Zutphensestraatweg 26, Dieren
Inleiding
Deze in een rijke Neo-Renaissancestijl opgetrokken VILLA met TUINHEK kwam tot stand in 1894-1895 naar ontwerp van E. Lofvers. Het pand vormt de eerste villa van het complex komende uit het zuiden. De voortuin wordt door middel van een ijzeren hekwerk van de weg gescheiden.
Omschrijving
De villa, gebouwd op een rechthoekige plattegrond, heeft twee bouwlagen onder een afgeplat schilddak gedekt met leien, naar achteren toe overgaand in een mansardedak. Het pand heeft een rondom lopende gepleisterde plint. De ingang beveindt zich in de rechter zijgevel.
De drie traveeën brede VOORGEVEL heeft een risalerende, door een halsgevel afgesloten linkertravee en een in de vorm van een hoektorentje uitgebouwde rechtertravee. De middentravee wordt afgesloten door een hoofdgestel bestaande uit een architraaf, fries met siermetselwerk en een geprofileerde kroonlijst. Het fries heeft in het midden een gepleisterd veld geflankeerd door twee consoles, waarop oorspronkelijk de naam van de villa geschilderd stond. De middentravee heeft een serre met een gepleisterde plint en een geprofileerde kroonlijst op consoles. De serre heeft aan de voorzijde dubbele deuren.
De gevel wordt verlevendigd door horizontaal over de gevel lopende gepleisterde banden en gepleisterde aanzet- en sluitstenen. De vensters op de begane grond worden afgesloten door segmentbogen met gepleisterde sluitstenen en zijn voorzien van schuiframen waarvan de middenstijl mogelijk verwijderd is. Op de verdieping bezitten de linker- en de rechtertravee boven de rechthoekige vensters blinde segmentbogen met gepleisterde aanzet- en sluitstenen. De linkertravee heeft tussen de verdiepingen een horizontale band bestaande bestaande uit een gepleisterde architraaflijst, een fries met siermetselwerk en een zware geprofileerde cordonlijst.
De linkertravee wordt afgesloten door een halsgevel met voluten (oorspronkelijk bekroond door een aedicula) geflankeerd door op consoles rustende postamenten met bolvormige ornamenten. Onder het in de halsgevel aangebrachte vooruitspringende venster bevindt zich een rondboogfries met gepleisterde kraagsteentjes.
De middentravee heeft op de begane grond over de volle breedte een serre onder een plat dak met een overstekende geprofileerde daklijst op bewerkte consoles. De serre heeft in de bovenlichten glas-in-lood vullingen. De bovenzijde van de serre fungeert als balkon. De balustrade is niet meer aanwezig. De middentravee heeft op de verdieping twee balkondeuren waarboven een strekse toog. In het dakschild bevindt een dakraam in de vorm van een oeil de boeuf. De rechtertravee bestaat uit een hoektorentje op een vierkante plattegrond die op de verdieping overgaat in een octagonale vorm om tenslotte bekroond te worden door een ui-vormige torenhelm waarvan de spits verdwenen is.
Van de LINKER ZIJGEVEK is de indeling en detaillering van de rechtsgelegen hoektoren is gelijk aan die van de voorgevel. De gevel is verder, op een links op de verdieping gelegen venster na, blind uitgevoerd.
De ACHTERGEVEL heeft links een lage uitbouw van één bouwlaag onder een lessenaarsdak waarin zich een opgeklampte houten deur en een klein rechthoekig raampje bevinden. De linkertravee, bestaande uit een uitbouw van twee bouwlagen onder een plat dak heeft op de verdieping een groot venster met twee gekoppelde draairamen met bovenlichten. De middentravee heeft op de begane grond een glasdeur met links een klein rechthoekig venster met een diefijzer. Tussen de begane grond en de verdieping bevindt zich een groot venster ter verlichting van het trappenhuis met een door een getoogde strek afgesloten venster met twee gekoppelde ramen met glas-in-lood invullingen. De verdieping heeft een door een getoogde strek afgesloten venster met een stolpraam waarin gekleurd glas-in-lood. Links hiervan bevindt zich een klein rechthoekig raampje met diefijzer. De rechter travee heeft op de begane grond een houten serre met van een roedenverdeling voorziene bovenlichten. De verdieping bezit een breed venster afgesloten door een getoogde strek en voorzien van twee gekoppelde enkelruits schuiframen. De zolderverdieping heeft een breed door een strek afgesloten venster met twee gekoppelde T-ramen. De gevel wordt afgesloten door windveren.
De RECHTER ZIJGEVEL heeft links een hoektorentje met vensters en een detaillering als in de voorgevel. De middentravee bezit een middels twee hardstenen treden te bereiken ingang waarvoor zich een later aangebracht tochtportaal bevindt. De ingang heeft een fraaie paneeldeur met twee glasruiten waarvoor zich smeedijzeren roosters bevinden. Het getoogde bovenlicht is voorzien van Art Nouveau glas-in-lood. De rechter travee is uitgebouwd over twee bouwlagen onder een plat dak. In de plint bevinden zich twee rechtgesloten keldervensters waarvoor diefijzers geplaatst zijn. Op de begane grond bevindt zich een venster met een zesruits schuifraam.
Het vrij gaaf bewaard gebleven INTERIEUR bezit nog diverse bewaard gebleven oorspronkelijke onderdelen zoals onder meer een hal met een witmarmeren vloer, geprofileerde deuromlijstingen, paneeldeuren, een trappenhuis met een rijk bewerkte eindbaluster en als ijzeren staafjes met in het midden een gegoten versieringselementje uitgevoerde balusters, kamers en suite met zeer fraaie stucplafonds in een eclectische trant met o.a. aan de Lodewijk XIV stijl ontleende ornamentiek (vrijwel identiek aan de stucplafonds in de overige door Lofvers ontworpen villa's) en schuifdeuren met panelen in de kamers en suite. De rechter voorkamer bezit een rijk uitgevoerd stucplafond met een voornamelijk aan de Renaissance ontleende ornamentiek.
Het ijzeren TUINHEK, dat de voortuin van de weg scheidt, heeft een dubbel draaihek als ingang.
Waardering
VILLA met TUINHEK, gebouwd in rijke Neo-Renaissancestijl in 1894-1895.
Architectuurhistorische waarden
- De villa is van belang als een bijzonder voorbeeld van een schilderachtige, bijzonder rijk uitgevoerde villa in Neo-Renaissancestijl uit de laatste jaren van de negentiende eeuw.
- De villa is van belang omwille van de vrij gaaf bewaard gebleven hoofdvorm, de bijzondere en rijke detaillering en ornamentiek alsmede het karakteristieke materiaalgebruik.
- De villa is van belang vanwege de vrij gaaf bewaarde rijk uitgevoerde interieurs waardoor er sprake is van een bijzondere samenhang tussen in- en exterieur.
- De villa is van belang voor het oeuvre van de architect Eelco Lofvers. Stedebouwkundige waarden:
- Het pand heeft een ensemblewaarde als onderdeel van het complex door Lofvers ontworpen villa's. Het tuinhek vormt een functioneel onderdeel van het villacomplex.
Monumenten.nl maakt u wegwijs in monumentenland
Alles over monumenten onder één dak.
Een monument kopen, onderhouden of verduurzamen? Hier vindt u alle informatie, inspiratie en praktische tips.
Locatie
Inleiding
Complex bestaande uit een RENTENIERSWONING uit 1868-1869 en zes naast- en tegenovergelegen luxueuze VILLA'S met TUINHEKKEN uit de jaren 1894-1899. De villa's en de rentenierswoning zijn merendeels gelegen aan de oostzijde van de Zutphensestraatweg met uitzondering van nr.19;21 die aan de westzijde van de straatweg gelegen is. De Zutphensestraatweg die oorspronkelijk de straatweg van Arnhem naar Zutphen vormde heeft een statig en groen karakter en heeft een lintbebouwing die voornamelijk bestaat uit laat-negentiende eeuwse en vroeg twintigste eeuwse villa's met tuinen die van de weg gescheiden worden door ijzeren hekwerken. De schilderachtige, merendeels in een zwierige en rijke Neo-Renaissancestijl uitgevoerde, villa's werden ontworpen door de rond de eeuwwisseling in de gemeente Rheden woonachtige en uit Sappemeer afkomstige opzichter en architect Eelco Lofvers. Lofvers bouwde de panden in eigen beheer in de tuin van "ons Plekje", een in een traditionele trant, met enige aan het Neo-Classicisme ontleende elementen, gebouwde rentenierswoning (Zutphensestraatweg 32). De panden Zutphensestraatweg 26, 28 en 30 werden in 1894-1895 gebouwd terwijl de panden Zutphensestraatweg 34 en 36 in 1896-1897 werden gebouwd. Het pand Zutphensestraatweg 19;21 werd waarschijnlijk eerst in 1898-1899 gebouwd. Alle villa's, doch evenwel in het bijzonder de villa's Zutphensestraatweg 28 en 30, vertonen een rijke verscheidenheid aan architectonische vormen en ornamentiek. De rechter zijgevel van de op de hoek met de Noorderstraat gelegen villa 'Hoekstee' (nr.36) is als voorgevel behandeld en vormt in visueel opzicht de begrenzing van het complex gezien vanuit het zuiden. Door de in de laatste decennia in de voortuinen geplante bomen wordt deze zichtas enigszins verstoord. De villa's vormen een bijzonder fraai voorbeeld van het toentertijd veel voorkomende verschijnsel van de 'eigenbouwers' en speculatiebouw: aannemers of architecten die in eigen beheer villa's bouwden om ze daarna met hoge winst te verkopen. Karakteristiek hiervoor is ook het feit dat de onderlinge afstand ondanks de grote bouwmassa's slechts enkele meters bedraagt.
Omschrijving
De in baksteen opgetrokken rentenierswoning heeft één bouwlaag en is gebouwd op een rechthoekige plattegrond. Het pand is voorzien van een voorgevel met hoekpilasters, een hoofdgestel en een dakhuis met een gezaagde daklijst. De villa's zijn veelal gebouwd op een samengestelde plattegrond die per villa verschilt en bezitten twee bouwlagen onder een samengesteld dak. De panden zijn merendeels opgetrokken in een bruin-rode baksteen terwijl tevens gebruik gemaakt is van rode verblendsteen. De panden zijn veelal voorzien van serre's, erkers en torentjes. Een deel van de oorspronkelijke dakbekroningen als piron's, smeedijzeren kruisbloemen en crète's is hier en daar nog bewaard gebleven. Een opvallend element vormden vroeger met name de obelisk-achtige bekroningen van de topgevel van nr.28. De gevels van de panden worden veelal verlevendigd door gepleisterde speklagen en door de venster afsluitende hanekammen. De interieurs zijn over het algemeen vrij gaaf bewaard gebleven. Daar vallen met name op de rijk uitgevoerde geornamenteerde stucplafonds van de kamers-en-suite die in de panden 26, 28, 30, en 36 grotendeels identiek zijn. De ornamentiek is voornamelijk ontleend aan de Lodewijkstijlen. Nummer 30 bezit tevens diverse in Neo-Renaissancestijl uitgevoerde glas-in-lood ramen waarvan met name een groot raam met medaillon met een afbeelding gebaseerd op een zelfportret van Rembrandt (mogelijk vervaardigd door Atelier 't Prinsenhof in Delft) in de rechter voorkamer opvalt.
Waardering
Complex bestaande uit een RENTENIERSWONING uit 1868-1869 en zes VILLA'S met TUINHEKKEN uit 1894-1899.
Architectuurhistorische waarden
- Het complex is van belang als een bijzonder voorbeeld van een reeks schilderachtige, bijzonder rijk uitgevoerde villa's in Neo-Renaissancestijl uit de laatste jaren van de negentiende eeuw alsmede vanwege de voor de bouwtijd karakteristieke en vrij gaaf bewaarde rentenierswoning die de kern van het complex vormt.
- Het complex is van belang omwille van de vrij gaaf bewaard gebleven hoofdvormen van de panden, de bijzondere en rijke detaillering en ornamentiek alsmede het karakteristieke materiaalgebruik. Ondanks het verlies van een deel van de decoratie zoals o.a. de pirons, smeedwerk en sommige balkonhekken.
- Het complex is van belang vanwege de vrij gaaf bewaarde rijk uitgevoerde interieurs waardoor er sprake is van een bijzondere samenhang tussen in- en exterieur.
- Het complex is van belang voor het oeuvre van de architect Eelco Lofvers.
Stedebouwkundige waarden:
- Het complex is van belang vanwege de hoogwaardige kwaliteit van de bebouwing die versterkt wordt door de aanwezigheid van tuinen met ijzeren hekwerken en verschillende oude bomen waardoor de oorspronkelijke situatie vrij goed bewaard is gebleven.
- Het complex is van belang vanwege de onderlinge samenhang en heeft een ensemblewaarde als onderdeel van de overige aan de Zutphensestraatweg gelegen historische villabebouwing. De Zutphensestraatweg maakt deel uit van de waardevolle historische dorpskern van Dieren en is kenmerkend voor de groei van een overwegend agrarische nederzetting tot een villadorp die Dieren in de laatste decennia van de negentiende eeuw doormaakte. Het complex is van bijzondere betekenis voor het aanzien van Dieren.
Cultuurhistorische waarden
- Het complex is van belang als bijzondere uitdrukking van de typologische ontwikkeling van de villa in de late negentiende eeuw.
- Het complex is van belang als opmerkelijk voorbeeld van het toentertijd veel voorkomende verschijnsel van de 'eigenbouwers' en speculatiebouw; aannemers of architecten die in eigen beheer villa's bouwden om ze daarna met hoge winst te verkopen. Karakteristiek hiervoor is ook het feit dat de onderlinge afstand ondanks de grote bouwmassa's slechts enkele meters bedraagt.
- Het complex is van belang als uitdrukking van een maatschappelijke ontwikkeling. De villa's werden overwegend gebouwd voor een nieuwe kapitaalkrachtige elite die zich voorkeur buiten de stad vestigde in een omgeving met veel natuurschoon doch wel met goede verbindingen met de stad Arnhem en de steden in het westen des lands. De villa's geven een duidelijk beeld van deze bevolkingsgroep die het aanzien van het dorp en de sociale gelaagdheid ervan sterk veranderde.
Eigenschappen
Functie | Hoofdcategorie | Subcategorie | Functietype | Is hoofdfunctie |
---|---|---|---|---|
Woonhuis | Woningen en woningbouwcomplexen | Woonhuis(K) | oorspronkelijke functie | Ja |
Straat | Getal | Achtervoegsel | Postcode | Plaats | Locatie | Situatie | Is hoofdadres |
---|---|---|---|---|---|---|---|
Zutphensestraatweg | 26 | – | 6953 CL | Dieren | – | – | Ja |
Hoofdcategorie | Subcategorie | Beschrijving | Notitie |
---|---|---|---|
Woningen en woningbouwcomplexen | Woonhuis(K) | – | Villa |
Kadastraal perceel | Kadastrale sectie | Kadastraal object | Appartement | Kadastrale gemeente |
---|---|---|---|---|
– | U | 3236 | – | Dieren |
Start | Eind | Notitie | Beschrijving |
---|---|---|---|
1894 | 1895 | – | vervaardiging |
Name | Beroep | Notitie |
---|---|---|
Lofvers, E. ; Gelderland | architect / bouwkundige / constructeur | – |