INLEIDING

GEMAAL met WATERKERINGSWERKEN, ontstaan vanaf 1894 en in latere decennia uitgebreid. Het complex van waterbouwkundige werken is gesitueerd ten noordoosten van Wapenveld. Het is gelegen in het polderdistrict Veluwe, dat 20.000 ha. beslaat en boogt op een eeuwenoude waterstaatkundige geschiedenis. De waterregulering in dit waterrijke en open landschappelijke gebied met de waterlopen Evergunne en Grote Wetering, kan niet worden los gezien van een grote samenhang van sluizen, kolken en het dijktracé in dit gebied dat zich tussen het Apeldoorns Kanaal en de IJssel (grens met gemeente Wijhe, Prov. Overijssel) bevindt.

Het complex bestaat uit vier onderdelen:

1. pompgemaal 'Pouwel Bakhuis' aan de Grote Wetering, gebouwd 1919

2. sluiskom in de Grote Wetering

3. keersluis in de Evergunne, gebouwd in 1894

4. dijkmagazijn aan de Evergunne

Als onderdeel van de waterbeheersing komen behalve genoemde objecten nog enkele objecten op het terrein voor, die echter vanwege hun bouwtijd buiten de periode van de Jongere Bouwkunst vallen en van ondergeschikt belang zijn voor de bescherming: een keersluis in de Grote Wetering onder een tongewelfde overkluizing in de dijk (voorzien van een jaartalsteen '1814/1774/1711'), een houten kolenloods (die in verband met infrastructurele werkzaamheden zal worden verplaatst), en twee trafo's uit 1947. Met de bijbehorende (sterk gewijzigde) machinistenwoning is er sprake van een fraai ensemble.

Omschrijving

Het complex bestaat uit in feite twee subcomplexen die middels de bochtige Werverdijk met elkaar zijn verbonden. Het gemaal "Pouwel Bakhuis" aan de Grote Wetering met bijbehorende sluiskom en de keersluis met dijkmagazijn bij de Evergunne, zo'n kilometer westwaarts ervan.

Waardering

Gemaal met waterkeringswerken van algemeen cultuur- en architectuurhistorisch belang:

- als voorbeeld van utiliteitsbouw rond 1900; - vanwege de ligging op een historisch lozingspunt van de Evergunne en Grote Weterig in de uiterwaarden; - als exponent van de geschiedenis van de bemalingstechniek en de waterbeheersing; - vanwege de ensemblewaarden door de functionele en landschappelijke samenhang van de complexonderdelen.