Inleiding

Vrijstaande houten LOODS voor de opslag van kolen, gebouwd in 1893 naar ontwerp van ingenieur J. van Hasselt bij het voormalige stoomgemaal 'De Watergeus', waarmee hij door middel van een loopbrug was verbonden.

De kolenloods is opgetrokken in hout, waarschijnlijk in verband met de Wet op de Verboden Kringen waarin werd bepaald dat bouwsels binnen het schootsveld van een vesting niet in steen mochten worden opgetrokken. Het gaat hier om de enige nog bestaande (houten) kolenloods bij een gemaal in de provincie Zuid-Holland, waardoor het bouwsel grote zeldzaamheidswaarde heeft. Bij de electrificatie van het gemaal in 1923 verloor de kolenloods de oorspronkelijke functie. Naast de loods staat de in 1897 eveneens als onderdeel van het gemaal gebouwde stokerswoning. Het inwendige van de schuur is in de jaren negentig van de twintigste eeuw verbouwd.

Omschrijving

De loods is vanuit een rechthoekige plattegrond in liggende, staande en diagonale houten delen opgetrokken en staat onder een met gesmoorde Hollandse pannen gedekt zadeldak. De houten gevels van de kolenschuur waren zo geconstrueerd dat ze lucht doorlieten. Tijdens een in de jaren negentig uitgevoerde inwendige verbouwing, waarbij ook de oorspronkelijke vloer van IJsselsteentjes is vervangen door een betonnen vloer, en een zolder is ingebouwd, zijn de gevels aan de binnenkant dichtgemaakt. De stijlen die de langsgevels vertikaal geleden en de constructie de noodzakelijke stijfheid verlenen staan aan de buitenzijden, zodat de druk van de steenkool op de planken kon worden opgevangen. De constructie van de wanden is versterkt door diagonale, aan de stijlen bevestigde balken. De kopgevels zijn van het type puntgevel en zijn voorzien van een voorschot van staande planken met een gekeperde onderrand. De naar de weg en het gemaal gekeerde kopgevel bevat een stel uit diagonaal lopende planken vervaardigde deuren, die zijn samengesteld uit apart van elkaar te openen boven- en onderdeuren.

Waardering

De kolenschuur is van algemeen belang vanwege de cultuurhistorische waarde, architectuurhistorische waarde en ensemblewaarde.

- De schuur is van cultuurhistorisch belang als herkenbaar voorbeeld van een houten kolenloods uit het einde van de negentiende eeuw, oorspronkelijk een functioneel onderdeel van het voormalige stoomgemaal De Watergeus. Als zodanig is de schuur verbonden met de geschiedenis van het waterbeheer in Nederland.

- De schuur heeft architectuurhistorische en typologische waarde vanwege de specifieke, met de functie en de locatie verbonden architectonische kenmerken, vanwege de gaafheid, detaillering en het materiaalgebruik.

- De kolenschuur heeft ensemblewaarde vanwege de historische functionele samenhang met het (inmiddels vernieuwde) gemaal. De schuur is tevens van belang vanwege de situering in relatie tot een eeuwenoud uitwateringspunt en vanwege de ligging als houten gebouw in het schootsveld van de vestingwerken.