Inleiding

Het WOONHUIS in eclectische stijl van de historische buitenplaats Vijverhof dateert uit 1866. De buitenplaats is in 1670 gesticht door Agnes Block, weduwe van Hans de Wolff. In dat jaar kocht zij een hofstede met 14,5 hectare land. Zij liet een huis met theekoepel naast de bestaande boerderij bouwen. Voorts werden boomgaarden, moes- en bloementuin, plantsoen en bos aangelegd en een aantal vijvers graven. De naam Vijverhof is derhalve afgeleid van deze vijvers.

Agnes Block (1629-1704) als amateur botanica bekend onder de naam Flora Batava, had op haar buiten een rariteitenkamer ingericht, een volière met exotische vogels, een cultuur van uitheemse gewassen en een verzameling aquarellen van bloemen, planten en vogels vervaardigd door eigentijdse kunstenaars.

In 1813 werd de Vijverhof bij het buurgoed Over Holland getrokken en de opstallen gesloopt. In 1866 vond een afscheiding plaats en liet de toenmalige eigenaar Jhr. Pieter Clifford het huidige woonhuis bouwen. Sinds 1958 is de Vijverhof eigendom van de Koninklijke Academie van Wetenschappen en is er een onderzoeksinstituut gevestigd. Het interieur werd aangepast, waarbij de centrale gang op de beletage en verdieping gehandhaafd bleven. Ook de kapconstructie is ongewijzigd. Tegen de rechterzijgevel werden een trappartij en kas aangebouwd (vallen buiten de bescherming). In de linkerzijgevel is een ingang naar het souterrain gekomen. De hardstenen stoep aan de voorzijde is vervangen door een kunststenen exemplaar. De balkondeuren op de verdieping werd een stolpvenster.

Op het terrein werd een parkeerterrein aangelegd en verrezen een kantoorgebouw en in de jaren negentig een laboratorium aan de zijde van de Vecht. Het huis is in 1981-1982 gerestaureerd, waarbij onder meer de fundering is vernieuwd. Bij de Vijverhof behoort nog slechts een terrein van 1,44 hectare (van de 14,5 hectare in de zeventiende eeuw). Het vertoont restanten van een negentiende-eeuwse landschappelijke aanleg met enkele oude solitairbomen, zoals beuken en kastanjebomen, een glooiend gazon en een vijver achter het huis, via een duiker met de Vecht verbonden. Langs de Vecht bevindt zich een kleine strook parkbos met twee aanlegsteigers. Eén daarvan bevat de oorspronkelijke hardstenen stoep van het huis. De buitenplaats Vijverhof maakt deel uit van een reeks buitenplaatsen langs de Vecht en vormt een eenheid met de buitenplaatsen Over-Holland, Sterreschans en Rupelmonde. Aan de overzijde van de Rijksstraatweg bevindt zich de oorspronkelijke overplaats, die thans niet meer tot de Vijverhof behoort.

Omschrijving

Het woonhuis in de vorm van een herenhuis in 1866 in eclectische stijl gebouwd, is gesitueerd op een perceel gelegen tussen de Rijksstraatweg en de Vecht. De voorgevel is naar de weg gericht. Het bepleisterde, lichtgeel gesausde, blokvormige pand bestaat uit een souterrain en twee bouwlagen onder een afgeplat gebroken schilddak gedekt met gesmoorde Oestgeester dakpannen, met uitzondering van een gedeelte van het dak rechtsachter en voorzien van loden nok- en hoekkepers. In het midden van elk dakvlak is een dakkapel aangebracht voorzien van een gebogen fronton en klauwstukken. Op de vier nokhoeken is een schoorsteen geplaatst.

De gevels zijn voorzien van horizontale cordonlijsten als afscheiding van de verschillende bouwlagen. Rondom worden de gevels afgesloten door een kroonlijst. De voor- en achtergevel krijgen extra accent door panelen met stucornamentiek onder de vensters en paneellisenen op de gevelhoeken. Souterrainvensters en de hoge T-vensters hebben afgeronde bovenhoeken. De T-vensters zijn voorzien van een geprofileerde bepleisterde omlijsting met als decoratieve sluitsteen een hondenkopje.

De symmetrisch ingedeelde voorgevel (westzijde) is vijf traveeën breed. In het midden bevindt zich een licht risalerende gevelpartij, waarbinnen de ingang is geplaatst. Een vernieuwde bordestrap met ijzeren leuning leidt naar de dubbele paneeldeur met bovenlicht. Hierboven is een balkon gedragen door consoles in de vorm van dragende mannen (Atlanten) aangebracht. Op de verdieping bevindt zich een stolpvenster met bovenlicht. Aan weerszijden van het middenrisaliet bevinden zich twee souterrainvensters, twee T-vensters op de beletage en twee T-vensters op de verdieping.

De achtergevel is vijf traveeën breed met vijf souterrainvensters en vijf T-vensters op de beletage en op de verdieping. Boven het middelste souterrainvenster is een natuurstenen plaquette ingemetseld met de tekst :"De vier hoeksteenen gelegd door Jonkvrouwen E.M. Ploos van Amstel, C.C. Clifford, J.J. Ploos van Amstel, E.M. Clifford 1 november 1866". De linker- en rechterzijgevel zijn sober behandeld. Boven de kas tegen de rechterzijgevel is links een restant van een T-venster zichtbaar. Rechts bevindt zich in plaats van een T-venster een dubbele deur met bovenlicht naar een moderne trappartij. Op de verdieping zijn twee T-vensters aangebracht. De linkerzijgevel bevat op de beletage en op de verdieping twee blindnissen. Ter hoogte van het souterrain is een uitgebouwd portaal met een trap naar het souterrain. Halverwege de gevel is een venster voor lichttoetreding in het trappenhuis.

Inwendig zijn de centrale gang op de beletage en de verdieping gehandhaafd, evenals het trappenhuis en de kapconstructie.

Waardering

Het pand is van algemeen belang vanwege de cultuur- en architectuurhistorische waarde als voorbeeld van een blokvormig bepleisterd herenhuis in eclectische stijl, dat vooral qua exterieur gaaf bewaard is zowel wat betreft de hoofdvorm als de detaillering met voor de bouwtijd (1866) karakteristieke elementen. Tevens vanwege de ensemblewaarde als restant van een historische buitenplaats binnen de reeks buitenplaatsen langs de Vecht. Tenslotte vanwege de markante situering binnen een kleine landschappelijke aangelegde tuin.