik als poldergemaal. Het architectonisch ontwerp van het machinegebouw is van ir. D. Roosenburg. De bouw stond onder leiding van L. van der Valk uit Heemstede. Voor de droogmaking van het Wieringermeer (1929-1930) zijn twee gemalen gebouwd: in het noorden het dieselgemaal Leemans en in het zuiden het elektrogemaal Lely, beide uitgevoerd met centrifugaalpompen. Er werd gekozen voor twee verschillende typen aandrijvingen om zo minder afhankelijk te zijn van één soort brandstof. Bij Leemans heeft men de opvoerhoogte zo gering mogelijk gehouden door de centrifugaalpompen onder het peil van het buitenwater (IJsselmeer) op te stellen. In 1996-1997 zijn de dieselmotoren met centrifugaalpompen vervangen door elektrisch gedreven schroefpompen.

Waardering

Het gemaalcomplex Leemans is van algemeen belang wegens cultuur- en architectuurhistorische waarde als architectonisch goed ontworpen en gaaf bewaard gebleven voorbeeld van een groot gemaal in gewapend beton. Het complex is van algemeen belang uit cultuurhistorisch oogpunt als belangrijk onderdeel van de waterhuishouding in Nederland, in casu als een van de twee gemalen gebouwd ten behoeve van de droogmaking van het Wieringermeer, waarbij bewust werd gekozen voor het bouwen van een dieselgemaal in relatie tot de elektro-installatie van het gemaal Lely, het tweede grote gemaal in de Wieringermeerpolder.