Congregatie Zusters van St. Joseph, Amersfoort

Omschrijving

De plattegrond van het woongedeelte van het MOEDERHUIS is U-vormig, met een binnenterrein dat geheel omgeven is door een kloosteromgang. Aan de noordzijde van deze omgang bevindt zich de kapel, die noord-zuid is georiënteerd. De U-vorm van het woongedeelte kan worden onderverdeeld in een hoofdgebouw met afgeplat schilddak, dat evenwijdig ligt aan de openbare weg, en twee vleugels met plat dak. Het hoofdgebouw ligt op enige afstand van de openbare weg en is middels twee oprijlanen links en rechts te bereiken. Het terrein wordt begrensd door een gele bakstenen muur met pijlers waartussen zich een smeedijzeren hekwerk bevindt.

De bouwstijl laat zich typeren als persoonlijke en sobere interpretatie van stijlen als rationalisme, neorenaissance en chaletstijl voor het woongebouw en Neogotiek voor de kapel. De symmetrische voorgevel (zuidzijde) van het hoofdgebouw is langwerpig, heeft twee bouwlagen en kan onderverdeeld worden in een risalerend middendeel, zes traveeën breed, en twee flankerende vleugels, ieder drie traveeën breed, waarbij de vensters echter verder uit elkaar liggen. Elk van de drie delen heeft een afgeplat schilddak, dat alleen in de middenrisaliet onderbroken wordt door een topgevel met steekkap en forse dakoverstek, geeft tezamen met het houten beschot in de topgevel een landelijk karakter aan het gebouw. Op de topgevel is een kruis geplaatst. Op het dak, dat bedekt is met oranje kruispannen, bevinden zich dakkapellen met plat dak.

De topgevel in de middenrisaliet is twee traveeën breed. De vensters in de eerste bouwlaag worden overspannen door een natuurstenen latei met daarboven een segmentboog. Deze laatste ontbreken in de tweede bouwlaag, behalve boven de vensters onder de topgevel. In de topgevel van de middenrisaliet is een strokenvenster aangebracht bestaande uit drie vensters. Sterke overeenkomst met nummer 53 vertoont de inpandige entree, die precies in het midden onder een grote halfronde natuurstenen boog is geplaatst. Boven de natuurstenen boog bevindt zich een door natuursteen omlijst veld waarop de naam Klooster Sint Joseph is aangebracht. De dubbele openslaande deuren met bovenlichten en zijvensters zijn te bereiken middels drie natuurstenen treden.

De achtergevel wordt bepaald door het priesterkoor van de kapel, die bestaat uit drie zijden, met daartussen steunberen. In de uit baksteen opgetrokken muren zijn spitsboogvensters aangebracht. Boven het priesterkoor steekt het zadeldak van het schip uit, dat bekroond wordt door een open dakruiter met naaldspits met leien. De goothoogte van het zadeldak is gelijk aan de goothoogte van het hoofdgebouw. Het priesterkoor wordt geflankeerd door lage rechthoekige ruimten met plat dak, die voorheen dienst deden als sacristie en berging. Verder teruggelegen bevindt zich de samengestelde achterzijde van de carré van het woongedeelte. De muren zijn sober gedetailleerd en met name in het midden van rechthoekige tweelichts vensters met achtlichts bovenlicht voorzien. Geheel teruggelegen is het samengestelde schilddak van het hoofdgebouw zichtbaar.

De linkerzijgevel toont van rechts naar links de twee bouwlagen met schilddak van het hoofdgebouw, daarnaast de twee bouwlagen met plat dak van de westvleugel en geheel links de entree naar de uitbreiding uit 1918. Deze uitbreiding ontneemt het zicht op de westelijk zijmuur van de geheel links en verder teruggelegen kapel. In de muur van het schip zijn drie spitsboogvenster aangebracht, in de zijwand van het priesterkoor twee spitsboogvensters. De muren van het woonblok zijn sober gedetailleerd en met rechthoekige tweelichts vensters met achtlichts bovenlicht in de tweede bouwlaag en op de begane grond dubbele openslaande deuren.

Hoewel de rechterzijgevel in details en vensterverdeling afwijkt van de linkerzijgevel kan gesteld worden dat de rechterzijgevel in grote lijnen spiegelbeeldig identiek is aan de linkerzijgevel.

In het interieur zijn vloeren, wanden en plafonds veelal ongeschonden. Wel zijn de plafonds verlaagd. Bijzondere ruimten zijn de ontmoetingsruimte in de noordwestvleugel, de entree, en de sobere kapel met houten zoldering, met gewijzigd stoelenplan, aangepast aan de eigentijdse eisen. Een uitgebreid gangenstelsel ligt onder het gehele klooster.

Waardering

Het moederhuis Sint Joseph, Barchman Wuytierslaan 55 is van algemeen belang vanwege zijn architectuurhistorische waarde als gaaf en zeldzaam voorbeeld van een eclectische bouwstijl, alsmede van het bouwtype moederhuis. Het gebouw is tevens van cultuurhistorische waarde als voorbeeld van een retraitehuis dat is gericht op de levensbeschouwing. Het gebouw is van ensemblewaarde in relatie tot het voormalige retraitehuis, Barchman Wuytierslaan 53, eveneens ontworpen door H. Kroes. Beide panden nemen in het oeuvre van H. Kroes een belangrijke plaats in.

Monumenten.nl maakt u wegwijs in monumentenland

Alles over monumenten onder één dak.
Een monument kopen, onderhouden of verduurzamen? Hier vindt u alle informatie, inspiratie en praktische tips.

Locatie

Monumentnummer
517652
Complexnaam
St. Alfhonsus en St. Joseph
Provincie
Gemeente
Plaats
Complexomschrijving

Inleiding

In het eerste decennium van de twintigste eeuw was de in de binnenstad van Amersfoort gevestigde Congregatie van St. Joseph een sterk groeiende gemeenschap. Deze groei leidde in 1909 tot plannen voor de bouw van een COMPLEX van twee KLOOSTERGEBOUWEN op een terrein dat op enige afstand van de stad was gelegen. De Congregatie beschikte over een uitgestrekt terrein aan de noordzijde van de Barchman Wuytierslaan. Aan de Amersfoortse en rooms-katholieke architect H. Kroes werd in 1909 de opdracht voor een moederhuis (St. Joseph) en een retraitehuis met kapel (St. Alphonsus) gegeven. De panden vormen door een eenheid in compositie en materiaalgebruik een ensemble.

Achter het moederhuis St. Joseph bevindt zich een klein wasgebouw, dat een eenheid met het hoofdgebouw vormt. Aan de linker en aan de achterzijde is in 1981, naar ontwerp van architect G. Pothoven, een uitbreiding gerealiseerd, die van ondergeschikt belang is.

In 1937 werd aan het retraitehuis St. Alphonsus een kleine uitbreiding naar ontwerp van W.C.A. Kroes in de stijl van zijn vader toegevoegd. Het betreft het voormalige paterskwartier uiterst links aan de voorgevel. Deze verbouwing valt binnen de bescherming. Naast enkele andere, relatief kleine verbouwingen, dient de verbouwing van 1967 genoemd te worden. Rechts naast de voorgevel en aan de achterzijde werden enkele grote ruimten met plat dak aan het gebouw toegevoegd. Deze vallen buiten de bescherming. Na een korte periode van leegstand is het retraitehuis in 1996-1997 hoofdzakelijk intern verbouwd tot asielzoekerscentrum. Daarbij is in de kapel een keuken gebouwd, die de ruimtewerking van de kapel heeft verminderd. De keuken is echter zodanig gebouwd, dat de originele delen niet zijn aangetast.

Aan de achterzijde van de gebouwen strekte een grasveld tot aan een bosrijke omgeving. Het contact tussen de gebouwen en het grasveld is enigszins afgenomen door een aantal verbouwingen.

De panden van Barchman Wuytierslaan 53 en 55 vormen met elkaar een eenheid wat plattegrond en compositie betreft, gelet op de symmetrische opbouw van de gevels, de positie van de kapel, de horizontaliteit met de schilddaken evenwijdig aan de openbare weg en de afwisseling van lijst- en topgevels, alsmede wat betreft het materiaalgebruik van rode en gele baksteen, de gestileerde natuurstenen boven- en onderdorpels. Tevens zijn beide gebouwen op een uitgemetselde plint geplaatst. De rode bakstenen gevels worden horizontaal geleed door gele baksteenstroken ter hoogte van de boven- en onderdorpels van de tweelichtsvensters met achtruits bovenlichten. Een deel van de kozijnen van de vensters is vernieuwd waarbij de T-vorm en roedenverdeling in de bovenlichten behouden zijn gebleven.

Omschrijving

De architect Kroes plaatste de twee grootschalige KLOOSTERGEBOUWEN, bestaande uit woongedeelten, eetzalen, keukens en kapellen en grot, naast elkaar aan de Barchman Wuytierslaan. De voorgevels van Barchman Wuytierslaan 53 en 55 vormen een eenheid zowel wat compositie betreft als materiaalgebruik. Ook de plattegronden tonen overeenkomsten. Aan de voorzijde van ieder gebouw bevinden zich de woongedeelten, terwijl aan de achterzijde de kapel, de eetzaal en de dienstruimten zijn ontworpen.

Achter het westelijk gelegen moederhuis bevindt zich op enige afstand een kleine begraafplaats, dat door middel van een recht pad met het moederhuis is verbonden. Direct naast het moederhuis staat een klein rechthoekig washuis, dat tot het oorspronkelijke ontwerp behoort.

Tot het complex behoren de volgende onderdelen:

1. het moederhuis St. Joseph, Barchman Wuytierslaan 55

2. het voormalig retraitehuis, Barchman Wuytierslaan 53.

Waardering

Het complex, bestaande uit een moederhuis en retraitehuis, alsook kapel en grot van de Congregatie van St. Joseph is van algemeen belang vanwege zijn architectuurhistorische waarde als gaaf voorbeeld van een kloostergebouw. Het complex is tevens van cultuurhistorisch belang als kenmerkend overblijfsel van een regionale ontwikkeling.

Eigenschappen

Functies
Functie Hoofdcategorie Subcategorie Functietype Is hoofdfunctie
Klooster Religieuze gebouwen Klooster, kloosteronderdl oorspronkelijke functie Ja
Adressen
Straat Getal Achtervoegsel Postcode Plaats Locatie Situatie Is hoofdadres
Barchman Wuytierslaan 55 3819 AB Amersfoort Ja
Percelen
Kadastraal perceel Kadastrale sectie Kadastraal object Appartement Kadastrale gemeente
D 11464 Amersfoort
D 11543 Amersfoort
Bouwperioden
Start Eind Notitie Beschrijving
1909 1910 vervaardiging
Ambachten
Name Beroep Notitie
Kroes, H. ; Stad Amersfoort architect / bouwkundige / constructeur
Congregatie Zusters van Sint Joseph ; Stad Amersfoort opdrachtgever
Naar boven