Inleiding

RAADHUIS van Alphen aan den Rijn, gebouwd in 1938-1939 naar ontwerp van de architect C.J. Blaauw. De Traditionalistische bouwstijl van zowel het exterieur als het rijk uitgevoerde interieur is kenmerkend voor het late oeuvre van de architect. De bouw werd uitgevoerd door aannemersbedrijf J. van der Bijl uit Zeist. In het ontwerp kreeg het gebouw een functionele tweedeling tussen de administratieve zuidvleugel en representatieve ruimtes in de noordvleugel, met als centraal punt de entreehal met trappenhuis en op de verdieping de raadzaal. In de zijgevels van de hoekpaviljoens kwamen aparte entrees voor de secretarie en de trouwzaal.

De symmetrische opzet van het pand wordt voortgezet in de hoofdas van het Burgemeester Visserpark aan de voorzijde en de Parklaan in het Bospark aan de achterzijde.

Omschrijving

In hoofdopzet symmetrisch pand op U-vormige plattegrond met verhoogde risalerende middenpartij en twee hoekpaviljoens met tuitgevels. Achter het noordelijke paviljoen een éénlaagse bodewoning. Het pand is boven een licht risalerend souterrain over twee bouwlagen opgetrokken in rode baksteen (Rijnlandse handvormsteen) en wordt gedekt door zadeldaken met gesmoorde geglazuurde Hollandse pannen; in de dakschilden boven alle gevels dakkapellen met negenruits vensters. Het als plint opgevatte souterrain is gemetseld in een lichtere tint baksteen en wordt afgesloten door een natuurstenen waterlijst. Het souterrain is ingedeeld met halfronde twaalfruits stalen vensters onder rondboogstrekken voorzien van natuurstenen aanzet- en sluitstenen; in de gevels daarboven grote recht gesloten acht- en zesruits vensters met een sterke verticale stalen roedenverdeling in houten kozijnen met bovenlichten. In de voor- en zijgevels driezijdige erkerpartijen.

Symmetrische hoofdfacade (oost) met een verhoogd middenrisaliet bekroond door een forse dakruiter, die voorzien is van een vierkante basis met balustrade en een lantaarn met smalle achtkantige, met koper beklede spits. In de risaliet een door tufstenen lijst geaccentueerde ingangspartij, waarvan de lijst in het dakschild beëindigd wordt door een klokvormig tympaan met een door leeuwen geflankeerd gemeentewapen in reliëf. Een brede bordestrap van graniet leidt naar de dubbele glasdeur met smeedijzeren traliewerk, waarboven een balkon op zware versierde consoles met een natuurstenen balustrade voorzien van smeedijzeren hekwerk en bronzen lantaarns op de hoeken; op de verdieping een grote glaspui met deuren naar het balkon. Aan weerszijden van de entreepartij driezijdige erkers over twee bouwlagen. De gevels van de terugliggende vleugels tellen elk zeven vensterassen. In de risalerende tuitgevels van de hoekpaviljoens een centrale driezijdige erkerpartij over twee bouwlagen, geflankeerd door twee smalle zijlichten. De zeshoekige vensters in de geveltoppen hebben een diagonale roedenverdeling.

De zuidgevel telt acht vensterassen met in het midden een kleine erker onder een koperen dak tussen de twee bouwlagen. Rechts daarvan de deur onder een bovenlicht boven een brede bordestrap met gemetselde borstwering, waarachter links een trap naar de ingang van het souterrain. De noordgevel bestaat uit een gedeelte met twee vensters en een deur met bordestrap ervoor, de oorspronkelijke entree naar de trouwzaal. Rechts van de bordestrap de entree tot de bodewoning die verder twee vensters telt.

Tegen de verhoogde risalerende middenpartij aan de achtergevel (west) een uitgebouwd trappenhuis onder lessenaardak. In de middenrisaliet een dubbele deur met bovenlicht onder een groot traplicht met glas-in-loodramen tot boven de daklijst. Aan weerszijden van de risaliet is de bel etage uitgebouwd onder een lessenaardak over de gehele breedte van de gevels en de zijgevel van het zuidelijke paviljoen. In de tuitgevel van dit paviljoen twee deuren op souterrainniveau en daarboven vensters en een zeshoekig venster in de geveltop. Tegen het noordelijke paviljoen de bodewoning met grote gebogen erkerpartij in de tuitgevel.

INTERIEUR Van het oorspronkelijke rijk uitgevoerde interieur zijn onder meer de hal met trappenhuis en de betimmering in enkele vertrekken bewaard gebleven. Achter de entree de centrale hal met in patroon gelegde vloer van lichte Comblancien en donkere Naamse steen. De wanden en kolommen zijn bekleed met Calacata-marmer. De monumentale koningstrap is uitgevoerd in Comblancien. In de hal zijn enkele oorspronkelijke vaste wandbanken bewaard gebleven. In het trappenhuis en de raadzaal op de verdieping grote vensters met figuratief gebrandschilderd glas van Dick Broos. In het trappenhuis betreft het een voorstelling van de Nijverheid en in de raadzaal van Wijsheid, Beraad, Wet en Gezag. De glas-in-loodramen in de trouwzaal zijn vervaardigd door Max Nauta. De representatieve vertrekken, zoals de trouwzaal, de raadzaal, de burgemeesters- en commissiekamer zijn voorzien van parketvloeren en wandbetimmeringen in verschillende houtsoorten, zoals donker Honduras-mahonie en licht eiken, al dan niet gecombineerd met balkenplafonds.

Op verschillende plekken in het gebouw speciaal voor het raadhuis ontworpen meubilair en zeer markante Tsjechische kristallen lichtkronen. Diverse wandklokken zijn opgenomen in de wandbetimmeringen, in de voormalige publieksruimte van de secretarie een fraai in tegelwerk uitgevoerd exemplaar.

Waardering

Het raadhuis van Alphen aan den Rijn is van algemeen belang vanwege de cultuurhistorische waarde als representatief voorbeeld van een raadhuis uit de jaren dertig van de 20ste eeuw en daarmee een beelddrager van bestuurlijke ontwikkelingen op lokaal niveau.

Het raadhuis met bijbehorend interieur is van algemeen belang vanwege de architectuurhistorische waarde te weten de Traditionalistische vormgeving van zowel het exterieur als het rijk uitgevoerde interieur, kenmerkend voor de bouwperiode en het latere bouwkundige oeuvre van de architect C.J. Blaauw.

Het raadhuis is in hoge mate van stedenbouwkundig belang vanwege de beeldbepalende situering en in het bijzonder de relatie met de inrichting van het Burgemeester Visserplein voor het gebouw.

Het pand is in- en uitwendig bijzonder gaaf in hoofdvorm, materiaalgebruik en detaillering.