Inleiding

In 1910-1911 gebouwd LANDHUIS, hoofdonderdeel van de historische buitenplaats Olaertsduyn, gebouwd in Nieuw-Historiserende stijl naar ontwerp van J.W. Hanrath in opdracht van W. Smith.

Omschrijving

LANDHUIS opgetrokken in baksteen op een samengestelde plattegrond met dwarsvleugel en verdieping, onder met geglazuurde Hollandse pannen gedekte schilddaken, waarvan de hoge centrale kap gemetselde schoorstenen op beide nokhoeken heeft en de langere rechter dwarsvleugel van een derde schoorsteen is voorzien. De gevels hebben een trasraam en zijn voorzien van rechtgesloten gevelopeningen met ramen met roedenverdeling, die staan onder hanenkammen met zandstenen sluitstenen. De vensters staan boven hardstenen onderdorpels en een uitgemetselde 'baard' en zijn, afhankelijk van het formaat, tevens voorzien van een middenstijl, een tussendorpel, een kruiskozijn of samengesteld kozijn. De gevels worden beëindigd door een smalle, enigszins uitkragende gootlijst.

De asymmetrische voorgevel heeft een bescheiden hoofdentree in een onder een steekkap staande middenrisaliet. De boven een stoep staande deur is geplaatst tussen drieruits zijlichten en onder een houten luifel, die rust op vier, eveneens houten consoles. Het grote venster op de verdieping is het traplicht. De smalle terugliggende traveeën aan weerszijden van de ingangsrisaliet bevatten per bouwlaag een smal venster. Hier recht boven steken rechthoekige dakkapellen met gemetselde wangen, geprofileerde kroonlijst en openslaande ramen met roedenverdeling uit het dakschild.

De bredere linker risaliet heeft aan de voorzijde op de begane grond een venster met persiennes aan het onderraam. Het verdiepingsvenster is over de gehele hoogte met persiennes behangen. De linker zijgevel heeft op de begane grond een driezijdige erker met een venster in alle drie zijden en een geprofileerde kroonlijst. Het verdiepingsvenster is met luiken behangen. Uit het dakschild hierboven steekt een dakkapel als die boven de voorgevel.

De representatieve, symmetrische achtergevel is zuid-oost georiënteerd op het formele gedeelte van de tuin. De zijrisalieten bevatten per bouwlaag twee vensters, die net als de vensters in de linker risaliet van de voorgevel geheel (verdiepingsvensters) of gedeeltelijk (begane grond) met persiennes zijn behangen. De bredere, terugliggende middenpartij bevat op de begane grond een stel openslaande terrasdeuren onder bovenlicht en een venster aan weerszijden. De openslaande balkondeuren op de verdieping worden eveneens aan weerszijden geflankeerd door een venster. Het balkon beslaat de gehele breedte van de middenpartij en is voorzien van een een uit drie gelijke delen samengestelde balustrade met gedraaide balusters tussen vierkante hekpalen. De balustrade staat op een entablement met kroonlijst, dat wordt gedragen door twee enkele en twee dubbele zuilen met Dorische kapiteeltjes, die staan op gemetselde basementen met hardstenen dekplaten. De basementen van de dubbele zuilen zijn aan de voorzijde voorzien van terracotta tegeltjes met heraldische leeuwen en wapenschilden in reliëf. In de penanten op de begane grond en boven de deuren in de ondiepe zijden van de risalieten staan marmeren gevelstenen met portretten en een hardstenen gevelsteen met een mijter boven gekruiste sleutels. Uit het middelste deel van het dakschild steken drie dakkapellen. De middelste heeft een zadeldak en een fronton. De andere twee zijn er verder aan gelijk en tevens identiek aan de eerder genoemde dakkapellen.

Het huis heeft aan tuinzijde een door gemetselde muurtjes omgeven terras en een eveneens gemetselde trap naar de lager gelegen tuin. Het terras heeft een dek van klinkers, met in het midden een stalen zonnewijzer opgenomen in de bestrating. De linker risaliet is tevens de zuid-oostelijke kopgevel van de dwarsvleugel. Deze vleugel heeft een symmetrische langsgevel met vier vensters in beide bouwlagen. Evenals in de andere gevels zijn de vensters op de begane grond voorzien van persiennes aan de onderramen terwijl de verdiepingsvensters over de gehele hoogte met persiennes zijn behangen. In het midden van de gevel staan drie, boven elkaar geplaatste, ovale 'radvensters'. De noord-westelijke kopgevel van de dwarsvleugel bevat op de begane grond een boven een gemetseld stoepje staande paneeldeur onder een bovenlicht met snijraam en aan weerszijden van de deur een venster met diefijzers. De gevel is blind op de verdieping. De andere langsgevel is per bouwlaag voorzien van twee met persiennes behangen vensters, die gelijk zijn aan de vensters in de andere gevels.

Het inwendige van het huis is met name op de begane grond voor een groot deel in de oorspronkelijke staat bewaard gebleven. De voordeur geeft toegang tot een deels van een tegellambrizering voorzien tochtportaal met een balkenplafond en handgeschilderde decors met vogels en bloemenvaas. In de deels betegelde en deel houten wand tussen portaal en hal bevinden zich deuren naar de garderobekast en de hal. Beide deuren en het tussenschot bevatten een raam met roedenverdeling. De hal heeft een houten balkenplafond, vensterbanken en een houten vloer en lambrizering, waarin roosters voor de verwarming. De schouw in de hal heeft een hardstenen haardplaat, een op twee Dorische hoekzuiltjes rustende boezem met geprofileerde en gecanneleerde lijsten en panelen in de houten schoorsteenmantel, en een betegelde haardwand met handgeschilderde decors van druif en granaatappel. De paneeldeuren staan in zware kozijnen. De brede doorgang naar het trappenhuis is korfboogvormig, de smallere doorgangen aan weerszijden naar de andere belendende ruimtes zijn rondboogvormig. De doorgang links van de trap voert naar een gang met een lambrizering van witjes, waaraan zich ook de keuken en de opgang van de diensttrap met trapkast bevindt. De diensttrap is samengesteld uit houten steektrappen met tussenbordessen en houten balustrades met trappalen. In de keuken zijn onder meer de lambrizering van witjes en een brede keukenkast met kroonlijst, laden en een viertal glasdeuren met roedenverdeling bewaard gebleven. In een belendende ruimte eenzelfde kast met drie glasdeuren. De deur rechts van de schouw geeft toegang tot de salon. Deze ruimte is evenals de meeste andere vertrekken op de begane grond voorzien van een plankenvloer, houten balkenplafond, vensterbanken, hoge paneellambrizeringen, een schouw met betegelde haardwand tussen houten pilasters met dorische kapiteeltjes en een voor een groot deel met panelen met gecanneleerde pilasters geklede boezem, alsmede een kabinet uit de bouwtijd. De doorgang rechts van de trapopgang voert onder meer naar een klein vertrek met onder meer ruiters op de handgeschilderde tegels van de tegellambrizering. De centrale, houten bordestrap is samengesteld uit drie steektrappen met twee tussenbordessen en eveneens houten trapbalustrades met twaalf trappalen en houten lambrizeringen. De deuren en de kozijnen op de verdieping zijn als die op de begane grond. In de gemoderniseerde vertrekken op de verdieping nog enkele oorspronkelijke onderdelen, waaronder een ingebouwde kast en tegellambrizeringen van witjes, waarvan enkele zijn voorzien van een handgeschilderd decor van mythologische zeefiguren. De gang heeft aan beide uiteinden een korfboogvormige toog. Ook de boog boven de trap is korfboogvormig. De zolderverdieping onder de houten kap toont de in het zicht gelaten, samengestelde spanten.

Waardering

Landhuis, hoofdonderdeel van de historische buitenplaats Olaertsduyn, van algemeen belang vanwege de cultuurhistorische waarde, de architectuurhistorische waarde en de ensemblewaarde.

- Het huis is van cultuurhistorische belang als een goed voorbeeld van een representatief landhuis als hoofdonderdeel van een 'jonge' buitenplaats, in traditionalistische trant uit het eerste kwart van de twintigste eeuw, en als een belangrijk onderdeel van een gebied dat een bijzonder landschappelijke ontwikkeling heeft doorgemaakt.

- Het huis heeft architectuurhistorische waarde vanwege de kwaliteiten van het ontwerp van zowel het in- als het exterieur. Het huis is tevens van belang als een representatief werk uit het oeuvre van architect Hanrath.

- Het huis heeft ensemblewaarde vanwege de bijzondere samenhang met de gelijktijdig ontworpen tuin en omdat het deel uitmaakt van een groter, landschappelijk geheel.

- Het huis is tevens van belang vanwege de herkenbaarheid en de grote mate van gaafheid van het exterieur en belangrijke delen van het interieur.